Ο έξυπνος Οδυσσέας

της Σοφία Παπά

Την εικόνα του ακέραιου ανθρώπου την ιστόρησε μια για πάντα ο Όμηρος με το μύθο του Οδυσσέα....Ο πολυμήχανος Οδυσσέας όμως είναι κι αμαρτωλός και άπιστος....Κι οι άνθρωποι πισωπατούν, από τη στιγμή που αρχίζουν να το κατανοούν σε βάθος...Κι αυτό, γιατί δεν υποφέρει ο άνθρωπος το τρομερό του ωραίου, που λένε οι ποιητές...Πόση λάμψη όμως άφησε πίσω του κάθε φορά που δεν έβρισκε ανθρώπους μετρημένους και δίκαιους ή τούς ανάγκαζε να γίνουν τουλάχιστον μαζί του;

Ο Οδυσσέας δεν είναι ούτε της νύχτας ο φυγόδικος, ούτε ο ληστής της μέρας. Είναι ο έξυπνος! Ανήκει, δηλαδή, σε κείνη τη φυλή των ανθρώπων που δεν άφησαν τον εαυτό τους να ξαναπέσει στο ζώο...Να ξανακοιμηθεί...Κι αυτή
ακριβώς η αγρύπνια είναι η εξυπνάδα του...Η κατάσταση έξω απ τον ύπνο.
Στον Οδυσσέα ενσαρκώνεται ο αιώνιος άνθρωπος, που συντόνισε την πράξη του με τον αιώνιο ρυθμό... Μέσα στη χειροποίητη σχεδία του έχουν αποθέσει τις συνταγές και τα φάρμακα, τα εργαλεία, τα όπλα και τα σκεύη τους όλες οι θρησκείες, οι φιλοσοφίες κι οι τέχνες.

Ο Οδυσσέας είναι ο άνθρωπος, που όλα τα γνώρισε και όλα τα δοκίμασε και την αθανασία που του   τάξανε την κλώτσησε κλαίγοντας...Κάθε φορά που νίκαγε κι ένα καινούργιο τέρας, επιβεβαίωνε τη διαίσθησή του ότι τραβάει σωστά τον ανθρώπινο δρόμο, ότι έσωσε πάλι να μη γκρεμισθεί από τη νοητή γραμμή της ακμής όπως οι σύντροφοί του, που ένας - ένας γλιστρώντας ξεπέφτανε από άνθρωποι σε βοσκήματα...Η επιστροφή στην Ιθάκη ήταν δεμένη με την ανάγκη να μείνει άνθρωπος... Και για να μείνει άνθρωπος, έπρεπε να ξεφύγει από όλα τα φίλτρα της Κίρκης, τα καλέσματα δηλαδή που θα τον έκαναν ζώο.

Το βαθύτερο νόημα του νόστου δεν βρίσκεται στο ότι ο ήρωας ποθεί να βρεί την Ιθάκη, αλλά στο ότι λαχταράει να μη χάσει τον εαυτό του..Το φθάσιμο στην Ιθάκη σημαίνει ότι έμεινε ως το τέλος άνθρωπος. Τίποτ' άλλο δεν είχε κι ούτε χρειαζόταν να κάνει...Ο γυρισμός του φανερώνει ότι το κλασσικό πνεύμα στην τελική του μαρτυρία καταφάσκει τη ζωή. Ο άνθρωπος δικαιώνεται σίγουρα, αβίαστα και απλά...Γι αυτό η Αθηνά που για τους Έλληνες ήταν η προστάτιδα της σοφίας ζούσε μέσα στην ψυχή του αεικίνητη, φροντιστική, οδηγήτρια και πολύτροπη κι είχε για ναό της τον ίδιο τον Οδυσσέα.

Το κλασσικό πνεύμα ετελείωσε όμως, όταν ο κλασσικός άνθρωπος ξέφυγε με μια ενθουσιασμένη ιαχή κατρακύλας από τη γραμμή της ακμής, κι ο Οδυσσέας πέθανε...Εκαταβούλιαξε μέσα στο ανώνυμο σμάρι των συντρόφων του...Την Ελλάδα όμως μέσα στη λαίλαπα του χρόνου γνωρίζουμε πως την έσωσαν τα στρατηγήματα. Οδυσσέας και Δούρειος Ίππος στην Τροία...Κολοκοτρώνης και Δερβενάκια στη μεγάλη Επανάσταση...Θεμιστοκλής με Ξέρξου απάτη στη Σαλαμίνα.

Ας θυμηθούμε όμως εδώ τι απαντάει ο Οδυσσέας όταν ρωτιέται απ τον Πολύφημο,ποιο είναι το όνομά του... Απαντάει: Ούτις (Κανένας) που τονίζει την αφόρμηση του ανθρώπου από το Μηδέν...Όταν όμως νίκησε τον Πολύφημο, τότε υψώθηκε στο Είναι..Έπαψε να είναι ο Κανένας και έγινε ο επώνυμος : ο Οδυσσέας.

Παίζει και πάλι το παιχνίδι του Οδυσσέα συνέλληνες σήμερα....Και πρέπει να καταλάβουμε πως για να ξεφύγεις από ένα στοιχειό σαν τον Πολύφημο, δεν ωφελούν τα μπράτσα σου..Κόφτα καλύτερα και βάλτα μαζί με τα δαυλιά στο τζάκι...Θυμήσου όμως το δαυλί που θα του βγάλεις το μάτι, και το φλασκί με το κρασί που θα τον μεθύσεις...Θυμήσου επίσης ότι μπροστά στον κίνδυνο να σε κομματιάσουνε οι Σειρήνες, άσε το κερί και δέσου με τα σκοινιά στο κατάρτι....

Σημ.:
το κείμενο έχει γραφτεί μετά από μελέτη κειμένων του Δημήτρη Λιαντίνη με προσωπική ανάλυση και κατάθεση των προσωπικών σκέψεων.