Η Κοινωνιολογική αντίληψις του Εθνικισμού

Ό Εθνικισμός, όπως μας έχει δοθή ή εύκαιρία νά ξαναπούμε αποτελεί ταυτόχρονα μία άντίληψι καί μία στάσι καί αυτό έναρμονίζεται απόλυτα μέ τήν φύσι τού Άνθρωπου, ό όποίος είναι οντότητα σκεπτόμενη και δρώσα. Ό Εθνικιστής ευρισκόμενος στό σημερινό εξελικτικό επίπεδο τού Άνθρωπου είναι σέ θέσι νά άντιληφθή τήν βασική τάσι τής φύσε ως καί τήν Δύναμι πού κρύβεται πίσω άπό αύτήν. Είναι ή τάσις τών όντων νά κατακτήσουν τελειότερους τρόπους υπάρξεως νά έξελιχθούν καί ή Δύναμις πού ώθεΐ τήν διαδικασία αυτή είναι ή Βούλησις στίς διάφορες ποιότητές της

Ό Εθνικιστής επιζητεί τήν συμμετοχή του στόν εξελικτικό αγώνα τών όντων όχι άσυνείδητα όπως συμβαίνει στίς κατώτερες έκδηλώσεις τής Βουλήσεως, άλλά ενσυνείδητα και εκούσια. Μέ τήν εκούσια συμμετοχή του στην Έξέλιξι, ό Εθνικιστής προσεγγίζει τήν Έλευθερία στήν πραγματική της διάστασι. Ή έν συνειδητή συμμετοχή του προϋποθέτει προηγμένη άντίληψι τόσο τού Συμπαντικού περί βάλλοντος, όσο καί τού εαυτού του. "Ετσι ό Έθνικιστής

παράλληλα μέ τόν αγώνα του γιά έξέλιξι, έρευνα, φιλοσοφεί καί κτίζει τό Ιδεολογικό του οικοδόμημα. Ή δεύτερη αύτή έρευνητική προσπάθεια γίνεται γιά νά μπορή νά έναρμονισθή καλύτερα πρός τόν τρόπο λειτουργίας τής Φύσεως, άλλά αποτελεί και θεαυτήν καί ένα παράλληλο εξελικτικό αγώνα Ή εξελικτική διαδικασία γιά τόν "Ανθρωπο διαδραματίζεται συλλογικά μέσα στά πλαίσια τής φυσικής άνθρωπίνης ομάδας πού είναι τό "Εθνος καί έτσι ό Εθνικιστής αγωνίζεται υπέρ τοΰ "Εθνους του, δίδοντας μέ τόν τρόπο αυτό καί τό όνομα τής Ιδεολογίας του.

Η ερευνητική σκέψις, λοιπός έν συνδυασμώ έ τήν εξελικτική δράσι είναι οι δύο τρόποι ενεργείας τού Εθνικισμού.να μην είναι δογματική καί νά έπιζητή νά έντάξη στίς θέσεις της τά εκάστοτε τεκμηριωμένα

συμπεράσματα τής επιστήμης. Στήν φιλοσοφία αυτή βασίζεται καί ή κοινωνιολογική θεωρία τού Εθνικισμού. Ή Έπιστήμη τής Κοινωνιολογίας εξετάζει τά κοινωνικά φαινόμενα καί γενικώς μελετά τις κοινωνίες. Σέ φιλοσοφικό επίπεδο ή Κοινωνιολογία έρευνα τήν συγκρότησι των κοινωνιών καί τά αίτια τών κοινωνικών φαινομένων. Τι είναι όμως ή Κοινωνία;

Ό όρος κοινωνία έτοιμολογείται άπό το σύν είναι, δηλ. τό συνυπάρχειν, καί σημαίνει τήν συνύπαρξι ανθρώπων σέ ώρισμένο χώρο καί χρόνο συνοδευομένη άπό ένα σύνολο όργανωτικών δομών, πού μπορούν νά λειτουργήσουν ώς ώργανωμένο σύνολο. Μέ τόν όρο οργανωτικές δομές εννοούμε τό σύνολο των σχέσεων καί αλληλεπιδράσεων μεταξύ, των ανθρώπων καθώς καί τό σύνολο τών σχέσεών τους μετά δημιουργήματα τους, υλικά και πνευματικά. Οι σχέσεις αυτές μπορεί νά είναι οικονομικές, ηθικές, Ιδεολογικές, έθυμικές, πολιτικές, ψυχολογικές, βιολογικές κ.λπ, όνομάζονται δέ συλλήβδην κοινωνικές σχέσεις. Είναι προφανές ότι γιά νά ύπαρξη μία κοινωνία σέ χρονικό βάθος γενεών, θά πρέπει τουλάχιστον αρχικώς νά έχη φυλετική όμοιογένεια. Άλλά καί κοινωνίες πού προήλθαν άπό άνάμειξι φυλών δέν είναι παρά μεταβατικές μορφές πρός μία φυλετικώς ομοιογενή κατάστασι. Κύριο ερώτημα,.στό οποίο καλείται νά.άπαντήση ή Κοινωνιολογία είναι τό ποιος παράγων γεννά καί καθορίζει τό είδος των κοινωνικών σχέσεων, καθώς καί τήν διάρκεια των. Ανάλογα μέ τήν άπάντησι πού εδόθη στό ερώτημα αυτό προέκυψαν καί διάφορες σχολές πού είναι, όμως, δογματικές διότι έτοποθετήθησαν έτσι δογματικά. Σάν παράδείγμα αναφέρουμε τόν Μαρξισμό, ό όποιος θεωρεί δογματικά ότι οΐ οικονομικές άνβρώπινες σχέσεις καθορίζουν τις υπόλοιπες. Ή άποψις όμως αυτή όδηγεϊ στό παράλογο συμπέρασμα ότι ό άνθρω­πος καθορίζεται άπό τήν οίκονομία, πού είναι δραστηριότης τοϋ Ιδίου τοϋ άνθρωπου.

Ό Εθνικισμός δέν προσκολλάται σέ κάποιο δόγμα, έχει όμως τόν δικό του τρόπο προσεγ­γίσεως τοϋ αντικειμένου: αντιμετωπίζει τά όν­τα (όπως καί ολόκληρο τό Σύμπαν) σάν ενιαία οργανικά σύνολα μέ ιδιαίτερες εσωτερικές δυνάμεις. Είναι ή λεγομένη δυναμική άντίληψις.

Κατά τόν Εθνικισμό δέν υπάρχουν πρωτο­γενείς καί δευτερογενείς κοινωνικές σχέσεις, άλλά όλες μαζί αποτελούν τό κοινωνικό πλέγ­μα. Τό κοινωνικό πλέγμα παράγεται συνολι­κά, καί αποτελεί έκφρασι ενός αντιστοίχου ψυχολογικού πλέγματος πού γεννάται στήν συλλογική ψυχή τού κοινωνικού σώματος. Ή συλλογική ψυχή, όπως έχουμε αναπτύξει, δέν είναι τό άθροισμα τών ατομικών προσωπικο­τήτων τοϋ κοινωνικού σώματος, άλλά

ιδιαίτερα όντότης πού συναρτάται μέ τόν βιολογικό τύπο τής φυλής άπό τήν οποίαν αυτό αποτε­λείται.

Τό κοινωνικό πλέγμα, λοιπόν, αυτό πού μπορεί νά όνομασθή καί κοινωνικό σύστημα, είναι εκφράσεις τής ψυχοσυνθέσεως τού αν­τιστοίχου λαού. Πώς προκύπτει όμως αυτό; Κατά τήν διάρκεια τής Ιστορίας του κάθε λα­ός δέχεται σάν ερεθίσματα διάφορες επιδρά­σεις άπό τό Ιστορικό ή φυσικό του περιβάλ­λον. Κάθε ερέθισμα προκαλεί τόν σχηματισμό μέσα στήν συλλογική ψυχή όχι ενός, άλλά πολλών εναλλακτικών ψυχολογικών πλεγμά­των. Έξ αυτών επικρατεί καί εκφράζεται σάν κοινωνικό πλέον πλέγμα, εκείνο πού προσαρ­μόζεται καλύτερα στίς συνθήκες. "Ετσι τό νέο κοινωνικό πλέγμα έξαπλοϋται καί επικρατεί βαθμιαία εκτοπίζοντας τό παλαιό, πού απο­συντίθεται καί «πεθαίνει» λόγω ιστορικής του άποπροσαρμογής.

Έτσι ό Έθνικισμός βλέπει τό όλο φαινόμε­νο συνολικά, συνθετικά καί οργανικά.

Βεβαίως τό κάθε πλέγμα τών κοινωνικών σχέσεων δημιουργεί μέσα στήν κοινωνία διάφορες διασταυρούμενες κατηγορίες καί ομάδες με κριτήρια συσπειρώσεωςι έπαγγελματικά, ιδεολογικά,: θρησκευτικά, γεωγραφικά κ.λπ., οι όποιες ενδέχεται νά έρχωνται καί σέ προστριβές, χωρίς όμως νά παύουν νά απο­τελούν οργανικά μέρη τού κοινωνικού συστή­ματος. Ή εμπειρία, όμως, δεικνύει ότι δέν μπορούν νά υπάρξουν δύο βασικά μέρη τού κοινωνικού σώματος πού νά έρχονται σέ ολο­κληρωτική ρήξι, άφού αυτό θά ώδηγούσε στήν διάλυσι τής κοινωνίας. Γι' αυτό ό Εθνι­κισμός απορρίπτει τήν Μαρξιστική πλάνη τής πάλης τών τάξεων.

Πώς παρεμβαίνει, όμως, ό Εθνικισμός στό κοινωνικό αύτό.γίγνεσθαι;  Ό Εθνικισμός δέν ευαγγελίζεται, όπως τά άλλα ιδεολογικά συ­στήματα, κάποια αύθαίρετα όνομαζομένη «ι­δανική κοινωνία». Ή παρέμβασις τού Εθνικι­σμού είναι πρός τήν κατεύθυνσι τής εντάσε­ως τού εξελικτικού αγώνος πού σημαίνει ταυ­τόχρονα καί τήν καλλιέργεια τών αρετών τής φυλής καί τού "Εθνους. Αυτό έχει σάν παράλ­ληλη συνέπεια καί τήν βελτίωσι τοϋ

ψυχολο­γικού καί συνεπώς καί τού κοινωνικού πλέ­γματος. Καλύτερο κοινωνικό σύστημα γιά τόν Εθνικισμό είναι αυτό πού ευνοεί καλύτερα τήν άνάπτυξι πολιτισμού καί τήν ανθρώπινη έξέλιξι.

Στήν φιλοσοφία αυτή εντάσσεται καί ή κοι­νωνική άντίληψις τοϋ Εθνικισμού. Ή έξαθλίωσις μικρών ή μεγάλων τμημάτων τοϋ κοινωνικού σώματος αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στήν πολιτιστική άνάπτυξι τού Έ­θνους, συνεπώς ή καλλιέργεια τής συντροφι­κότητας καί ό θεσμός τής κοινωνικής καί τής κρατικής προνοίας αποτελούν κύρια στοιχεία τής πολιτικής ενός Εθνικιστικού κράτους, χω­ρίς όμως οΐ έννοιες αυτές νά συγχέωνται μέ τήν καλλιέργεια αίσθημάτων ένοχης καί λα­τρείας τοϋ αδυνάτου πού χαρακτηρίζουν διά­φορες παρακμειακές Ιδεολογίες.

Τέλος, οι παρεμβάσεις τού Εθνικισμού στό κοινωνικό σώμα μπορούν νά συνοψισθούν σέ δύο είδη:

1. Διορθωτικές παρεμβάσεις πού βελτιώνουν τό κοινωνικό πλέγμα, είτε μέ ένίσχυσι ή κατάργησι θεσμών, είτε μέ έπιτάχυνσι τής πα­ρουσίας θεσμών έν τώ γεννάσθαι καί

2. Ενέργειες πού μπορούν νά λειτουργήσουν σάν ερεθίσματα πρός τήν συλλογική ψυχή -τοΰ κοινωνικοϋ σώματος ιιέ αποτέλεσμα τήν έμφάνισι νέων μορφών πρώτα στό ψυχολογι­κό και συνεχεία στό κοινωνικό πλέγμα.

Πρόδρομος Κούρτογλου