Η γεωπολιτική

Η επιστήμη, πού μελετά τήν κατανομή του γεωγραφικού χώρου ανάμεσα στους διαφόρους Λαούς, στους συνασπισμούς και στα πολιτικοιδεολογικά συστήματα ώς ιστορικό γεγονός, είναι επιστήμη οντολογική και ονομάζεται Πολιτική Γεωγραφία.

Αντιθέτως, ή επιστήμη της Γεωπολιτικής μελετά τις πρακτικές με­θόδους, πού οδηγούν σε μια ώρισμένη πολιτική διαίρεση της γης, σε μία κατανομή του γεωγραφικού χώρου, πού εξυπηρετεί ενα συγκε­κριμένο πολιτικοϊδεολογικό στόχο. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι επιστήμη όχι οντολογική αλλά δεοντολογική, ή έφηρμοσμένη. Με δύο λόγια, Γεωπολιτική ονομάζεται εκείνη ή έφηρμοσμένη έπιστήμη, πού εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσα στο Κράτος και στο Έδαφος. 

Η επιστήμη της Γεωπολιτικής ώς θεωρητική απόπειρα δέν εΐναι καινούργια, άλλα ανάγεται στην αρχή της ίδιας της πολιτικής ζωής του άνθρωπου. Ώς συγκροτημένο όμως σύστημα σκέψεως εΐναι πολύ πρόσφατη και οί μεγαλύτερη συμβολή σ' αυτήν οφείλεται στον Γερ­μανό γεωπολιτικό Κάρλ Χαουσχόφερ.

Η επιστήμη τής Γεωπολιτικής υποδιαιρείται σε δύο μεγάλους κλά­δους: τήν Γεωοικονομική και τήν Γεωστρατηγική.

Ή Γεωοικονομική μελετά τήν επίδραση πού εχει τό έδαφος πά­νω στό επίπεδο διαβιώσεως ενός λαού και χαράσσει τις κατευθύν­σεις τής Κρατικής πολιτικής σ' αυτό τό τομέα.

"Η Γεωστρατηγική μελετά τήν επίδραση πού εχει τό έδαφος πάνω στις στρατηγικές - αμυντικές ή επιθετικές ανάγκες του Λαού και χα­ράσσει τις κατευθύνσεις τής Κρατικής πολιτικής σ' αυτό τό τομέα.

Ο'ι δύο μεγάλοι αυτοί κλάδοι τής Γεωπολιτικής μέ κανένα τρόπο δέν εΐναι απομονωμένοι ό ενας από τον άλλον, άλλά ό ένας επηρεάζει τόν άλλο ετσι ώστε συνθέτονται σ' ενα ενιαίο σύνολο μέσα σέ κάθε μεγάλο Γεωπολιτικό πρόβλημα. Κάθε Γεωπολιτικό πρόβλημα συνθέ­τει τά πορίσματα τόσο τής Γεωοικονομικής όσο και τής Γεωστρα­τηγικης. πού εΐναι άναγκαΐα για τήν επίλυση του και το σύνολο τελικά των εμπειρικών πορισμάτων αυτών τών δύο κλάδων συνθέτονται σ' ενα ανώτερο επίπεδο στις γενικές αρχές της Γεωπολιτικής.

Ό σχηματισμός τών γενικών αρχών της Γεωπολιτικής είναι μια συνθετική θεωρητική εργασία, πού εξω από τά καθ’ αυτό γεωπολιτικά πορίσματα απαιτεί τήν συμπληρωματική βοήθεια και άλλων επιστη­μών όπως είναι ή κοινωνική ψυχολογία, ή πολιτική τεχνική, ή κοι­νωνιολογία, ή πολιτειολογία, ή εθνολογία κ.λπ.

Ή προτεραιότητα της πρακτικής δεοντολογίας και τής πολιτικής τεχνικής μέσα σ' οποιοδήποτε γεωπολιτικό σύστημα εκφράζεται φανερά στη σύζευξη γενικών ιδεολογικοπολιτικών θέσεων και επιμέ­ρους εμπειρικών παραδειγμάτων. "Ετσι κρυσταλλώνονται με μορφή διδαγμάτων, πού θεμελιώνουν πάνω σέ εμπειρικά παραδείγματα, οί γενικές αρχές τής Γεωπολιτικής.  

α. Ή Γεωοικονομική

Οί Λαοί ώς ζωντανοί οργανισμοί, έχουν ανάγκη από τόν απαραί­τητο γεωγραφικό χώρο, τόσο για τήν επιβίωση τους όσο και γιά τήν ανάπτυξη τους. Αυτή εΐναι μία αλήθεια τόσο άπλή όσο και μεγάλη, πού ή ΐδια ή πραγματικότητα βάζει μπροστά μάτια του κάθε άνθρω­που.

Ό γεωγραφικός χώρος, πού μέσα του ζή και αναπτύσσεται ενας Λαός, αποτελεί τό συγκεκριμένο φυσικό του περιβάλλον, πού μαζί μέ τό φυλετικό του υπόβαθρο συνθέτουν τήν ιδιαίτερη ιστορική του διάρκεια. Οί συλλογικές δυνάμεις, πού εΐναι ενσωματωμένες στό φυλετικό υπόστρωμα, βρίσκουν ακριβώς στό φυσικό περιβάλλον τόν παράγοντα, πού θά τις προκαλέσει και θά τις διεγείρει μέ τρόπο, πού εξαρτάται κάθε φορά από τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες.

Κάθε γεωγραφική περιοχή εΐναι ποιοτικά διαφορετική από μία άλλη. Ή διαφοροποίηση αυτή, πού επικρατεί στή φύση εΐναι γεγονός πραγματικό. Υπάρχουν εδάφη άγονα και εδάφη παραγωγικότατα, εδάφη μέ πλούσιες πρώτες ύλες και εδάφη πτωχά σέ αυτές, εδάφη μέ ευνοϊκό κλίμα και εδάφη μέ κλίμα δυσμενές. Αυτό σημαίνει μία άνιση κατανομή φυσικών δυνατοτήτων, πού εξαρτώνται όμως άμεσα από τις τεχνολογικές δυνατότητες μιας συγκεκριμένης κοινωνίας.

Τό έδαφος εΐναι μία πηγή Ενεργείας γιά τόν άνθρωπο, μέ τήν πλατύτερη σημασία του όρου. "Ολες τις μορφές ενεργείας ό συλλο­γικός άνθρωπος τις μετουσιώνει σέ αγαθά και υπηρεσίες γιά τήν επιβίωση και τήν ανάπτυξη του.

Πέντε είναι οι παράγοντες οί συντελεστικοί γιά τήν ύπαρξη καίτό ποσό τής Ενεργείας μέ τήν πλατειά σημασία του όρου, πού ό συλλο­γικός άνθρωπος μέ δεδομένες τεχνολογικές δυνατότητες μπορεί νά έκμεταλλευθή και νά μετασχηματίσει σέ αγαθά και σέ υπηρεσίες:

α) τό έδαφος, β) τό υπέδαφος, γ) τό κλΐμα, δ) ή ενέργεια και ε) ή θάλασσα.

Τά αγαθά καί οί υπηρεσίες ώς υλοποιημένες μορφές ενεργείας, προέρχονται άπό τήν συνθετική εκμετάλλευση αυτών τών πέντε πα­ραγόντων.

α) Τό έδαφος μπορεί νά διακριθή γενικά σέ έδαφος καλλιεργήσιμο και σέ έδαφος μή καλλιεργήσιμο. Ή δεύτερη διάκριση υποδιαιρείται ακόμη, σέ έδαφος έκμευταλλεύσιμο καί σέ έδαφος ανεκμετάλλευτο. Τό καλλιεργήσιμο έδαφος εΐναι ή πρώτη πηγή ενεργείας μέ τήν μορφή τών γεωργικών προϊόντων. Ή πρώτη υποδιαίρεση του μή καλλιερ­γησίμου εδάφους, τό εκμεταλλεύσιμο έδαφος, εΐναι πηγή ενεργείας μέ τήν μορφή ξυλείας, πού παρέχουν τά δάση τών ορεινών περιοχών. "Ετσι τό ΐδιο τό έδαφος εΐναι διπλή πηγή ενεργείας γιά τόν άνθρωπο, πού μορφοποιείται σέ γεωργικά προϊόντα καί σέ ξυλεία.

β) Τό υπέδαφος μιας γεωγραφικής περιοχής εΐναι ό δεύτερος σπουδαίος γεωοικονομικός παράγων, συντελεστικός τής ενεργείας, πού μπορεί νά έκμεταλλευθή καί νά μετασχηματίσει ό άνθρωπος σέ αγαθά καί υπηρεσίες, ένεκα του ορυκτού πλούτου, πού περιέχει. Μέ­σα άπ' αυτό, μέ κατάλληλη επεξεργασία, εξορύσσονται τά διάφορα μεταλλεύματα, δπως τού σιδήρου, τού χαλκού, τού άργιλίου καθώς καί χημικές ενώσεις σπουδαίας σημασίας γιά τόν άνθρωπο.

γ) Τό κλίμα εΐναι ό τρίτος σπουδαίος γεωοικονομικός παράγων, πού επιδρά τόσο πάνω στήν ΐδια τήν ζωή τού άνθρωπου, δσο καί στόν πρώτο γεωοικονομικό παράγοντα, τού εδάφους. "Ετσι κλίμα μέ χαμηλές θερμοκρασίες είναι κλίμα χαμηλού ποσοστού ενεργείας, άφού για τήν αντιμετώπιση δυσμενών καιρικών συνθηκών ό άνθρω­πος καταναλώνει μεγαλύτερα ποσά ενεργείας άπό φυσικές πηγές και ταυτοχρόνως ενα καλλιεργήσιμο έδαφος δέν μπορεί νά αποδώσει κά­τω άπό τήν επίδραση του ούτε μεγάλη ποικιλία προϊόντων, ούτε σ' όλες τίς εποχές του χρόνου.

δ) Ή ενέργεια, μέ τήν στενή σημασία τού δρου, εΐναι ό τέταρτος γεωοικονομικός παράγων άπό άποψη κατατάξεως και ό πρώτος άπό άποψη σπουδαιότητος. Ή ενέργεια διακρίνεται σ’ αυτήν πού υπάρ­χει αντικειμενικά και στην εκμεταλλεύσιμη ενέργεια. Ή Ενέργεια μιας γεωγραφικής περιοχής, πού υπάρχει αντικειμενικά προέρχεται άπό τίς διάφορες πηγές ενεργείας και ώς τέτοιες παρουσιάζονται οι ύδατοπτώσεις, οί υδρογονάνθρακες πού συνιστούν τό πετρέλαιο, τά ραδιενεργά υλικά, ή ηλιοφάνεια πού επιτρέπει τήν ύπαρξη ηλιακής ενεργείας, οί άνεμοι κ.λπ. Τό σύνολο αντιθέτως, τής έκμευταλλευσίμου ενεργείας εξαρτάται άπό τίς επιστημονικές γνώ­σεις και τΙς τεχνολογικές δυνατότητες τού συλλογικού ανθρώπου. "Οσο ανώτεροι εΐναι αυτοί οί δύο παράγοντες τόσο μεγαλύτερο είναι τό ποσοστό τής εκμεταλλεύσιμου ενεργείας και αντιστρόφως. Η ύπαρξη εκμεταλλεύσιμου ενεργείας αναπληρώνει ή υπερκαλύπτει τούς άλλους γεωοικονομικούς παράγοντες.

ε) Ή θάλασσα είναι παράγων πού διαμορφώνει τό κλίμα και τίς επικοινωνίες και ταυτοχρόνως παραμένει πάντα μία τεράστια πηγή αγαθών και πρώτων υλών, γιά τίς κοινωνίες και τούς Λαούς. 'Εδάφη, πού βρίσκονται μακρυά άπό τήν θάλασσα έχουν κλίμα ηπειρωτικό, ενώ αντιθέτως εδάφη, πού βρίσκονται κοντά στή θάλασσα έ'χουν κλίμα περισσότερο ήπιο.

Ή θάλασσα εΐναι πολύ πιο κατάλληλη άπό τήν ξηρά ώς δρόμος μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών. "Ετσι ή γεωγραφική, κατανομή ξηράς και θάλασσας έ'χει πολύ μεγάλη σημασία γιά τούς γεωοικονομικούς υπολογισμούς, άφού ή απόσταση ανάμεσα σέ δύο σημεία μιας χώρας θεωρείται πολύ πιό μικρή όταν υπάρχει θάλασσα παρά όταν υπάρχει ξηρά.

Τέλος, αγαθά και πρώτες ύλες, πού δέν υπάρχουν ή, πού δέν μπο­ρεί ένας Λαός να πάρει άπό τήν ξηρά, είναι δυνατόν νά υπάρχουν καί νά τά παίρνει άπό τήν θάλασσα.

Συμπερασματικά, θά μπορούσαμε νά πούμε ότι ή Γεωοικονομική ώς κλάδος τής Γεωπολιτικής μελετά τό έδαφος ώς μέσον γιά τήν επι­βίωση καί τήν βιοτική ανάπτυξη τού Λαού καί προτείνει τις ανάλογες πολιτικές λύσεις στις διάφορες συγκεκριμένες περιπτώσεις. 

β. Ή Γεωστρατηγική 

Ή Γεωστρατηγική είναι ό δεύτερος μεγάλος κλάδος τής επιστήμης τής Γεοαολιτικής. Σε διάκριση άπό τήν Γεωοικονομική μελετά τό έ'δαφος όχι άπό τήν πολιτικοοικονομική άποψη άλλά άπό τήν πολιτικοστρατιωτική. "Ετσι ή Γεωστρατηγική μελετά τό έδαφος ώς μέσον γιά τήν άμυνα, καί τήν επέκταση τού Λαού καί προτείνει τις ανάλογες πολιτικές λύσεις στις διάφορες συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Οί παράγοντες, πού διαμορφώνουν τά πολιτικά συμπεράσματα τής Γεωατρατηγικής είναι οί Ιδιοι μ' εκείνους, πού διαμορφώνουν τά πολιτικά συμπεράσματα τής Γεωοικονομικής, άλλά άπό διαφορε­τική άποψη αυτή τήν φορά, τήν καθαρά πολιτικοστρατιωτική.

"Ετσι, τό έδαφος στη περίπτωση αύτη μετασχηματίζεται σέ γεο-στρατηγικό παράγοντα άπό τις ευμενείς ή δυσμενείς επιπτώσεις, πού έχει στή στρατηγική ενός Λαού. Επίσης τό έδαφος εκτεταμένο μέ ανάλογη κατανομή τού πληθυσμού καί τού βιομηχανικού δυναμικού διευκολύνει τήν άμυνα καί δυσχεραίνει τήν επίθεση. Αντιθέτως στενές λωρίδες γής, χωρίς τήν αναγκαία ενδοχώρα, διευκολύνουν τήν επίθεση καί δυσχεραίνουν τήν άμυνα. Επίσης έ'δαφος ορεινό μέ φυσικά προχώματα όπως υδάτινες γραμμές, δάση κ.λπ., διευκολύνει τήν άμυνα καί δυσχεραίνει τήν επίθεση.

Τό κλίμα παίζει καί αυτό μέ τήν σειρά του αποφασιστικό ρόλο στους γεωστρατηγικούς υπολογισμούς. "Ετσι έδαφος μέ πολύ δυσμε­νές κλίμα, κατ' αρχήν ευνοεί αυτόν που αμύνεται καί δυσχεραίνει αυτόν πού επιτίθεται, επειδή λογικά οί γραμμές επικοινωνιών καί ανεφοδιασμού τού δευτέρου θεωρούνται κατά κανόνα μεγαλύτερες άπό εκείνες τού πρώτου, μέ τήν προϋπόθεση νά βρίσκονται καί οί δύο στό ΐδιο τεχνολογικό και επιστημονικό επίπεδο. Αντιθέτως τό δυσμενές κλίμα ευνοεί τόν τεχνολογικά ανώτερο και δυσχεραίνει τόν τεχνολογικά κατώτερο, άφού ό πρώτος έχει τήν δυνατότητα τής καλ­λίτερης προσαρμογής σ' αυτό. Αποφασιστικό όμως ρόλο παίζει ταυ­τοχρόνως και ή βιολογική εξοικείωση.

---------------------------------------------------------------------------------------------

Αυτό είναι το 7ο  από την σειρά των ιδεολογικών θεμάτων που αναρτά  ο ΚΟΙΝΟΣ ΠΑΡΟΝΟΜΑΣΤΗΣ  και αποτελεί μέρος από τα μαθήματα της έδρας της Ιδεολογίας της Σχολής Στελεχών (Σ.Σ.) του Κινήματος