Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ - Ι. ΣΥΚΟΥΤΡΗ ( ολόκληρο )

Στήν εποχή μας, εποχή ιδεολογικής, πολιτικής, ηθικής καί κοινωνικής παρακμής.

Στήν εποχή μας, εποχή ίσοπεδώσεως τής προσωπικότητος.

Στήν εποχή μας, εποχή ελλείψεως κοσμοθεωρητι­κής προοπτικής καί εύρυτέρας ένοράσεως του κόσμου γιά τόν συλλογικό άνθρωπο. Προβάλλει ιστορικά επιτακτική καί άδισώπητη ή Δυναμική θεώρησις τοϋ κόσμου καί τής ζωής μέσα άπό τήν Εθνικιστική Ιδεολογία.

Αυτή ή ίδια ή Δυναμική θεώρησις καί ή Εθνικισ­τική Ιδεολογία σάν βιοθεωρία μετουσιώνονται καί καταξιώνονται μέσα άπό τόν ΗΡΩΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ σέ όλες μας τίς εκδηλώσεις.

Αυτός ό ηρωικός τρόπος ζωής διέπεται άπό ευρύ­τητα καί συνέπεια καθοριστική γιά όλα τά επίπεδα αναφοράς: πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτι­στικό, πνευματικό, ηθικό, συναισθηματικό καί Εθνι­κό. "Ετσι γίνεται μιά σφαιρική άντιμετώπισις τοϋ κόσμου καί τών προβλημάτων του, χωρίς δογματικές αντιλήψεις καί σκόπιμους περιορισμούς.  

Ή κοσμοθεωρία του Εθνικισμού καταξιώνει δυό μεγάλες έννοιες: τήν ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ τής βουλήσεως γιά τήν επιλογή τής ιδεολογίας καί τήν ΕΥΘΥΝΗ γιά τήν συνεπή εφαρμογή αυτής τής επιλογής μέσα άπό τό επίπεδο τής βιοθεωρίας.

Ό Ήρωϊκός Τρόπος Ζωής διακρίνει τόν Εθνικι­σμό καί τους συνειδητούς εκφραστές του άπό κάθε άλλο σύστημα.

'Η απαισιοδοξία είναι μιά μορφή αντιμετωπίσεως τής πραγματικότητος καί καταλήγει σέ παθητική καί μοιρολατρική στάσι, σέ πλήρη άρνησι χωρίς θέσι σάν διαδοχική κατάστασις καί σέ πνευματική αυτοκτονία.

' Η υπεραισιοδοξία είναι μιά εξωπραγματική καί υπεροπτική άντιμετώπισις τής ζωής καί τών προβλη­μάτων της, πού καταλήγει σέ πλήρη αποτυχία διότι δέν

συνδυάζει τό πραγματικά καί αντικειμενικά υπάρχον μέ τό έφικτόν νά έπιτευχθή σύμφωνα πάντα μέ τίς δεδομέ­νες συνθήκες.

Ή βελτιοδοξία είναι μιά Ηρωική καί υπεύθυνη άντίληψις τής ζωής. Είναι αυτή ακριβώς πού τοποθετεί τήν ηθική καί τίς αξίες μέσα στην εμβέλεια τού ίδιου τού ανθρώπου, γιατί αυτός τό θέλησε, τό ενστερνίσθηκε καί αγωνίζεται καί επιμένει μέχρις ότου τήν θέσι τής παραγνωρίσεως πάρη ή πλήρης ΔΙΚΑΙΩΣΙΣ.

' Η έννοια τής Βελτιοδοξίας αρμόζει σέ έναν  Ηρω­ικό Τρόπο Ζωής καί προϋποθέτει ανθρώπους ρωμαλέ­ους, δυνατούς, δοκιμασμένους μέ αδάμαστη θέλησι γιά αγώνα καί τελική έπικράτησι.

Ιωάννης Συκουτρής  

"Ο Ιωάννης Συκουτρής, γεννήθηκε στή Σμύρνη τό 1901. Σπούδασε στή Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπι­στημίου Αθηνών καί συνέχισε τίς σπουδές του στή Λειψία, στό Βερολίνο καί τέλος στή Γαλλία όπου καί έμελέτησε Ελληνικά χειρόγραφα.

Τό 1929 επέστρεψε στήν Ελλάδα καί δκορίστηκε επιμελητής της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής στό Παρθεναγωγείο * Αρσακείου καί υφηγητής της αρχαίας φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Έκτος άπό τίς κλασσικές γλώσσες, έγνώριζε τήν γερμανική, γαλλική, ιταλική καί τουρκική καί νωρίς εμφανίσθηκε νά άρθρογραφή στήν εφημερίδα «Αμάλ­θεια» πού έξεδίδετο στή Σμύρνη. Ό Ιωάννης Συκου­τρής 'ίδρυσε καί διηύθυνε τά «Κυπριακά Χρονικά».

Τά έργα του διακρίνονται σέ επιστημονικές μελέτες, άρθρα καί βιβλιοκρισίες μεταξύ τών οποίων είναι τά εξης:

Ό οικονομικός τοϋ Ξενοφώντος, Σόλων καί Σόλοι, Επιστολές τοΰ Σωκράτους καί τών Σωκρατικών, ή Παιδεία έν Κύπρω έπί Τουρκοκρατίας, περί Γοργίου, ό επιτάφιος τοϋ Δημοσθένους, επιστολογραφία, Ψελλού βίος καί άλλα.

Εξέδωσε έργα τοϋ Δημοσθένη καί τό Συμπόσιο τοϋ Πλάτωνος.

Ασχολήθηκε μέ ξένες μεταφράσεις καί μετέφρασε τό έργο τοϋ Μάξ Βέμπερ «Ή επιστήμη ώς επάγγελμα».

Ο Συκουτρής καθ’ όλο το σύντομοχρονικό διάστημα της ζωής του διακρίθηκε για την τέλεια επιστημονική του συγκρότησι καί τό πάθος του γιά την έρευνα της αλήθειας.

Είχε τη σπάνια ικανότητα νά έξωτερικεύη καί νά μεταδίδη τη ψυχική του διάθεσι, μεταβαλλόμενος σέ ενθουσιώδη δάσκαλο των ακροατών του.

Μέσα στή σαπίλα, στόν εκφυλισμό, στή παρακμή, στην πτώση των άρχων καί άξιων, στή διανοητική αναρχία τής εποχής του, ό Ιωάννης Συκουτρής

έτερμάτισε τή ζωή του τό 1937 άφίνοντας πίσω τή σωρεία των εκλεκτών δημιουργημάτων του, τά όποΐα αποτε­λούν στοιχεία τής άγωνιστικότητος, του Ελληνικού πνεύματος καί του ηρωικού τρόπου ζωής.

Τό έργο του Ιωάννη Συκουτρή επέδρασε αποτε­λεσματικά στή πνευματική ζωή του τόπου μας. Ό εθνικισμός ήταν τό κήρυγμα του. Μέ τή φλόγα του τόν φούντωσε μέσα στά στήθη πολλών φωτισμένων πνευ­μάτων πού κινήθηκαν γύρω του. Τόν χαρακτήριζε ή πίστις του στό Ελληνικό "Εθνος, στήν αξία καί τή δύναμι τής Φυλής.

Απόλυτος, ο ίδιος, έφυγε άπό τή ζωή δίνοντας τίς Ιδέες του στους Νέους "Ελληνες μαζί καί την ελπίδα γιά τή δημιουργία ενός καινούργιου πολιτισμού.

"Επαξίως ή Ελληνική Νεολαία τόν ανύψωσε σέ εναν άπό τούς Προφήτες του Νέου ' Ελληνισμού γιατί ό "Ιωάννης Συκουτρής υπήρξε άπό τούς ελάχιστους εκείνους πού έδωσαν νά καταλάβη ό "Ελληνας ότι ή σωτηρία του Γένους θά προέλθη μόνο άπό μέσα του, άπό τήν άναγέννησι δηλαδή του "Ελληνα πατριώτη καί τήν Άνάστασι τής Ελληνικής Ιδέας.

Πρόλογος

Τό κείμενο πού ακολουθεί δέν είναι τυχαίο. Είναι από τίς πιό λαμπρές στιγμές ενός μεγάλου "Ελληνα.

Γράφτηκε γιά νά δείξη πώς υπάρχει καί μιά άλλη όψη της ζωής απ’ αύτη πού μας επιβάλουν. Γράφτηκε γιά νά δείξη πώς πρέπει νά ζή ό άνθρωπος, ό "Ελληνας, ό ήρωας.

Γράφτηκε γι αυτήν τήν Ελληνική γενιά πού οί ανησυχίες της βρήκαν διέξοδο στό πεζοδρόμιο καί ή ορμή της εκτονώθηκε μέ πανώ καί συνθήμα­τα σέ μαζικές διαδηλώσεις γιά τή Χιλή καί τά ανθρώπινα δικαιώματα...

Γράφτηκε γιά κείνους πού όλη τους ή ζωή περιορίζεται ανάμεσα στήν οίκογενειούλα τους, στή δουλίτσα τους καί στήν προαγωγή τους. Γιά κείνους πού μετράν τήν υπόληψη τους μέ τό τί θά πή ό κόσμος, καί δέν ξέρουν τί θά πή τιμή, λεβεντιά, φιλότιμο. Αυτά, σήμερα, είναι πεταμένα στό καλάθι τών άχρηστων.

Γράφτηκε γι αυτούς πού άκουν μιά καθάρια φωνή καί τήν παίρνουν γιά επανάσταση. Γράφτη­κε γι αυτούς πού «άλλοι» τούς επιβάλλουν τί νά κάνουν καί πώς νά τό κάνουν. Καί τό κάνουν·... Γιατί είναι πιό εύκολο νά υπακούσουν, παρά νά σηκώσουν τό ανάστημα τους, νά σταθούν στά πόδια τους, σάν άνθρωποι, κι όχι ανθρωπάκια.

Γράφτηκε γιά τά "Ελληνόπουλα πού ποτέ δεν έμαθαν ή κι άν έμαθαν, πού ποτέ δεν κατάλαβαν τί θά πή 'Αρκάδι. Κούγκι, Μεσολόγγι, Μανιάκι, Θερμοπύλες, Βορειοηπειρωτικό έπος. Γράφτηκε γι αυτούς πού ξέχασαν πώς ζούσε καί πώς έπρεπε να ζή ο   έλληνας.

Γράφτηκε γι αυτούς πού οί σκέψεις καί οί πράξεις τους δεν είναι δικές τους άλλά ξένες. Γι αυτούς πού ζουν καί αναπνέουν σ' έναν αέρα ξένο, πού κινούνται σ' ένα μαντρί πού άνθρωποι ξένοι, μικροί κι ανάξιοι τό λένε «ελευθερία». Γράφτηκε γι αυτούς πού ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ καί τούς πιστεύουν...

Ή μοίρα τών δυνατών είναι νάναι πάντα δημιουργοί. Καί σ’ αυτήν τήν πανάρχαια κοιτίδα του πολιτισμού, σ' αυτήν τήν γωνιά τής γης πού λέγεται Ελλάς ανέκαθεν κατοικούσαν άνθρωποι προωρισμένοι νά είναι ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ, ΠΡΩΤΟ­ΠΟΡΟΙ, ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΗΡΩΕΣ ΑΝ­ΘΡΩΠΟΙ μέ δλη τή σημασία τής λέξεως.

Ή βιοθεωρία του Ηρωικού τρόπου ζωής όπως παρουσιάζεται στην συνέχεια άπό τόν μεγάλο "Ελλη­να φιλόσοφο Ιωάννη Συκουτρή, διακρίνει τόν Εθνι­κιστή άπό τούς ακολούθους κάθε άλλου συστήματος ή κοσμοθεωρίας.

Ή ηρωική άντίληψις της Ζωής αναχωρεί από τήν αρχήν, ότι ή Ζωή είναι ένας διαρκής άγων, μία αδιάκοπος, χωρίς τέρμα καί χωρίς σταμάτημα, μάχη εναντίον της φύσεως, εναντίον τών άλλων ανθρώπων, εναντίον του εαυτού μας. Επομένως καί ό άνθρωπος, κάθε γενεάς ό άνθρωπος, αποτελεί μίαν συνεχή μετάβασιν πρός κάτι άνώτερον. "Όχι πρός ενα διαφορετικόν είδος οργανικού όντος (τόν ύπεράνθρωπον π.χ. του Νietzsche), αλλά πρός τό νά γίνη φορεύς μιας ανωτέρας, δηλαδή έντονωτέρας καί πλουσιωτέρας μορφής της Ζωής. 

"Ετσι  κάθε άνθρωπος αξιόλογος είναι ένας πρόδρομος  πού αντλεί τό νόημα της υπάρξεως του όχι άπό τό παρελθόν οΰτε από τό παρόν, άλλά από το μέλλον καί μόνον. Τό παρελ­θόν ως παρελθόν τό αγνοεί, πρός τό παρόν ευρίσκεται εΐς πόλεμον συνεχή. Οχι μόνον πρός εκείνο το παρόν, τό όποιον δέν είναι εις τήν ούσίαν του παρά έπιβίωσις του παρελθόντος, ή μάλλον διατήρησις του σώματος αυτού οφειλομέ­νη εις τήν δειλίαν ή τήν νωθρότητα τών συγχρόνων ανθρώπων ό ηρωικός άνθρωπος μάχεται καί πρός τό γνήσιον παρόν, τό παρόν πού ζή γύρω του καί ζ ή μέση του.

Καί έδώ ακριβώς κείται ή τραγικότης του ηρωικού ανθρώπου. Ριζωμένος είναι βαθύτατα εις τό παρελθόν, τού οποίου είναι τό έκλεκτότερον κάρπισμα- μέσα του συμπυκνώνει εις μοναδικόν βαθμόν εντάσεως τό παρόν — καί όμως αρνείται τό παρόν καί τό μάχεται εν ονόματι του μέλλον­τος, τό όποιον ζή ο ίδιος προληπτικώς μόνον ώς πραγματικότητα μέσα του. Καί τό μάχεται μέ τό δπλα καί τήν ρώμην τής ψυχής του, πού είναι του παρόντος όπλα καί ρώμη, τό όποιον κατ’ αυτόν τόν τρόπον χρησιμοποιεί ταυτοχρόνως καί κατα­πολεμεί. "Ετσι τοποθετεί ό ίδιος τόν εαυτόν του, εκλέγων ούτως ειπείν τό έπικινδυνότερον σημεϊον, μέσα εις τήν όρμήν καί τήν όργήν παντοδαπών συγκρούσεων. Συγκρούσεων πρός τούς συγχρό­νους του, οί όποιοι τόν μισούν, διότι μισούν τό μέλλον εις τό πρόσωπον του. Συγκρούσεων πρός τόν ίδιον τόν εαυτόν του, μιας πάλης μεταξύ τής πραγματικότητας του, πού ανήκει εις τό παρόν, καί των δυνατοτήτων του, πού ανήκουν εις τό μέλλον, πού είναι τό μέλλον, πού θά τάς πολεμήση καί πάλιν έν ονόματι άλλων δυνατοτή­των άπό τήν στιγμήν πού θά γίνουν πραγματικο­ύς.

Κατ’ αυτόν τόν τρόπον ζή ταυτοχρόνως ό ηρωικός άνθρωπος τόν μεγαλύτερόν του πόνον καί τήν μεγαλυτέραν του ελπίδα. Ζή τήν συντριβήν καί τόν πόνον του, άλλα ζή μαζί καί τήν ήθικήν αναγκαιότητα του πόνου καί του χαμού του. Κάτι περισσότερον: 

"Ερωτεύεται την συντριβήν του, τήν χαίρεται έκ τών προτέρων, άντλεϊ τήν ίλαρωτέραν του ακριβώς παρηγορίαν από τήν συντριβήν του. Αισθάνεται πώς είναι διαλεγμένος από τήν Μοϊραν ως αγωνιστής καί ώς μάρτυς περισσότερον ώς μάρτυς, άφοϋ τήν έπιτυχίαν δέν τήν μετρεΐ μέ αποτελέσματα άμεσα, μέ αριθμούς καί μεγέθη, δέν τήν μετρεϊ καν διόδου. Είναι τό άλεξϊκεραϋνον, πού θά_ συγκέντρωση επάνω του (θα προσελκύση μάλλον έθελουσίως) όλας τάς καταιγίδας καί όλα τά αστροπελέκια, διά νά προστατευθούν" τα"κατοικητήρια τών ειρηνικών ανθρώπων. Αλλά θά τό κάνη όχι άπό πνεύμα αλτρουισμού καί έθελοθυσίας υπέρ τών άλλων. Εις την"ετοιμότητα του κίνδυνου τον σύρει μέ άκαταμάχητον έλξιν ή αισθητική, θά έλεγα, γοητεία τοϋ κινδύνου, ή συναίσθησις ότι εινάι προνόμιον τών εκλεκτών (όχι καθήκον ή πράξΐς φιλανθρωπίας) νά συντρίβωνται υπέρ τών άλλων, ύπο των άλλων — το πολιτιμότερον προνόμιον! Ό ηρωικός άνθρωπος δέν είναι τό άνθος, δέν είναι ό καρπός — αυτά αντιπροσωπεύ­ουν τό παρόν καί τοϋ παρόντος τήν άνεπιφύλακτον χαράν. Είναι ό σπόρος πού θά ταφή καί θά σαπίση, διά νά άναφανή τό άνθισμα καί τό κάρπισμα. Είναι εκείνος κού θάπτεται διά νά εορτασθή ή άνάστασις, καί άνάστασις χωρίς ταφήν δέν υπάρ­χει.

Άλλ' ό ηρωικός άνθρωπος δέν δείχνεται εις ιήν συντριβήν του μόνον, ή καί εις τήν ετοιμότητα έστω πρός συντριβήν. Ειδεμή, ή ηρωική άντίληψις θά ήταν ιδεώδες θανάτου μόνον, όχι μορφή ζωής — καί τί ζωής! Ό ηρωικός άνθρωπος, καί μόνος αυτός, ζή έντονα καί πλούσια όλόκληρον τήν Ζωήν. Άλλα τό νά ζήση έντονα δέν σημαίνει δι αυτόν ότι συνήθως νοούμεν με τήν εκφρασιν αυτήν: νά δοκιμάζη άφθονα καί δυνατά τάς απολαύσεις καί τάς ήδονάς τής Ζωής.

Δέν τάς αγνοεί βέβαια τάς απολαύσεις τής Ζωής ό ηρωικός άνθρωπος· αλλά τάς δοκιμάζει τόσον, όσον χρειάζεται νά τάς ξεπεράση, τάς γνωρίζει τόσον, ώστε νά έννοή, ότι κατά βάθος παραλύουν μάλλον τήν δύναμιν του ανθρώπου, καί άς του χαρίζουν τήν ψευδαισθησίαν τής έντατικότητος καί τής πλησμονής. "Επειτα τάς απολαύσεις αναζητεί εκείνος πού ζητεί νά πάρη άπό τήν Ζωήν, όχι εκείνος πού έχει νά τής δώση — καί σέ πλουτίζει όχι τό νά παίρνης, αλλά τό νά δίδης.

Ή έντονος αυτή ζωή είναι κατ' ανάγκην πολυμερής, τόσον πολυμερής, ώστε νά τήν ευ­ρίσκουν πολυπράγμονα όσοι μετρούν τόν πλούτον τών εκλεκτών φύσεων μέ τήν πενίαν τής ιδικής των, όσους δέν αφήνει ό φθόνος νά αναγνωρίσουν εις ένα σύγχρονόν των τόν όλβον τών αγαθών, πού δέν έχουν εκείνοι. Ό ηρωικός άνθρωπος χαίρεται πολλάς μορφάς ζωής συγχρόνως, καί τάς χαίρεται όχι έξωτερικώς σάν αίσθητικόν θέαμα ή διά νά ικανοποίηση τήν περιέργειάν του. Μέσα του ζή όλας αύτάς τάς μορφάς τής Ζωής, τάς αφομοιώνει μέσα του, καί τάς αποδίδει μέ τόν προσωπικόν του τρόπον. Ή ψυχή του ομοιάζει μέ ένα έδαφος λιπαρόν καί βαθύ, εις τό όποϊον κάθε σπόρος άνετα θά άνθοβολήση καί θά καρπίση. "Ετσι μεταμορφώνεται, χωρίς νά χάνη τόν εαυτόν του. Ζή ταυτοχρόνως μέ πολλούς, όπως ό τραγικός ποιητής ό μεγαλοφυής, πού ζή μέσα εις όλα του τά πρόσωπα, καί τά περισσότερον αντίθε­τα, ζή μέσα άπό όλα του τά πρόσωπα, καί όμως παραμένει ό ίδιος καί ώς ϋπαρξις καί ώς διάνοια. Καί δέν ζή μόνον πολλάς μορφάς Ζωής συγκλονισμούς συγκλονίζεται πολλούς, συντριμμούς συν­τρίβεται πολλούς, μυρίους θανάτους αποθνήσκει.

' Αλλ" ή πολυμέρεια αυτή δέν σημαίνει καί δ ι ά σ π α σ ι ν, άπώλειαν έρματος ατομικού, διάχυσιν καί θόλωμα τοϋ πυρήνος της προσωπικότητος — αυτό συμβαίνει εις τούς πολλούς, όταν ποτέ θελήσουν νά είναι πολυμερείς. Διά τόν ήρωικόν άνθρωπον ή πολυμέρεια δέν αίρει τήν συγκέντρωσιν τήν καθίστα ίσχυροτέραν, τήν α­ποδεικνύει ίσχυροτέραν. Δέν θά ήτο ηρωικός άνθρωπος, άν δέν ήτο μία δυνατή προσωπικότης, καί δυνατή προσωπικότης σημαίνει ίσχυρόν κεντρικόν εγώ, πού νά συγκρατή τάς ψυχικός περιπέ­τειας καί τά εξωτερικά περιστατικά, τά πετάγματα καί τά ενδιαφέροντα εις μίαν σφικτοδεμένην ενότητα όχι μόνον χρονικής διαδοχής, αλλά συνοχής λογικής, άναγκαιότητος ηθικής.

' Η πολυμέρεια τοϋ ήρωικοϋ άνθρωπου παρέχει πολλάκις τήν έντύπωσιν αντιφατικότητας. Είναι τόσον πλούσια ή προσωπικότης του, ώστε τό καθένα της μέρος, ή καθεμία της πλευρά, θά ημπορούσε νά άποτελή (καί αποτελεί διά τούς πολλούς) ένα αύτόνομον κόσμον, διαφορετικόν άπό τόν κόσμον πού θά ημπορούσε νά άποδώση μία άλλη πλευρά του. Είναι λοιπόν νά άπορης πώς οί πολλοί τάς ευρίσκουν ασυμβίβαστους;  Αλλ' ό ηρωικός άνθρωπος δέν ομοιάζει μέ τούς καλούς καί φρόνιμους αμαξάδες, οί όποιοι οδηγούν τό αμαξάκι των «βραδέως άλλ' ασφαλώς» άπό τούς δρόμους τούς στρωτούς καί τούς ήσυχους πρός τό τέρμα, πού άλλοι καθώρισαν. Μέ τόν ήνίοχον ομοιάζει, πού κυβερνά τέσσαρα, όκτώ ίσως θυμοειδή άλογα — καί τό καθένα των σπεύδει άσυγκράτητον πρός αυτοβούλους κατευθύνσεις. Τά κυβερνά μέ δυνατό χέρι χωρίς όμως καί νά έξουδετερώνη εκείνων τήν ορμητικότητα καί τήν έπαναστατι-κότητα. Ειδεμή, τι θέλγητρον θά είχε δι αυτόν ή ήνιοχεία; Τό «βραδέως άλλ' ασφαλώς» δέν τό ξέρει λογαριάζει καί τάς πτώσεις, διότι μόνον όπου υπάρχουν πτώσεις δίδεται ευκαιρία καί ανυψώσεων.

Πράγματι ό πόλεμος καί ό κίνδυνος εί­ναι τό στοιχεΐον του, ή απαραίτητος τροφή του. ' Ο πόλεμος λέγω καί ή νίκη, όχι ή επιτυχία. Η επιτυχία δέν είναι πάντοτε νίκη· είναι νίκη, όχι εξωτερική, εξωτερικός πλουτισμός εις επιτεύγμα­τα καί  κέρδη — νά σάν τά ρεκόρ συγχρόνου αθλητού, πού μετρούνται μέ δευτερόλεπτα καί ύφεκατοστόμετρα. Άλλ' ό ηρωικός ζητεί τήν νίκην έκείνου πού χαίρεται τό ότι έπολέμησε, τό ότι έκινδύνευσε, τό ότι άντέστη, τήν νίκηνώς εύκαιρίαν μόνον νά ζήση εντόνους καί αγωνιώδεις στιγμάς. Καί παρόμοια νίκη συνυπάρχει-κάλλιστα μέ τήν άποτυχίαν είς τούς αντικειμενικούς σκο­πούς, καθώς ή αποτυχία τών 300 είς τάς Θερμοπύλας...

"Αλλωστε γενικώς ή επιτυχία είναι διά τόν ήρωικόν άνθρωπον μία λέξις, μία πραγματικότης 'ίσως — όχι αξία. Δεν τήν ξέρει, ουτε τόν ξέρει εκείνη. "Αν έπίστευεν όλιγώτερον είς τόν εαυτόν του, θά ήτο δι αυτό απογοητευμένος. "Αν έπί­στευεν όλιγώτερον είς τής Μοίρας τήν σοφίαν, θα ήτον απαισιόδοξος, Άλλ' επιτυχία σημαίνει πράγματοποίησις σκοπού, πού ευρίσκεται έξω μας, καί εκείνος έχει μέσα του τόν σκοπόν καί τό νόημα τής υπάρξεως του. Απέναντι αύτοϋ τίποτε δέν μετρεΐ, ούτε ή ζωή του οϋτε ή επιτυχία του. Καί τί μεγαλύτερον θά ήμπορούσεν ή επιτυ­χία νά τοϋ προσφέρη;

"Επειτα ή επιτυχία σημαίνει φρόνησιν, καί ή φρόνησις είναι προσαρμογή τής ψυχής πρός τά πράγματα, καταβιβασμός δηλαδή καί ολιγάρκεια της, διά νά συμμορφωθή πρός τήν καθημερινότητα τοϋ εξωτερικού κόσμου. ' Ενώ ή σοφία καί ή αποστολή τοϋ ήρωικοϋ είναι νά άναβιβάση τά πράγματα πρός τήν ψυχήν του, νά τά γεμίση μέ νόημα τόσον, ώστε νά γίνουν αντάξια του. Δι αυτό παρέχει τήν έντύπωσιν άφρονος, καί είναι άφρων. "Εχει τήν άφροσύνην τοϋ παιδιού, πού στερείται τήν πολυύμνητον αυτήν πεΐραν τής πραγματικότητος, ή οποία είναι κατά βάθος όκνος καί όλιγοπιστία. ' Ενώ τό παιδί είναι παιδί, ακριβώς διότι πιστεύει, διότι ημπορεί ακόμη νά πιστεύη, ανεπιφύλακτα. Ό ηρωικός άν­θρωπος είναι ό αίώνιος νέος — τί νά τήν κάνη τήν φρόνησιν; Είναι διά τούς πεζούς καί τούς νοικοκυ­ραίους, πού βαδίζουν ήσυχα καί ομαλά τόν δρόμον τής ζωής των.  Εκείνος όμως δέν βαδίζει - χορεύει.

Αυτός είναι ό λόγος πού θεωρείται καί είναι άνθρωπος αβοήθητος εις τήν συνήθη πρακτικήν ζωήν. Καί ένας άλλος λόγος: δέν έχει τήν φρόνησιν νά δύσπιστη πρός τούς γύρω του. Νά δύσπιστη πρός τί; Διά νά άποφύγη κινδύνους; Μά αυτούς είναι ακριβώς, πού αναζητεί ή ψυχή του. Τούς αναλαμβάνει όχι άπό έπαγγελματικήν συνήθειαν ή άπό βιοποριστικόν καταναγκασμόν — οί άκροβάται καί οί θηριοδαμασταί θά ήσαν τότε οί ήρωικώτεροι τών ανθρώπων— αλλά ώς έσωτερικήν προσταγήν τής μοίρας του, ως τό ίερώτερον δικαίωμα πού τού δημιουργεί ή υπερο­χή του. Οί πολλοί καμαρώνουν διά όσους κινδύ­νους απέφυγαν, όχι δι' όσους υπεβλήθησαν περι­γράφουν τάς επιτυχίας, πού έπραγματοποίησαν, καί υπερηφανεύονται διά τήν εξυπνάδα των. Αλ­λά διά τόν ήρωικόν άνθρωπον, τό είδομεν: ή επιτυχία δέν αποτελεί ούτε κριτήριον ούτε ιδεώ­δες- ιδεώδες του καί κριτήριον: νά ζήση δυνατός καί ωραίος. Καί είναι γενναιώτερον καί ώραιότερον νά άδικηθής παρά νά άδικήσης, νά έξαπατηθής παρά νά εξαπάτησης.

"Αλλωστε πρός τί νά εξαπάτηση; Εξαπατούν οί έτεροκεντρικοί, αυτοί πού ασχολούνται διαρ­κώς μέ τούς άλλους, διά νά τούς αντιγράφουν ή νά τούς φθονούν, ή καί τά δύο μαζί. Απασχολούνται κατ' ανάγκην, άφού δέν είναι τόσον πλούσιον τό εγώ των, ώστε νά τούς άπασχολή εκείνο έντονα καί ικανοποιητικά. Ό ηρωικός όμως αποτελεί ό ίδιος κέντρον του εαυτού του, ελεύθερος εις τήν άπομόνωσίν του, αριστοκρατικός μέ τήν άπόστασιν εις τήν οποίαν κρατεί τούς άλλους, απτόητος μέ τό θάρρος τής προσωπικής του γνώμης καί τής προσωπικής του ευθύνης, υπερή­φανος μέσα εις τό άβατον τέμενος τής μοναξιάς του. Δι' αυτό δέν καταδέχεται νά φθονή, μήτε νά παραβγαίνη μέ τούς άλλους· δέν χρειάζεται νά βεβαιώνη εις τόν εαυτόν του μ’ αυτό τό μέσον, μέ τήν εξωτερική ν άναγνώρισίν του δηλαδή, τήν ύπεροχήν του.

"Αν φαίνεται κάποτε νά προχωρή άπό τήν άπομόνωσίν του πρός τούς άλλους, τό κάνει άπό πλησμονήν έσωτερικήν, άπό έντροπήν νά κρατή

μόνος του τόν πλούτον πού αναβλύζει μέσα του, άπό τήν σκληράν, αύτοβασανιστικήν έπιθυμίαν νά ξεφύγη άπό τόν ύποκειμενισμόν του, τόν μόνον κίνδυνον πού φοβείται σοβαρά, νά προχώ­ρηση άπό τό εγώ του πρός τήν μ ο ϊ ρ ά ν του. Καί είναι ή μοίρα κάθε άνθρωπου κάτι πού υπάρχει καί δρα πρίν άπό τό έγώ του καί ύστερα άπό αύτό είναι ή μοϊρά μας πού διαπλάσσει τό εγώ μας, όχι τανάπαλιν. "Ετσι ό ήρως είναι πάντα μ ο ν α χ ι ­κ ό ς — ειδεμή, δεν θά ήτο ήρως — αλλά ποτέ υπο­κειμενικός.

Πουθενά δέν φαίνεται περισσότερον ή υπε­ρηφάνεια του ηρωικού άνθρωπου, παρά εις τόν τρόπον πού διεξάγει τούς λεγόμενους αγώνας Ιδεών. Δέν αποβλέπει ποτέ εις τό νά νικήση. Τί θά είπή νά νικήση; Νά δεχθούν τάς απόψεις του; Συμφορά! Ό ίδιος ξέρει τί του έστοίχισεν ώς πού νά κατάληξη εις αύτάς, τί τόλμη έχρειάσθη — sapere aude , λέγει ό αρχαίος ποιητής — τί έσωτερικήν ώ ρ ί μ α ν σ ι ν προϋποθέτει. "Ετσι ανησυχεί μάλλον παρά ποθεί εκείνον, πού θά τάς δεχθή κατά έπιταγήν ή ώς προϊόν μιας σύντομοι-συζητήσεως.

Διά νά απόκτηση μήπως οπαδούς; Είναι αληθές, ότι πολλοί αισθάνονται τήν ανάγκην νά κάνουν προπαγάνδαν διά τάς ιδέας των, σάν νά φοβούνται, ότι δέν θά είναι όρθαί, άν δέν τάς άνεγνώριζον καί άλλοι, κατά τό δυνατόν πολυαριθμότεροι. Άλλά εκείνος γνωρίζει, ότι σημασίαν δέν έχει τό περιεχόμενον τών ιδεών ενός άνθρω­που, άλλ' ή ψυχική δύναμις μέ τήν οποίαν τάς κατέκτησε καί τάς κατέχει, όχι τό

τί πιστεύεις, άλλά τό π ώ ς πιστεύεις ό,τι πιστεύεις. "Οτι τάς θεμελιώδεις, τάς ζωτικάς πεποιθήσεις σου ρυθμί­ζει κατά βάθος ή μοΐρά σου, όχι τανάπαλιν. Καί ή μοΐρά σου είναι κάτι απολύτως προσωπικόν δέν ημπορείς μήτε νά τό δανεισθής, μήτε νά τό δανείσης. "Επειτα τί σημαίνει διά τόν ήρωικόν άνθρωπον ό αριθμός;  Εκείνος θέλει, καί ώς

πνευματικός άνθρωπος ακόμη, νά εργάζεται, όχι νά συνεργάζεται — είναι άνδρικώτερον...

"Ετσι, καί όταν ύπερασπίζη τάς απόψεις του, δέν τό κάνει διά νά τάς έπιβάλη- αλλά διά νά μείνη όποιος είναι. Καί ακριβώς τό νά είναι όποιος είναι, αποτελεί εις τά μάτια τών άλλων πολλάκις αυτό καί μόνον πολεμικήν. Ή ϋπαρξίς του καί μόνη εξεγείρει τό μίσος  αρκεί νά περιγραφή απλώς πώς είναι, καί προκαλεί άντιπάθειαν — τόσον μεγάλον μέρος άπό τό μέλλον αντιπροσω­πεύει! Διότι τό μέλλον είναι σκοτεινόν, καί είναι ολίγοι πού δέν φοβούνται τό σκοτάδι· οί πολλοί τό φοβούνται, καί ό φόβος των παίρνει πολλάκις τήν μορφήν αντιπάθειας Καί όμως σπείρει άφθονα τά γεννήματα του νου του. Τά σπείρει, διότι δέν ημπορεί νά κάνη διαφορετικά όπως τό δένδρον πού τινάζει τούς καρπούς του σάν (ωριμάσουν, είτε ευρίσκονται άποκάτω είτε όχι αυτοί πού θά τούς είναι χρήσιμοι. Ετσι καί ό ηρωικός άνθρωπος: διδάσκει, παρασυρόμενος άπό τήν πίστιν του ομιλεί περί αυτής, υποκύπτων εις τήν έσωτερικήν όρμήν νά ανακοίνωση — όχι νά ανακοίνωση· νά τράγουδήση μάλλον, τήν χαράν του καί τούς θησαυ­ρούς του — νά έτσι, όπως ό ερωτευμένος πού θά ηθελεν εις δλον τόν κόσμον νά φωνάξη τήν άγάπην του, καί διαβεβαιώνει κάθε φοράν τό άγαπημένον του πρόσωπον πόσον τό αγαπά όχι διά νά τό πείση, οϋτε διότι φαντάζεται πώς αμφιβάλλει, άλλά μόνον διότι ευχαριστείται ό Ιδιος κάθε φο­ράν νά τό ακούη. "Ετσι καί ο ηρωικός άνθρωπος: είτε προφορικώς αναπτύσσει πρός ένα κοινόν, είτε γράφει, κατά βάθος είναι ό ίδιος ακροατής καί αναγνώστης του εαυτού του. Όμιλεί ενώπιον τών άλλων, διά ν’ άκούση ό ίδιος τήν φωνήν του δυνατώτερα, διαυγέστερα, συνειδητότερα.

Υπερήφανος είναι, όχι εγωιστής. Δι αυτό σπάταλα τόν εαυτόν του. 'Η ευτυχία του είναι νά δαπανά, άκριβέστερον ακόμη: νά δαπανά­ται. "Ανεξάντλητος όπως είναι, δέν ξέρει άριθμητικήν. Είναι τόσον πλούσιος, ώστε θά ανα­πλήρωση εύκολα (τό ξέρει) κάθε ζημίαν πρός τί λοιπόν νά τήν υπολογίζη; ' Υπολογίζει ό πτωχός· ό πλούσιος κλείνει τά μάτια, απλώνει τό χέρι, καί σκορπά... "Οσα καί νά σκορπήση. πάντοτε εκ του περισσεύματος θά είναι.

Έκ τοϋ περισσεύματος αντλεί καί ή μεγαλοδωρία τοϋ ηρωικού ανθρώπου. Αφρόντιστα καί αδίστακτα σπάταλα τά πλούτη του, τήν δραστη­ριότητα του, τήν ύγείαν του, τήν ρωμαλεότητα τής ψυχής καί τοϋ νοϋ του. Σκορπά τήν άγάπην του χωρίς ανταλλάγματα, έτοιμος νά πλήρωση εκεί­νους πού θά θελήσουν νά τήν δεχθούν. Σκορπά τάς συγκινήσεις, τούς ενθουσιασμούς καί τήν φλόγα, τά κάλλη καί τά ρίγη τής ψυχής του· καί είναι τόσον πολλά τά πολύτιμα αυτά πετράδια, ώστε ό πτωχός καί ό κακός ύποπτεύουν πώς θά πρέπει άβδηλα νά είναι· ειδεμή, θά τά έμοίραζεν ετσι τόσον αμέριμνα, τόσον αλύπητα; Σκορπά τοϋ νοϋ ιου τά γεννήματα, πού είναι δι αυτόν βιώματα

Ψυχής χωρίς νά κατοχυρώνη συγγραφικώς τήν πατρότητα των, νά έτσι σάν τόν ήλιον πού ακτινοβολεί παντού τό φως του. Καί ό ήλιος δέν έχει μετρητήν του φωτός- έχουν αί ηλεκτρικοί έταιρείαι μόνον.

Καί είναι ή χαρά του νά σκορπά όλα τά αγαθά τής γής τά έκτιμά όχι ώς κ τ ή μ α τ α, άλλ' ώς χρήματα (μέ τήν άρχαίαν σημασίαν τής λέξεως εκ του χρώμαι), ώς δαπανήματα δηλαδή. "Η μάλ­λον πιστεύει πώς αγαθά δέν είναι· γίνονται αγαθά, άφ' ής στιγμής καί εφ’ όσον δαπανώνται.

Είς τήν έργασίαν καθυποβάλλεται μέ άνεπιφύλακτον προθυμίαν. Τήν δέχεται αυτονόητα καί χαρωπά, άφοϋ είναι κάτι βαρύ καί δύσκολον, αφού ζωή σημαίνει δι αυτόν δράσις καί κάματος Ερ­γάζεται άπό τήν έπιθυμίαν νά χρησιμοποιή τάς δυνάμεις του σώματος καί τής ψυχής είς έργα δύσκολα, εργάζεται αίσθητικώς, καθώς ένας αθλη­τής.

Τό Ιδιον καί είς τήν πνευματικήν του έργασίαν: Δέν μελετά διά νά γράψη ένα βιβλίον — ή σκέψις είναι δι αυτόν κάτι πού τό ζή, όχι κάτι πού τό γράφει — ή διά νά έπιτύχη ένα αξίωμα. Μέσα του θέλει νά πλουτίση, ακόμη μέ τήν χαράν πού δίδει ένα δύσκολον ζήτημα. Προχείρως έτσι σκορπά ένα πλήθος προσωπικών στοχασμών (προσωπικών καί όταν έχη άπό άλλους λάβει τήν άφετηρίαν τής σκέψεως), πού ένας άλλος θά έπροφύλασσε ζηλο­τύπως. Μά ό ηρωικός άνθρωπος αγνοεί τήν ζηλοτυπίαν.

Καί είναι φυσικόν  άφου διατηρεί ζωντανά καί καθαρά τά χαρίσματα του γνησίου άριστοκράτου: τήν μοναξιά του, τύ αίσθημα τής άνεπιμειξίας, τό θάρρος καί τήν ικανότητα προς περιφρόνησιν. τάς μακροχρόνιους αφοσιώσεις, τήν άρχοντικήν μεγαλοδωρίαν. Πρό παντός τό αίσθημα τής προσω­πικής τιμής, ενώπιον τής οποίας όλα τά άλλα, πλούτος καί μόρφωσις, εξουσία καί υγεία, είναι ένα μηδέν.

Ή ζωή ενός άνθρωπου, καθώς αυτού πού περιέγραψα, δέν ημπορεί παρά νά είναι σ ύ ν τ ο μ ο ς. Σύντομος όχι πάντοτε μέ τήν κοινήν σημασίαν ημπορεί κάποτε νά ζήση καί πολλά χρόνια, άλλά πάντα θά είναι ολίγα, σχετικώς μέ την πλησμονήν τής ζωτικότητός του. Άλλωστε ή ηλικία είναι κάτι σχετικόν δέν μετρείται πάντως μέ τήν διάρκειαν, μέ τό περιεχόμενόν της μετρεί­ται. Είναι έννοια ηθική, όχι αστρονομική.

Συνήθως όμως είναι σύντομος καί υπό τήν συνήθη χρήσιν τής λέξεως. Σύντομος, διότι ό ηρωικός άνθρωπος περνά όλόκληρον τήν ζωήν του είς τό πολυκίνδυνον μέτωπον τού πολέμου. Σύντομος, διότι πάντοτε είναι, άπό την μοΐραν του καί μόνην οδηγούμενος έ ρ α σ ι θ ά ν α τ ο ς

Βαδΐζει προς τόν θάνατον όχι διά νά άναπαυθή, όχι διότι εβαρέθηκε τήν ζωήν. Οχι διότι έδειλϊασεν ενώπιον αυτής, όχι από μαρασμόν και εξάντλησιν τών δυνάμεων του. Ό ηρωικός άνθρωπος δεν υ φ ί σ τ α τ α ι τον θάνατον. Γι αυτόν και ό θάνατος ακόμη δέν είναι π ά σ χ ε ι ν, είναι π ρ ά τ τ ε ι ν. Είναι ή τελευταία πράξις, μέ τήν ο­ποίαν επισφραγίζει όλας του τάς άλλας πράξεις. Τους δίδει αυτή τό νόημα διότι καί ή Ζωή όλη είναι μία διαρκής αρχή, καί ή αρχή τό νόημα της άντλεϊ από τό τέλος, του οποίου είναι ή άρχή. Καί είναι τό τέλος ό θάνατος, άλλά καί ή τελείωσις.

Άλλ' ό πληθωρισμός τής ζωής είναι τόσος μέσα του, ώστε καί ό θάνατος του δέν είναι έκμηδένισις πλέον. Μεστώνει από περιεχόμενον, άπό ήθικήν αναγκαιότητα, πλημμυρίζει άπό τήν χαράν καί τήν ωραιότητα μιας τελευταίας νίκης — παρόμοια μέ τόν ήλιον, ό όποιος, κλίνων πρός τήν δύσιν, ενδύεται τήν πορφυράν του μεγαλόπρε­πειαν.  

"Αν θά είναι εκούσιος ό θάνατος ή ακούσιος, δέν έχει σημασίαν. Διά τόν ηρωικόν άνθωπον ό θάνατος είναι πάντοτε εκούσιος, άφού ό δρόμος, πού συνειδητά έδιάλεξε καί βαδίζει, μοι­ραίος καί άναγκαίως οδηγεί πρός τά έκεΐ. "Αλλω­στε διαλέγει συνήθως ό "ίδιος τόν θάνατον του καί τήν ώραν του μέ τήν έσώψυχον πίστιν ότι δικαί­ωμα του απόλυτον είναι: "Αν θέλης νά γεννηθής καί πότε θέλεις νά γεννηθής. δέν εξαρτάται άπό τήν συγκατάθεσίν του τό νά φύγης όμως από τήν Ζωήν καί πότε νά ψύγης. αυτό άφήκεν ό Θεός είς τήν ίδικήν σου, τήν ύπεύθυνον διαγνώμην. Καί εί­ναι βαρεία καί δύσκολος αυτή ή ευθύνη — διά τού­το καί ή ορμή πρός αύτοσυντηρησίαν είναι τόσον ισχυρά.

Αλλ εκούσιος ή ακούσιος ό θάνατος του ήρωος, είναι πάντοτε μία έκρηξις ηφαιστείου. Νά έτσι έξαφνικά σπα τό δοχεϊον τής ζωής του, συντρίβεται καί συντρίβει όλα γύρω του, φλέγεται καί φλέγει, φωτίζεται καί φωτίζει — καί τρομά­ζουν οί δειλοί καί ταπεινοί καί φθονεροί. Όργή Κυρίου...

' Η πολυθεΐα πού βασιλεύει καί θά βασιλεύη είς τά ιδανικά καί τάς μορφάς τής Ζωής, είς ενα πράγμα μας βοηθεϊ, όταν τήν μελετήσωμεν: Είς τό νά συνειδητοποιήσωμεν απλώς τήν μοΐράν μας, είς τό νά κρίνωμεν ιστορικώς, εξ απρόοπτου δηλαδή καί άπό μακράν, τόν ίδιον τόν εαυτόν μας. Καί τόν εαυτόν μας πάντοτε μακρινά πρέπει νά τόν άναζητοϋμεν, άν θέλωμεν νά τόν εύρωμεν γνήσιον καί άδολον. Άλλά τόν εαυτόν μας κατά βάθος τόν άνευρίσκομεν μόνον, δέν τόν δήμιουργοϋμεν ήμεϊς διά τούτο ούτε καί τήν μοΐράν μας, εκτός άν άπεμπολήσιομεν τήν προσωπικότητα μας. "Ετσι θά ήθελα νά τελειώσω μέ τήν περικοπήν τού φιλοσόφου, ό όποιος μέ μοναδικήν δριμύτητα έδοκίμασε καί περιέγραψε τήν τραγικήν, τήν άνέκκλητον ώς πρός τό σημείον αυτό άπομύνωσιν τού εγώ μας:

Κανένας δέν μπορεί νά χτίση γιά λογαριασμό σου
τό γεφύρι, άπ ' οπου χρωστάς νά πέρασης τό ρεύμα τής
Ζωής - κανένας εκτός άπό σένα τον ίδιον. ' Υπάρχουν
βέβαια μονοπάτια άπειρα καί γεφύρια καί ημίθεοι
πρόθυμοι νά σέ περάσουν μά θά ζητήσουν πληρωμή
τόν Ίδιο σου τόν εαυτό. Στόν κόσμο ένας μόνο δρόμος
υπάρχει, κι αυτόν κανένας άλλος δέν μπορεί νά τόν
βαδίση παρά εσύ. Πρός τά πού βγάζει; Μην τό ρωτάς.
Τράβα τον μόνο...

Στην "Επιλεκτική Φιλοσοφία τοϋ Πολιτισμού παρουσιάσθηκε ανάγλυφα ότι τά συστήματα σκέ­ψεως καί ενεργειών πού σχηματίζουν τήν έννοια τού πολιτισμού υπερβαίνουν τή βιολογική τους βάσι καί ταυτόχρονα συνδέονται λειτουργικά μέ αυτή. Οί πολιτισμοί έχουν διατηρήσει ώρισμένες άπό τίς ιδιότητες τών οργανισμών. "Οπως εκείνοι έτσι καί αυτοί τείνουν νά διαιωνίσουν τή δομή τους καί νά τήν αυξήσουν. "Οπως εκείνοι έτσι καί αυτοί μπορούν νά συγχωνεύουν, νά άνασυνδυάζουν καί νά επιμερίζουν τό περιεχόμενο τους. "Οπως εκείνοι τέλος έτσι καί αυτοί εξελίσσονται καί σ' αυτή τήν έξέλιξι ή επιλογή παίζει τό βασι­κό ρόλο. Γι αυτό ακριβώς ή Επιλεκτική Φιλο­σοφία του Πολιτισμού δέχεται ότι ή φύσις οποιου­δήποτε πολιτισμού είναι οργανική.

' Η επιλογή αυτή απαραίτητα επενεργεί σέ δυό επίπεδα: α) στό καθαυτό επίπεδο τού πνεύματος δηλαδή στή νευροψυχική δομή τού συλλογικού ανθρώπου καί β) στό επίπεδο τού έπιτελέσματος, δηλαδή τού λειτουργικού αποτελέσματος, τής λειτουργικής έκφάνσείος.

Η λειτουργική άποτελεσματικότης μιας ιδεολο­γίας βρίσκεται στήν τροποποίησι τής συμπεριφοράς πού προκαλεί είτε στό άτομο είτε στήν ομάδα πού τήν έχει άσπασϋή. 'Η ιδέα πού συνεισφέρει στήν ανθρώπινη ομάδα περισσότερη συνοχή, δημιουρ­γική ικανότητα, αύτοπεποίθησι, θα τής δώση καί αυξημένη επεκτατικά ισχύ, πού μέ τή σειρά της θά εξασφάλιση τήν προώθησι τής "ίδιας τής ιδέας πάνω σέ άλλες ομάδες. Αυτή ή προωθητική αξία δέ συσχετίζεται ΰποχρεωτικά μέ τό ποσοστό αντικειμενικής αλήθειας πού ενδεχομένως ή ιδέα περιέχει μέσα της. Ή πανίσχυρη ασπίδα πού αποτελεί γιά μιά ώρισμένη κοινωνία μιά Ουτοπία, δέν οφείλει τίποτα στήν Ίδια τή δομή της, άλλά στό γεγονός ότι ή δομή αυτή έχει γίνει αποδεκτή, καί επιβάλλεται. Γι αυτό δύσκολα μπορεί νά ξεχωρίση κανείς τή διεισδυτική ικανότητα μιάς ιδέας στήν έρευνα τής πραγματικότητος άπό τήν έπιτελεσματική της ικανότητα στή τροποποίησι τής συμπεριφοράς μιάς ομάδος.

'Η διεισδυτική ικανότης, ή «αλήθεια» μιάς ιδέας εξαρτάται άπό τίς προϋπάρχουσες δομές τού πνεύματος πού διοχετεύει ή μόρφωσις καί άπό τίς νευροψυχικές εγγενείς δομές πού είναι πολύ δύ­σκολο νά εντοπισθούν. Παρατηρείται όμως κα­θαρά ότι ιδέες προικισμένες μέ τή μεγαλύτερη δι­εισδυτική ικανότητα στήν έρευνα τής πραγματι­κότητος, είναι εκείνες, πού ερμηνεύουν τόν άν­θρωπο, εντάσσοντας τον σ’ ενα πεπρωμένο, όπου ή αγωνία του ηρεμεί. Αυτή τή σημασία έχει καί τό μεγάλο χωρίο του Φρειδερίκου Νίτσε:

«Άφοΰ αρκετά άνερεύνησα τούς φιλοσόφους καί προσπά­θησα νά μαντέψω τί λένε ανάμεσα άπό τίς γραμ­μές, κατέληξα νά πώ πώς τό μεγαλύτερο τμήμα τής συνειδητής σκέψεως πρέπει νά καταταχθή στίς ενστικτώδεις δραστηριότητες καί μάλιστα καί ή περίπτωσις τής φιλοσοφικής σκέψεως. ' Εδώ κα­νείς πρέπει νά κρίνη διαφορετικά, όπως έγινε μέ τό ζήτημα τής κληρονομικότητος καί τών εμφύτων διαθέσεων. "Οπως ή πράξις τής γεννήσεως δέν λαμβάνεται υπ’ όψι στό σύνολο τής λειτουργίας τής κληρονομικότητος, όμοια τό γεγονός τής «συνειδήσεως» δέν αντιτίθεται αποφασιστικά μέ τά ενστικτώδη φαινόμενα τό μεγαλύτερο μέρος τής συνειδητής σκέψεως ενός φιλοσόφου οδηγεί­ται κρυφά άπό τά ένστικτα του καί αναγκάζεται νά άκολουθήση καθωρισμένους δρόμους. Πίσω άπό τήν ίδια τή λογική καί τή φαινομενική αυτονομία τών κινήσεων της υπάρχουν οί εκτιμήσεις τών άξιων, ή γιά νά είμαι σαφέστερος οί φυσιολογικές απαιτήσεις γιά τή συνάρτησι ενός καθωρισμένου είδους ζωής».

Μέ δυό λόγια ή καθαρά πολιτιστική κληρονο­μιά δέ θά ήταν ούτε σίγουρη ούτε ισχυρή, άπό μόνη της, γιά νά στηρίζη τίς κοινωνικές δομές. "Εχει ανάγκη άπό κάποιο γενετικό υπόβαθρο, πού νά τήν κάνη τροφή κατάλληλη γιά τίς απαιτήσεις τών μύθων ή τών φιλοσοφικών ιδεολογιών. Ξανα­βρίσκουμε ολοένα τήν 'ίδια βασική «μορφή», τίς εξηγήσεις δηλαδή πού βάζουν τόν άνθρωπο μέσα σ' ένα ένυπάρχον πρόγραμμα, σχέδιο, νομοτέλεια.

Ό σύγχρονος ιδεαλισμός καί υλισμός είναι ανώτερα στάδια αυτού τοϋ φαινομένου. Η ανάγκη γιά ολοκληρωτική «έξήγησι» είναι έμφυτη καί ή έλλειψί της είναι αφορμή είτε βαθειάς αγωνίας, είτε ήρωϊσμοϋ. "Ομως όλες αυτές οι ιδεολογίες μοιάζουν μέ τό μυθικό πόδι τοϋ πιθήκου.

"Ενας περιηγητής χάρισε σ' ένα αντρόγυνο ένα βαλσαμωμένο πόδι πιθήκου, πού τοϋ είχε δώσει κάποιος Ινδός "Αγιος. Τό φυλαχτό είχε τή δύναμι νά παραχωρή τρεις ευχές σέ κάθε άνθρωπο. "Οπως είπε ό περιηγητής δέν γνωρίζει γιά τίς δύο πρώτες ευχές του πρώτου Ιδιοκτήτου, άλλά ή τελευταία του ήταν γιά θάνατο. Ό φίλος του τό παίρνει, θέλοντας νά δοκιμάση τίς δυνάμεις τοϋ φυλαχτού. ' Η πρώτη του ευχή είναι γιά 200 λίρες. Μετά άπό λίγο κτυπούν τή πόρτα, καί ένας άπό τους Διευθυντές τής Εταιρίας, οπού εργαζόταν ό γιός του μπαίνει στό δωμάτιο. Ή εταιρία, χωρίς νά άναγνωρίζη καμμιά ευθύνη, επιθυμεί νά δώση παρηγορητικά στό πατέρα 200 λίρες. "Ο γιός του είχε σκοτωθεί σέ ατύχημα.  Ο βαθιά - λυπημένος πατέρας κάνει, τή δεύτερη ευχή του: νά έπιστρέψη ό γυιός του. "Ενα δεύτερο κτύπημα ακούγε­ται στή πόρτα καί εμφανίζεται κάτι, πού είναι τό φάντασμα τοϋ γυιού.   Η τελευταία ευχή ήταν νά φύγη τό φάντασμα.

Παρ' όλα αυτά ό συλλογικός άνθρωπος — έξω άπό μερικές φωτεινές εξαιρέσεις — προτιμούσε νά μένη κουκουλωμένος μέ τόν άνιμιστικό πέπλο τής πλήρους έξηγήσεως, τοϋ σχεδίου, τοϋ «υποχρεω­τικού», σ' ένα κόσμο καλοπροαίρετης αυταπάτης καί πρακτικών συμφορών. 'Απ' αυτό καί τό περίφημο θεώρημα ότι ή γνώσις οδηγεί στήν ευδαιμονία πού σ' αυτό υπέκυψε καί ή "ίδια ή επιστήμη. Ό Νίτσε  έγραφε: «Καί ή 'ίδια ή επιστήμη, ή επιστήμη μας, πού θεωρούμενη ώς σύμπτωμα ζωής, τί σημαίνει κατά βάθος κάθε επιστήμη; Ποιος είναι ό σκοπός ή χειρότερα ή αρχή κάθε επιστήμης; Τό επιστημονικό πνεύμα δέν είναι παρά ένας φόβος καί μιά υπεκφυγή μπροστά στό απροσδιόριστο άπό τά πρίν. Μιά ιδιοφυής άμυνα εναντίον τής αλήθειας».

Ή Επιλεκτική Βουλησιοκρατία είναι ή μόνη κοσμοθεωρία πού βασίσθηκε στό αίτημα τής άντικειμενικότητος, δηλαδή τής γνώσεως χωρίς καθοριστικές άπό τά πρίν αρχές, χωρίς σχέδια καί καθοριστικές νομοτέλειες διαλεκτικής, πού θεω­ρούν τόν άνθρωπο σάν νομοτελειακό, υποχρεωτι­κό προϊόν τής φυσικής διαδικασίας.

Πρόκειται γιά μιά στυγνή καί παγερή ιδέα πού δέν προβάλλει καμμιά «έξήγησι» άλλά επιβάλλει ασκητική άπάρνησι κάθε άλλης πνευματικής εκ­τροφής. Ή γνώσις γιά αυτήν δέν οδηγεί στή γαλήνη, στή βεβαιότητα, στήν επιτυχία, άλλά φουντώνει τήν έμφυτη αγωνία καί οδηγεί στόν αγώνα, στή προσπάθεια.  Εκεί βρίσκεται ή απαρά­μιλλη έπιτελεσματική της ικανότητα. Μέχρι σή­μερα κατακτούσε τή πραγματικότητα. Μένει νά κατάκτηση καί τίς ψυχές.

Είναι αλήθεια ότι μιά τέτοια φιλοσοφία, μιά τέτοια μέθοδος, γκρεμίζει όλες τίς μυθικές ή φιλοσοφικές όντογονίες, πού πάνω τους ή άνιμιστική παράδοσις, άπό τούς πρωτογόνους μέχρι τούς διαλεκτικο-ύλιστές, στήριζε τίς αξίες, τήν ηθική, τά καθήκοντα, τά δικαιώματα, τίς απαγο­ρεύσεις. Ό άνθρωπος ανακαλύπτει τήν ολοκλη­ρωτική του μοναξιά, τή παραδοξότητα του. Ξέρει πιά ότι βρίσκεται στό περιθώριο του σύμπαντος όπου είναι υποχρεωμένος νά ζήση. Ενός αχανούς πού μένει κουφό στή προσπάθεια του, αδιάφορο στίς ελπίδες του. Μά τότε ποιος ορίζει τό έγκλη­μα; Ποιος αποφαίνεται γιά τό καλό καί τό κακό; όλα τά πατροπαράδοτα συστήματα τοποθετούσαν τήν ηθική καί τίς αξίες έξω άπό τήν εμβέλεια τού Άνθρωπου. Οί αξίες δέν τού άνηκαν, άλλά τού έπεβάλλοντο άπό τίς ιδέες ή τίς καθοριστικές νομοτέλειες τής διαλεκτικής πορείας. Μέ τήν Επιλεκτική Βουλησιοκρατία ό άνθρωπος γνωρί­ζει ότι όλα αυτά είναι δικά του.

Τό μοναδικό ηθικό αίτημα σ' αυτήν πρωταρχικά, είναι τό αίτημα τής άντικειμενικότητος. Σ’ αυτό διαφέρει ριζικά άπό τίς ανιμιστικές θεωρίες καί ηθικές πού όλες τους αύτοθεωροϋνται βασισμένες στή «γνώσι» νόμων ανύπαρκτων, ιδεαλιστικών ή «φυσικών», πού επιβάλλονται στους ανθρώπους. 'Η ηθική τής γνώσεως τής ελεύθερης γνώσεως - δέν επιβάλλεται στόν άνθρωπο. Εκείνος αντίθετα τήν επιβάλλει στόν εαυτό του, μέσα στήν αδιάφορη απεραντοσύνη του Σύμπαντος. Μιά φυλή ανθρώπων, πού θά δεχθή μιά τέτοια θεωρία, θά είναι μιά δυνατή, καί ηρωική φυλή, καί ένας τέτοιος κό­σμος, θά είναι ένας ηρωικός κόσμος. Αύτη είναι ή σημασία τών λόγων τού Νίτσε: «Αποκαλείσαι ελεύθερος; Τήν κυρίαρχη σκέψι σου θέλω νά ακούσω κι όχι πώς ξέφυγες άπό ζυγό. Είσαι τέτοιος πού νά άξίζης νά ξεφύγης άπό ζυγό; Υπάρχουν άνθρωποι πού χάνουν τήν τελευταία τους αξία άμα κατορθώσουν νά ξεσκλαβωθοϋν. Ελεύθερος άπό τί; Τί τόν ενδιαφέρει τόν Ζαρα­τούστρα; Καθαρό όμως τό μάτι σου πρέπει νά μου άναγγείλη: ελεύθερος γιά πιό σκοπό; Μπορείς μόνο σου νά θέσπισης γιά τόν εαυτό σου τό καλό καί τό κακό καί νά κρέμασης τή θέλησί σου άποπάνω άπό τόν εαυτό σου σά νόμο; Μπορείς νά είσαι ό δικαστής του εαυτού σου καί ό εκδικητής τού 'ίδιου σου του νόμου; Φοβερό είναι νά μένης μέ τό δικαστή καί τόν εκδικητή τού ίδιου σου τού νόμου. "Ετσι ένα άστρο προβάλλει στό κενό καί στή παγωμένη πνοή τής μοναξιάς». 

Τά άνιμιστικά συστήματα, όλα τους λίγο-πολύ θέλησαν νά αγνοήσουν, νά εξευτελίσουν ή νά καταδυναστεύσουν τόν βιολογικό άνθρωπο, νά τόν κάνουν νά βλέπη μέ φρίκη ή τρόμο, ώρισμένα χαρακτηριστικά σύμφυτα μέ τή βιολογική του ιδιότητα.

Παρ’ όλα αυτά ένας καινούργιος κόσμος έρχεται. Οί παλιές αξίες καταρρέουν καί σιγά-σιγά προβάλλει τό αίτημα γιά μιά μεταξίωσι όλων τών άξιων. Ενάντια στό δόγμα γιά τήν έλευσι τού 'Αναπόφευκτου, υψώνεται μιά πιό φωτισμένη θεωρία: ή θεωρία τής τελικής κυριαρ­χίας τής ανθρώπινης θελήσεως.

"Αν οί ιδεολογίες γιά τούς Λαούς είναι καί ή νευροψυχική δομή γιά τά είδη, τότε βρισκόμαστε πού οί άνιμιστικές τους ιδεολογίες αντιστοιχούν στό άπλό αντανακλαστικό περισκόπιο τών πα­λαιών δεινοσαύρων: τού εγκεφάλου τους. 

"Ενας εγκέφαλος υπανάπτυκτος, ανίκανος νά αντιμετώ­πιση τίς γοργές έναλασσόμενες συνθήκες, όσο καί άν βρίσκεται θωρακισμένος μέσα σέ στρώματα άπό τεχνολογικά χοντρά λέπια, σέ άντίθεσι μέ τόν μικροσκοπικό ανυπεράσπιστο άνθρωπο, μέ τήν ανώτερη όμως νευροψυχική του συγκρότησι, πού επέζησε. "Ενας μικρός έρπυστήρ μπορεί νά εξόν­τωση τήν παγκόσμια κόμπρα, άρκεϊ νά όργανωθή σέ μιά ανώτερη ιδεολογική δομή. θάναι ένα αληθινό παραλήρημα δυνάμεως καθώς μιά ευέλι­κτη φυλετική πρωτοπορεία, θά γκρεμίζη όλο αυτό τό παρελθόν, βάζοντας τά θεμέλια γιά έναν και­νούργιο κόσμο. Δέν χρειάζεται νάναι μεγάλη, άλλά ποιοτικά ανώτερη. Θά άποτελήται άπό αν­θρώπους «περίεργους ώς τό πάθος, ερευνητές ώς τή θηριωδία, μέ δάχτυλα τολμηρά γιά τό ασύλλη­πτο, μέ δόντια καί στομάχι γιά ό,τι πιό άχώνευτο υπάρχει. "Ετοιμους γιά οποιαδήποτε περιπέτεια χάρι σέ μιά υπέρμετρα ελεύθερη κρίσι, έχοντας ψυχές προγενέστερες καί μεταγενέστερες πού κα­νένας δέν μπορεί νά διακρίνη τίς τελικές τους προσπάθειες, επιφάνειες καί εσωτερικά πού κανέ­νας δεν θά τολμούσε νά διατρέξη. Κρυμμένοι κάτω άπό τόν μανδύα τοϋ φωτός, θά είναι οί κατακτη­τές».

Μιά Φυλή ανθρώπων μέ δυό λόγια δοκιμα­σμένη, αδάμαστη, ηρωική, πονηρή, ανθεκτική, παγκόσμια. Μήπως θάναι εκείνη ή  Αρχαία Φυλή πού πρώτη πρόβαλλε τή φιλοσοφία καί τό αίτημα τής άντικειμενικότητος;

Στήν σημερινή εποχή τής ανθρώπινης άμμου, όπου όλοι οί άνθρωποι είναι πολύ όμοιοι, πολύ μικροί, πολύ στρογγυλοί, πολύ ανιαροί, έχει εκλείψει κάθε σκοπός, κάθε Ιδανικό ζωής.

Ό Ηρωικός τρόπος ζωής είναι ένας τρόπος ζωής πού δίνει σκοπούς καί Ιδανικά. Είναι κάτ απείρως μεγαλύτερο, απείρως εξοχώτερο άπό τά εφήμερα, κοινά συναισθήματα.