1η Απριλίου 1955: Η γιορτή του Ελληνισμού και της Ελευθερίας που φρόντισαν να αγνοούμε!

ες γην εναλίαν Κύπρον...

ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΣ...

Πρωταπριλιά σήμερα και Καλό μήνα με προσοχή για να έχουμε Υγεια! Θεώρησα σκόπιμο να δημοσιοποιήσω την ομιλία που έκανα στη Λάρισα μετά από την πρόσκληση των Κυπρίων αδελφών Λάρισας, πριν δύο χρόνια.

Συνειρμικά η μέρα παραπέμπει στα αθώα ψέματα που λέγονται κατά το έθιμο.
Πόσοι όμως γνωρίζουμε ότι σήμερα στην Κύπρο είναι εθνική επέτειος;
Πόσοι θυμόμαστε τον αιματηρό αγώνα που ξεκίνησε η Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.), οργάνωση που έδρασε κατά την χρονική περίοδο 1955-1959 για την ανεξαρτησία της Κύπρου από την Βρετανική κυριαρχία και την ένωση της με την Ελλάδα; 

Τότε, κυρίως νέοι άνθρωποι, αγωνίστηκαν για δύο έννοιες που πύρωναν την ψυχή των Κυπρίων: Ελευθερία και Ένωση. Την Ελευθερία, όπως την
αντιλαμβάνονται οι Έλληνες, οι οποίοι ως αξία την έχουν πιο ψηλά κι από την ίδια την ζωή. Οι λέξεις «Ελευθερία ή Θάνατος», δεν είναι ένα σύνθημα, είναι η πεμπτουσία της αντίληψης που έχουμε ως λαός για την Ελευθερία.
Την Ένωση με την μητέρα πατρίδα την αντιλαμβάνονταν οι Κύπριοι ως την φυσική ολοκλήρωση της εθνικής τους οντότητας. Πολιορκημένοι αλλά ελεύθεροι οι αγωνιστές, βαδίζοντας σε ανηφορικό μονοπάτι με το κεφάλι ψηλά όμως για να το «καίει ο ήλιος και να το σημαδεύει με αξιοπρέπεια»…

Οι επέτειοι, οι εκδηλώσεις μνήμης, είναι ίσως η αφετηρία - ευκαιρία να ανατρέξουμε βαθύτερα στην Ιστορία. Να επιζητήσουμε την ουσία η οποία είναι κρυμμένη στις αιτίες και τις επιπτώσεις των γεγονότων. Να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα, για να γνωρίζουμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον για να προστατευτούμε. Σε αντίθετη περίπτωση πρόκειται για πρόσκαιρο θέαμα και τελετή, που η λήξη της βρίσκει τα αγάλματα των ηρώων βυθισμένα στη σιωπή.

Σε τούτο το συλλογικό Χρέος, στην ανακάλυψη της ιστορικής Αλήθειας και της ανάδειξης του Ψεύδους, αξίζει να αναφερθούμε σήμερα αν και η μαύρη αλήθεια είναι ότι ως λαός έχουμε ρηχή σχέση με την Ιστορία. Κοιτάζουμε την επιφάνεια και αδιαφορούμε για το βάθος. Ίσως γι’ αυτό και δεν έχουμε δυσκολία να μετατρέψουμε σε «συνωστισμό στην προκυμαία» την καταστροφή της Σμύρνης. Γι’ αυτό τόσο εύκολα διαγράφουμε σημαντικά γεγονότα, ώστε να κάνει ορισμένους οπαδούς της κυνικότητας να λένε πως «σε πέντε – δέκα χρόνια θα το έχουμε ξεχάσει».

Όσοι δεν έχουμε επισκεφθεί την, κατά Σεφέρη, «Κύπρο την θαλασσοφίλητη», παραμένουμε αδαείς, διότι αγνοούμε ότι το πολύπαθο τούτο νησί αναπνέει ιστορία, πολιτισμό, ένδοξο παρελθόν, Ελληνική Ιστορία την οποία αγνοούμε. Όπως επίσης μας διαφεύγει, πως στην Κύπρο είναι ακόμα διάχυτος ο πόνος που προκαλεί το κακοφορμισμένο κάταγμα που υπέστη στη ραχοκοκαλιά της, τον μαύρο Ιούλη του 1974, ορισμένες ευθύνες της τραγωδίας πάντα θα μας βαραίνουν.

Αυτό εμποδίζει την ψυχική ένωση Ελλάδος και Κύπρου και κάνει εμάς τους Ελλαδίτες να φανταζόμαστε την Κύπρο μακρινή, όμως δεν είναι. Η δική μας άγνοια είναι που μεγαλώνει την απόσταση, και είναι στο χέρι μας να τη μικρύνουμε. Έπειτα είναι που δεν ξέρουμε την Ιστορία της, αρχαία και σύγχρονη. Για το Κυπριακό πρόβλημα ελάχιστα γνωρίζουμε˙ τίτλους μονάχα των κεφαλαίων, άντε μια σύντομη περίληψή τους.

Εκτός αυτών, αγνοούμε τη σημερινή πραγματικότητα, προπαντός το σύγχρονο Πολιτισμό της. Ας αναλογιστούμε, πόσους και ποιους Κύπριους, ποιητές, λογοτέχνες, πνευματικούς δημιουργούς γνωρίζουμε; Ας αναλογιστούμε, πόσα βιβλία με θέματα της Κύπρου υπάρχουν στις σχολικές και τις δημόσιες βιβλιοθήκες μας; Το χειρότερο όλων, είναι το ψυχικό χάσμα που υπάρχει ανάμεσά μας. Η αδιόρατη θλίψη που προκαλούμε περιφέροντας την άγνοιά μας στο νησί, ως γνήσιοι «Έλληνες τουρίστες»…

Ελλαδίτες και Κύπριοι, αδέρφια από ίδια μάνα και πατέρα, Έλληνες, μοιάζουμε με αδέρφια που κάποτε ψυχράθηκαν, αλλά δεν φρόντισαν έκτοτε να αποκαταστήσουνε τις σχέσεις μεταξύ τους. Μένουμε απόμακροι, διατηρώντας τυπική επαφή, κουβαλώντας αξεδιάλυτη την πίκρα. Ανάμεσά μας, υπάρχει μια παρεξήγηση, ένας πόνος και θυμός κρυμμένος, που εκδηλώνεται πιο εύκολα από τη συγκαλυμμένη αντιπάθεια. Προσωπικά έζησα τον θυμό αυτό, στα καφενεία χωριών της Κύπρου.

Παρά τη δημόσια ρητορεία μας, υπάρχει μεγάλη ψυχική απόσταση, ένα κενό που επιβάλλεται να καλυφθεί και η ευθύνη είναι πρωτίστως δική μας. Ως Ελλαδίτες έχουμε άγνοια του Κυπριακού ζητήματος, παρότι δεν έπαψε να απασχολεί ως θέμα τις ειδήσεις. Η μεγάλη διάρκεια του «Κυπριακού» έφερε ψυχική κόπωση. Η στασιμότητα, λόγω της τουρκικής αδιαλλαξίας, έφερε απογοήτευση και αποδοχή τετελεσμένων. Στο μεταξύ δεν φροντίσαμε να αποκατασταθεί η ψυχική ενότητα και η επαφή της μητέρας – Ελλάδας με τους Κύπριους και αυτό είναι δική μας ευθύνη, των Ελλαδιτών.

Οι Κύπριοι έδωσαν βροντερό παρόν σε όλους τους εθνικούς αγώνες, από την Επανάσταση του 1821 μέχρι το 1940. Ένα παράδειγμα μόνο, συμβολικό, ειδικά για εμάς τους Θεσσαλούς, είναι ο ποιητής Β. Μιχαηλίδης, ο οποίος ήλθε εθελοντής στα χώματά μας και πολέμησε στην Επανάσταση του 1878, η οποία απέδωσε την πολυπόθητη ελευθερία στην Θεσσαλία, το 1881. [Αλήθεια, τι τραγική ειρωνεία, αυτή την ίδια ακριβώς χρονιά, (1878) η Τουρκία αναζητώντας διπλωματικά ερίσματα για να ανατρέψει την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου πούλησε τη μεγαλόνησο στην, κατά τα άλλα, φίλη και σύμμαχο Αγγλία…] Όποιος θέλει και άλλα ονόματα εθελοντών αγωνιστών Κυπρίων, όποιος αντέχει, ας φυλλομετρήσει τις σελίδες του δίτομου έργου «Αγώνες και Θυσίες» (Δ/νση Ιστορίας Στρατού – ΓΕΣ) και θα βρει χιλιάδες ονόματα Κυπρίων εθελοντών που έλαβαν μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, στη Μικρασία, στο έπος του 1940. Διδάσκονταν πάντα Ελληνική Ιστορία και διαπνεόμενοι, οι Κύπριοι, από τον πυρετό της Ένωσης με την Ελλάδα, πάλεψαν και μάτωσαν γι’ αυτό.

Αντί αναγνώρισης, αντί να τύχουν χέρι βοηθείας, είδαν Έλληνες επίορκους αξιωματικούς και αλλοπρόσαλλους πολιτικούς, να γίνονται συν-υπεύθυνοι στην προδοσία της Κύπρου. Να ρίχνουν νερό στο μύλο των τούρκων, των εγγλέζων, των αμερικάνων, μύλος που σύνθλιψε τις ζωές το μέλλον και τα όνειρα των Κυπρίων.

Η προδοσία ξεκίνησε από την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας (τέλη του 1967) και ολοκληρώθηκε με το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την εισβολή, δεν είναι της ώρας για ιστορικές αναλύσεις. Είναι όμως της ώρας να σταθούμε γυμνοί στον καθρέπτη της ψυχής μας. Να κοιτάξουμε κατάματα τον εαυτό μας, με ειλικρίνεια να απαντήσουμε στα ερωτηματικά. Έστω και με έλλογη σιωπή…

Τι να πεις στην Ιστορία, για την απόφαση Ελλήνων να αποσύρουν τη μεραρχία, αφήνοντας αφοπλισμένο και απροστάτευτο το νησί, πρόκληση και εύκολη λεία για μια στρατοκρατική βουλιμική Τουρκία;

Τι να πεις στους Κύπριους που είδαν την Ελλάδα να απουσιάζει την κρίσιμη ώρα της εισβολής στις 20 Ιουλίου 1974;
Ποιες λέξεις να βρεις να απαντήσεις στο ποίημα του Κώστα Μόντη, όταν στέλνει επιστολή «εν βία» στη Μητέρα, εκείνη την θλιβερή περίοδο και πως να αντιπαλέψεις την κραυγή αγωνίας για αναμονή βοήθειας από την Ελλάδα;

«ποτέ φρυγμένη γη Αυγούστου
δεν περίμενε έτσι τα πρωτοβρόχια
ποτέ πνιγόμενος δεν ψηλάφησε έτσι για ένα σανίδι
ποτέ ετοιμοθάνατο παιδί δεν αναζήτησε έτσι το χέρι της μάνας του.»
Περίμεναν βοήθεια οι Κύπριοι και τη θεωρούσαν βέβαιη:
«φυλλομετρούσαμε σαν ευαγγέλιο την Ιστορία της
να κι εδώ, κι εδώ, κι εδώ – και την περιμέναμε,
κι «όχι δεν μπορεί να μην έρθη» λέγαμε
κι «όχι δε γίνεται να μην έρθη» λέγαμε
κι όπου να ‘ναι άκου την με τους Σπαρτιάτες της
και τα «Μολών λαβέ» και τον «Αέρα».

Το πώς φθάσαμε στη δεύτερη εισβολή είναι γνωστό. Αν στην πρώτη (20/7/74) υπάρχει η δικαιολογία της χούντας που κατέρρεε, στη δεύτερη προέλαση, παραμονή Δεκαπενταύγουστου με πρωθυπουργό Καραμανλή και όλη την πολιτική ηγεσία στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, τι να πει κανείς; Τι να απαντήσεις στον ίδιο ποιητή που χάρηκε με τις φήμες πως έφτασε ελληνική βοήθεια, αλλά τον έλιωσε το ψέμα;

«Ψέμα η Ελληνική μεραρχία στην Πάφο,
γιατί μας είπαν ψέμα οι ουρανοί και ψέμα οι θάλασσες
και ψέμα τα χελιδόνια και ψέμα η καρδιά
και ψέμα οι Ιστορίες μας
ψέμα, όλα ψέμα.
Είχε, λέει, άλλη δουλειά η Ελλάδα,
κάτι πανηγυρισμούς,
κι ήμαστε και μακριά και δεν μπορούσε λέει,
λυπόταν, δεν το περίμενε,
ειλικρινά λυπόνταν
ειλικρινά λυπόταν πάρα πολύ.
Κι οι δάσκαλοί μας έσκυψαν ντροπιασμένοι,
και τα «Εγχειρίδια» έσκυψαν ντροπιασμένα
κι οι δάσκαλοί μας τρέμουν τώρα πια,
και τα «Εγχειρίδια» τρέμουν τώρα πια,
όσο πλησιάζουν τα περί Θερμοπυλών και Σαλαμίνος…
Δεν κάνω ποίηση, μητέρα,
έχω αντίγραφα.»

Η εύκολη απάντηση «περί χούντας» και «μεταπολιτευτικού χάους», και τόσες άλλες δικαιολογίες που μπορεί να έχουν βάση, αλλά κανείς δεν θέλει πια ν’ ακούσει, ούτε έχει και νόημα. Τα παλικάρια της ΕΛΔΥΚ που χάθηκαν στις μάχες της εισβολής και οι πεσόντες στη Μακεδονίτισσα, μπορεί να είναι ένα βολικό άλλοθι, δεν είναι όμως η απάντηση της Ιστορίας...

Όταν τα δάκρυα στέγνωσαν, όταν το μαύρο του πένθους άρχισε να ξεθωριάζει, ο πόνος των Κυπρίων έγινε σιωπή και αξιοπρέπεια. Κατάλαβαν πως δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από μια ανίκανη μάνα που έχει η ίδια ανάγκη ιατρικής φροντίδας. Η απογοήτευση και ο πόνος από την έλλειψη βοήθειας, έγινε θέληση και πείσμα ν’ αποκτήσουν δύναμη δική τους. Οι Κύπριοι μέσα από σκληρή δουλειά, με εργαλείο την ευφυΐα τους, διεκδικούν το Μέλλον με αυτοπεποίθηση. Σε ότι αφορά το πρόβλημα της συνεχιζόμενης Κατοχής, κάποια στιγμή θα βρούνε και τη λύση. Δεν μπορεί, κάποτε θα πέσει το τελευταίο τείχος της Ευρώπης.

Αυτό όμως δεν θα πέσει ως ώριμο φρούτο, Κύπριοι και Ελλαδίτες, απόγονοι Ελλήνων, έχουμε χρέος να κάνουμε τον δικό μας αγώνα που είναι πιο δύσκολος σήμερα, διότι δεν πρέπει να είναι ένοπλος. Το Χρέος όλων ημών των Ελλαδιτών είναι να δημιουργήσουμε συνθήκες ουσιαστικής αποκατάστασης των αδελφικών μας σχέσεων, αρχής γενομένης με την αναγνώριση των αδελφών μας το δίκιο, των Κυπρίων.

Συμβολικά πρώτα πρέπει να ενώσουμε την Ελλάδα με την Κύπρο, γι’ αυτό πρέπει εμείς οι Ελλαδίτες να εντάξουμε την ημέρα της 1ης Απριλίου, τουλάχιστον στις σχολικές γιορτές μας. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Κύπριοι έχουν την 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου εθνική γιορτή. Επιβάλλεται να τιμούμε την 1η Οκτωβρίου, Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Κύπρου.
Οι βιβλιοθήκες μας είναι φτωχότερες όσο δεν εμπλουτίζονται με κυπριακά βιβλία. 

Οι Σύλλογοι να καλούν Κύπριους ποιητές και λογοτέχνες, υπάρχουν στην Κύπρο σπουδαίοι άνθρωποι της Τέχνης.
Προπάντων τα Σχολεία μας ας κάνουν μια προσπάθεια να επικοινωνήσουν με αυτά της Κύπρου, έστω και διαδικτυακά.
Οι σχολικές αίθουσες να φιλοξενούν χάρτες της μεγαλονήσου.
Ας σκεφθούμε, επιτέλους, κάτι άλλο και αν δεν βρούμε, ας σταθούμε γυμνοί απέναντι στον καθρέπτη της ψυχής μας, την συνείδησή μας, για να «φυλλομετρήσουμε το έχει μας».
Ίσως τότε, ακούσουμε «τα αηδόνια πως κελαηδούν στις Πλάτρες»…
Μόνο τότε θα μικρύνει η απόσταση.
Μόνο τότε τα αγάλματα θα έχουν κάτι να πουν,άλλως θα είναι βυθισμένα στην αιώνια σιωπή...

Παναγιώτης Νάνος