Η εμμονή με τον ρατσισμό είναι η νέα μισαλλοδοξία..

της Ελεάννας Βλαστού*

Η Αγγλία είναι μια ανεκτική χώρα. Η Αγγλία είναι μια ανεκτική χώρα που έχει τρομερή αγωνία να αποδεικνύει με κάθε ευκαιρία πόσο φιλελεύθερη είναι. Αν η Μέγκαν αποχώρησε αφήνοντας υπονοούμενα ότι το χρώμα της ευθύνεται εν μέρει για την ταλαιπωρία της, δεν έχει ιδέα πώς αισθάνομαι εγώ ως λευκή και προνομιούχα. Η χώρα αγκαλιάζει όλους και όλες που εμπίπτουν σε μειονότητα ή έτσι αισθάνονται. Το πρόβλημά μου είναι ότι δεν είμαι μαύρη, μουσουλμάνα, δεν ταυτίζομαι με σκύλο, δεν έχω προβεί σε αλλαγή φύλου, δεν είμαι ομοφυλόφιλη, ούτε ανήκω σε αυτούς με τα πολλά γράμματα της αλφαβήτου που λέγονται LGBTQ, δεν είμαι καν χορτοφάγος.

Είμαι μια λευκή γυναίκα που, αν θέλω να είμαι ειλικρινής, πρέπει να σας πω ότι δεν αισθάνομαι γυναίκα όλες τις ώρες της ημέρας – όλα υπάρχουν κι αν μου ζητηθεί θα εξηγηθώ. Ελπίζω κάποια να ταυτιστεί με το πώς αισθάνομαι. Κυρίως όμως, αυτό που απεύχομαι είναι κάποια να προσβληθεί γιατί στη χώρα όπου ζω δείχνουν όλοι, πάντα, αποφασισμένοι να θιχτούν.

Είμαστε ό,τι είμαστε και με ό,τι ταυτιζόμαστε. Συμφωνώ. Δύο πρόσφατα γεγονότα με έβαλαν σε σκέψεις για το πότε παύει η ελαστικότητα να είναι ιλαρή και για τον αν ο φιλελευθερισμός ανήκει σε έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής όταν προσκρούει στην ασφάλεια (όλων μας). Ο τρομοκράτης Ουσμάν Καν, φυλακισμένος μέχρι πρότινος, αφέθηκε ελεύθερος οκτώ χρόνια νωρίτερα, κατόπιν μαχαίρωσε δύο εικοσάχρονους στη Γέφυρα του Λονδίνου. Το δεύτερο περιστατικό συνέβη στο Μάντσεστερ. Μια συμμορία Πακιστανών εκπόρνευε λευκά ανήλικα κορίτσια. Οι Αρχές τούς γνώριζαν εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, αλλά δεν είχαν επέμβει για να μη δημιουργηθούν τριβές μεταξύ των λευκών και των Ασιατών. Ο φόβος των Αρχών να μην κατηγορηθούν για ισλαμοφοβία υπερίσχυσε της κοινής λογικής και στα δύο γεγονότα. Αν η αχρωματοψία είναι ο μηχανισμός που έχουμε υιοθετήσει όψιμα για να χειριστούμε την πολιτική ορθότητα, η δομική τυφλότητα είναι άλλο επίπεδο, πιο επικίνδυνο, γιατί κλείνει απ' έξω την πραγματικότητα.

Η έμπνευση του κειμένου ήρθε μια πρωινή ώρα στη γραμμή Βικτώρια. Ο κύριος που κάθεται απέναντί μου σηκώνεται, βρίσκει χώρο στο ελάχιστα γεμάτο βαγόνι και αρχίζει την παράσταση. Προσεύχεται μεγαλόφωνα και έντονα. Οι συνεπιβάτες κοιταζόμαστε, κάποιοι έτοιμοι να γελάσουν. Με βασανιστικά αργές κινήσεις ή έστω έτσι μου φάνηκε, σκύβει προς τον σάκο που είναι αφημένος στο πάτωμα. Τα βλέμματα που ανταλλάσσουμε γίνονται ζωηρότερα, η διάθεση γέλιου εξανεμίζεται, φοβόμαστε. Περνάει ο γιος μου από το μυαλό μου, σκέφτομαι πόσο προνοητική έχω υπάρξει με τη διαθήκη μου. Ανοίγει το φερμουάρ και από τον σάκο βγαίνει ένα χαλάκι το οποίο το στρώνει επιμελώς και συνεχίζει την προσευχή, οι πόρτες του συρμού ανοίγουν, ανακούφιση. Το βαγόνι αδειάζει, και όταν χαλαρώνω, μόνο τότε αντιλαμβάνομαι τον ναρκισσισμό και τον θυμό που εμπεριείχε το θέαμα που μόλις είδα. Εάν ήμουν πιο θαρραλέα, θα του έλεγα «το χαλάκι και στο σπίτι σου» και εκείνος θα μου έλεγε «μιλάς εσύ; Με τα λευκά σου προνόμια; Είσαι ρατσίστρια!», και θα απαντούσα «εσύ είσαι ρατσιστής». Συγκρατήστε αυτόν τον διάλογο γιατί εμπεριέχει όλη την ουσία μέσα στη γελοιότητά του.

Δεν υπάρχει χαρούμενη ποικιλομορφία, μακάρι να υπήρχε. Η διαφορετικότητα είναι μια νέα μασκαρεμένη παλιά λέξη που βασίζεται σε μια παρωχημένη υπάρχουσα ιδεοληψία. Υπάρχουν φόβος, ανασφάλεια και τεράστιες δόσεις προκαταλήψεων και ρατσισμού, εδώ όπως και παντού. Από πότε όμως ο φιλελευθερισμός έγινε μια λίστα με ελευθερίες για όσους θίγονται ευκολότερα; Γιατί η ευθιξία και η υπερευαισθησία –που έχουν πλέον τον ρόλο της στενοκεφαλιάς και της αδιαλλαξίας– έχουν ηθικό προβάδισμα; Ο διάλογος πρέπει να αλλάξει γιατί είναι φαιδρός, κυρίως όμως είναι αντιπαραγωγικός. Υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες ελευθερίες και πολιτικές επιλογές που πρέπει να γίνουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι χωρίς ασφάλεια δεν υπάρχει ελευθερία. Αν θέλω, θα εκφέρω τη γνώμη μου έστω και αν είμαι λευκή, προνομιούχα γυναίκα (κάποιες ώρες της ημέρας). Είμαι και φανατικά φιλελεύθερη. Γιατί όχι;

* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και μένει στο Λονδίνο.

από την Έντυπη έκδοση της Καθημερινής