ΙΩN ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ «Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΜΑΣ» (της Άννας Πρoκόπη)

γράφει η Άννα Προκόπη

«Αξίζει να κάνεις πολιτική μόνο όταν καταφέρνεις να υψώσεις τη στάθμη γύρω σου -το φρόνημα και τη θέληση των ανθρώπων» 

Είναι Παρασκευή 4 το απόγευμα της 31^ης  Ιουλίου 1920. Ο καυτός ήλιος του απομεσήμερου πυρακτώνει την  Βασιλίσσης Σοφίας, που τότε λεγόταν Κηφισσίας Ο Ίωνας Δραγούμης, ασχροντυμένος προχωράει μπροστά   ήρεμος-αμΐλητος και πίσω του ένα απόσπασμα από το τάγμα ασφαλείας του Παύλου Γύπαρη, αποτελούμενο από οχτώ αμούστακους στρατιώτες  Μετά από λίγο ο ασπροντυμένος άνδρας θα πέσει νεκρός από τα πυρά των οχτώ στρατιωτών στην καρδιά της Αθήνας.

Λίγες ώρες πριν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είχε δεχθεί δολοφονική επίθεση από δυο βασιλόφρονες στον σταθμό της Λυών. Επέστρεφε κρατώντας στα χέρια του την συνθήκη των Σεβρών. Το νέο της με ταχύτητα αστραπής και ένα

οργισμένο πλήθος ξεχύνεται στους δρόμους κραυγάζοντας «δεκάξι είναι οι φονιάδες», εννοώντας τους 16 της «Ενωμένης Αντιπολίτευσης», που θα αντιμετώπιζαν τσν Βενιζέλο στις εκλογές, ύστερα από τρεις μήνες.

Η διχόνοια με την καταλυτική της δύναμη έχει σκοτεινιάσει και πάλι το πνεύμα και την ψυχή του Ελληνισμού». Τα θύματα της αυτή τη φορά δυο μεγάλοι αγωνιστές και οραματιστές του Ελληνισμού. Ο Ίωνας λες και προαισθανόταν την μοιραία αυτή κατάληξη γράφει δεκατέσσερα χρόνια πρτν στις 8 Ιουνίου 1906 στο ημερολόγιο του: «θέλω να πεθάνω. Θέλω να πεθάνω νέος, γιατί προαισθάνομαι ότι ο άνθρωπος που φτάνει στα γηρατειά δεν έζησε αρκετά- δεν έζησε όσο έντονα έπρεπε ή όσο έντονα μπορούσε - και όταν λέω έντονα, εννοώ πως δεν ζήτησε το θάνατο - πράμα που ο κάθε άνθρωπος πρέπει να κάνε».

Συνελήφθη ενώ κατευθυνόταν από την Κηφισσιά προς την Αθήνα, για το περιοδικό «Πολιτική Επιθεώρηση «Πρέπει να κατέβω στην Αθήνα» είπε, «πρέπει να γράφω ένα άρθρο εναντίον της απόπειρας. Πρέπει να πάρω μια θέση απέναντι σ' αυτή τη φριχτή πράξη -πρέπει να σταματήσουμε το ποτάμι της βίας».

Η «Πολιτική Επιθεώρηση», εξεδόθη το 1916 και ήταν το πολιτικό του χαράκωμα, όπου ασκούσε πολιτική κριτική κατά της κυβερνήσεως του Ελ. Βενιζέλου. Σ’ αυτή του την πολιτική στάση χρωστούσε δυο πολιτικές εξορίες Η επίσημη βέβαια δικαιολογία ήταν τα φιλογερμαντκά δήθεν αισθήματά του. Είχαν ξεχάσει βέβαια, οι συντάκτες της λίστας των εξόριστων, ότι ένα χρόνο πριν, όταν κατελήφθει από Γερμανοβουλγάρους το οχυρό Ρούπελ, το Μάιο του 1916, στην συζήτηση που έγινε στην ο Ίων Δραγούμης υπήρξε καταπέλτης κατά των Γερμανών σε μια αξέχαστη αγόρευση γεμάτη απο αγνα πατριωτικά αισθήματα.

Ποιος ήταν όμως ο Ίωνας Δραγούμης και ποια η πορεία του πριν γραφτεί η τελευταία πράξη της ζωής του; Σίγουρα είναι από τις μορφές εκείνες που θα μείνουν στην Ιστορία σαν δείχτες των μεγάλων μιας αδιέξοδης εποχής μιας εποχής που δεν μπορούσε να μείνει χωρίς διέξοδο ως το τέλος. Είναι  η περίοδος «δοκιμασίας του πνεύματος». Ο κόσμος είχε γεμίσει από φιλοσόφους, σοσιαλιστές.ψευδοσοσιαλιστές, 

κάτι ανάλογο με τους νευδοπροφήτες παλαιών ταραγμένων εποχών που αντιζητούσαν μια σανίδα σωτηρίας για να σωθούν ή να αυταπατηθούν προσωρινά.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το Σεπτέμβριο του 1878. Ήταν το δεύτερο από τα εννιά παιδιά του Στέφανου Δραγούμη και σι κανόνες του παιχνιδιού τον ήθελαν νάναι ο πολιτικός κληρονόμος του πατέρα του

Η διπλωματική του καριέρα αποτελείται από ένα ατέλειωτο πιγκ - πογκ πολιτικών τοποθετήσεων. Κάθε φορά που πηγαίνει ν' αρχίσει κάτι -κάθε φορά που δενόταν με τους υπόδουλους Ελληνες το υπουργείο τον κλωτσούσε μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Η πρώτη τοποθέτηση είναι το Γενικό Προξενείο τον Mοναστηρίου, όπου με την συνεργασία του πατέρα του και του γαμπρού του Παύλου
Μελά (από την αδερφή του Ναταλία), οργανώνει τις ελληνικές κοινότητες της Μακεδονίας, για να δημιουργήσει αντίρροπο στην προπαγάνδα των Βουλγαρικών Κομιτάτων «Η Μακεδονία είναι για μένα το παράθυρο της αλήθειας» θα πει αργότερα στην Πηνελόπη Δέλτα.

Σε μια εποχή, όπου οι Έλληνες πολιτικοί δεν έχουν αγγίξει το νόημα της διοικητικής αποκέντρωσης. ο νεαρός Δραγούμης χαρακτηρίζει την κοινότητα ως το κύτταρο της ελληνικής αναγέννησης.«Από εδώ θα ξεκίνησα το αύριο. Ακόμα κι όταν λευτερωθούν τα μέρη αυτά, πάλι οι κοινότητες θα στερεώσουν τη διοίκηση -την πίστη των ανθρώπων στον εαυτό τους».

To 1905 ο αντάρτης της Μακεδονίας βρίσκεται «φυλακισμένος» στην κοσμική Αλεξάνδεια. Οργισμένος παρατηρητής μιας νωχελικής κοινωνίας που του προκαλεί ασφυξία. Γράφει στο ημερολόγιό του: «Αγαπώ τα υπόδουλα μέρη γιατί εκεί αισθάνομαι ελεύθερος να κάνω κάτι πιο ελληνικό, Εκεί τουλάχιστον μπορώ να κάνω μια επανάσταση»

Στο Δεδέαγατς το 1906 βρίσκει πάλι τον επαναστάτη εαυτό του Τα νεα από την Ελλάδα αποκαλύπτουν το τέλμα και τη χρεοκοπία της πολιτικής σκηνής «Σιχαίνομαι την πολιτική.» γράφει στο ημερολόγιο του «Για πολλούς λόγους -και κυρίως για τα πολλά λόγια που θέλει. Αξίζει να κάνεις πολιτική μόνο όταν καταφέρνεις να υψώσεις τη στάθμη γύρω σου - το φρόνημα και τη θέληση των ανθρώπων».

Η Πόλη θαναι το επόμενο διπλωματικό του πόστο. Φτάνει εκεί το Μάιο του 1907. Βοηθούμενος απο τον Έλληνα αξιωματικό Αθανάσιο Σουλιώτη, ιδρύει με την ανακήρυξη του νεοτουρκικού Συντάγματος την «Οργάνωση της Κων/πολης», με σκοπό την σύμπραξη όλων των εθνοτήτων χριστιανικών και μη, για την απόκτηση ισοπολιτείας και ειρηνικής ανάπτυξης του διασκορπισμένου ελληνικού στοιχείου.

Δυο χρόνια πριν έχει ιδρυθεί το «Αδερφάτο της Πόλης», ένα σωματείο που σκοπό έχει την ανάδειξη της δημοτικής, ως μόνης ζωντανής γλώσσας. Ο Παλαμάς, ο Ψυχάρης, ο Πάλλης, ο Εφταλιώτης, η Πηνελόπη Δέλτα, είναι μερικά από τα ονόματα που φυτεύουν το σπόρο. Μαζί τους και ο Ιωνας, ως φανατικός θιασώτης της δημοτικής γλώσσας, δίνει άλλη πνοή στην μέχρι τότε χλωμή δραστηριότητα του.

Οταν ξέσπασε ο πόλεμος κατετάχθη στο στρατό με το βαθμό του δεκανέα Κατόπιν απεσπάσθη από τον διάδοχο Κων/νο, ως πολιτικός σύμβουλος του στρατηγείου. Μετά την μάχη των Γιαννιτσών συνόδευσε τους επιτελείς Β.Δούσμανη και I. Μεταξά για την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Συνέταξε ιδιοχείρως το πρωτόκολλο της παράδοσης της πόλης και πρώτος ύψωσε την ελληνική σημαία στο αρχιεπισκοπικό Μέγαρο.

Η καταγγελία του στις 16 Ιουνίου 1917, για την ταπεινωτική εισβολή των «συμμάχων» και «φίλων» μας στην Ελλάδα, ενέργεια που αποτελούσε προσβολή της εθνικής κυριαρχίας, της λαϊκής βούλησης και ανεξαρτησίας της χώρας μας, προκάλεσε την οργή του ντόπιου και ξένου κατεστημένου, με αποτέλεσμα
την άμεση εξόριση του στην Κορσική.          

Ήταν εναντίον κάθε ανάμιξης ξένων στα εσωτερικά της Ελλάδας. Στα υπομνήματα διαμαρτυρίας που έστελνε από την Κορσική υποστήριζε με πάθος πως «δεν δύναται να νοηθεί Κράτος αυτοτελές και ανεξάρτητον όταν μια μερϊς πολιτική προς επικράτησίν της καλεί τους ξένους εις βοηθειά της».

Μετά 23 μήνες εξορίας στην Κορσική, ακολουθεί η εσωτερική εξορία της Σκοπέλου. Από εκεί στις 26/07/1919 γράφει στον Ιωάννη Μαλλώση:

 «...Ένα μόνο θέλω να πω γι’ αυτούς (σ.σ. εννοεί αυτούς που δεν παλεύουν για το κοινό καλό επειδή έχουν...οικογενειακές υποχρεώσεις...) Ότι καμιά προστυχιά άλλων και καμιά αναποδιά που συναντούμε στο δρόμο μας είτε από φίλους, είτε από εχθρούς, είτε από ξένους είτε από δικούς μας» δεν επιτρέπεται να μας κάνουν να «μουντζώσουμε πατρίδα και εθνικές υποθέσεις» για την οικογένεια μας και τα μικροσυμφέροντα μας. 

Να ξέρεις ότι πάντα κοιτάζει καλύτερα  κανείς την οικογένεια του και τα συμφέροντα του, άμα κάνει εκείνο που πρέπει για την πατρίδα του και τις εθνικές υποθέσεις. Γίνεται οδηγός και φωτίζει και εμπνέει όλους τους τριγυρινούς του και υποτάξει τα συμφέροντα του σ' ένα γενικότερο συμφέρον και βρίσκει τη χαρά του μέσα στην αποστολή του αυτή, και η χαρά είναι το ανώτερο συμφέρον του».

Εκεί τώρα, στην «εξορία» των ουρανών, σκύβει πάνω στα ημερολόγια του και γράφει με θλίψη για την Κύπρο, για τη Θράκη, για την παραχάραξη της ιστορίας μας και το ξεπούλημα του ονόματος της Μακεδονίας για την υποχωρητικότητα μας στο Αιγαίο, για τις εθνικές ταπεινώσεις...

Αυτή είναι η μορφή με τα πιο φτωχή λόγια που θα μπορούσε κανείς να περιγράψει, ο αγωνιστής, ο ρομαντικός ιδεαλιστής, ο οραματιστής του Ελληνισμού και του Κοινοτισμού. ο ένθερμος θιασώτης της δημοτικής γλώσσας. Επίκαιρος, ολοζώντανος όσο ποτέ άλλοτε, ένα ανεξίτηλο πνευματικό φαινόμενο στην εθνική και πολιτική μας ιστορία