“Ducunt, volentem fata, nolentem trahunt" (μτφρ: η
μοίρα οδηγεί όποιον εκούσια την ακολουθεί, σέρνει όποιον αντιστέκεται -
Σενέκας)»
Ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα των Ελληνιστικών
και Ρωμαϊκών χρόνων υπήρξε και ο Στωικισμός. Βασική θέση του στωικισμού ήταν η
επιδίωξη της αταραξίας, δηλαδή της αντίληψης ότι τίποτε στον κόσμο που ζούμε
δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, ούτε τα πλούτη και τα υλικά αγαθά, ούτε και οι
εκάστοτε φιλοδοξίες μας. Το μοναδικό που επιδιώκει ένας Στωικός είναι η
κατάκτηση της αρετής. Η φύση του ανθρώπου, για τους Στωικούς, δεν διαθέτει μόνο
ένστικτα, αλλά και ηθική αίσθηση. Κατά συνέπεια, ο άνθρωπος, για να επιτύχει
την ευδαιμονία, χρειάζεται να ζει σύμφωνα με τη φύση του, δηλαδή σύμφωνα με την
αρετή.
Σημαίνον στοιχείο της στωικής φιλοσοφίας ήταν και η πίστη
ότι η μοίρα όχι μόνο επηρεάζει, αλλά και καθορίζει την ανθρώπινη ζωή. Στον
σύγχρονο αλαζονικό κόσμο που ζούμε, αυτό ακούγεται μεμψίμοιρο. Στην
πραγματικότητα, όμως δεν είναι. Η πίστη στην ύπαρξη της μοίρας βοηθούσε τους
Στωικούς να αποφεύγουν την ύβρη. Η ύπαρξή τους, ατομική και συλλογική
(πολιτική), δεν αποζητούσε εξουσία ή δύναμη, διότι τέτοιες επιθυμίες οδηγούσαν
στην ψευδή αίσθηση ότι ο άνθρωπος αισθάνεται παντοδύναμος σαν θεός. Αλλά ο
άνθρωπος, όση εξουσία (πολιτική, οικονομική κ.ο.κ.) κι αν διαθέτει, δεν είναι,
ούτε μπορεί να γίνει θεός. Έτσι, οι Στωικοί προτιμούσαν να θεωρούν ότι η μοίρα
καθοδηγεί τον άνθρωπο κι όχι τα πλούτη ή οι υλικές επιθυμίες.
Οι Στωικοί έδιναν επίσης ιδιαίτερη σημασία στην πολιτική
ζωή. Πίστευαν, μάλιστα ότι η αγάπη προς την πατρίδα αποτελεί την καλύτερη
απόδειξη της αγάπης προς τον συνάνθρωπο. Δεν μπορείς να είσαι κοσμοπολίτης, αν
πρώτα δεν είσαι πατριώτης. Η επιδίωξη της αρετής και η συγγένεια της ανθρώπινης
φύσης με τη θεϊκή «περνά» μέσα από τη φιλοπατρία. Κανένας διεθνισμός που δεν
στηρίζεται στη φιλοπατρία δεν μπορεί να έχει ηθική βάση. Οι ανήθικοι δεν έχουν
πατρίδα.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο σύγχρονος κόσμος απαρνήθηκε τον
στωικισμό. Ρέπει προς την αποθέωση του υλισμού, την υβριστική αντίληψη για τη
ζωή (η οποία, μάλιστα του δημιουργεί μεγάλο άγχος), τον επιλεκτικό
«ανθρωπισμό», τον άκρατο διεθνισμό και την απαξίωση της ηθικής…
(Εικόνα: Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος, γνωστός για
τις στωικές φιλοσοφικές του απόψεις)
Δημήτρης Γκίκας - Διδάκτωρ Πολιτικής και Αισθητικής Φιλοσοφίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ομάδα του Κοινού Παρονομαστή δίνει την ευκαιρία στον καθένα να εκφραστεί ελεύθερα χωρίς ύβρεις και προσωπικές αντιπαραθέσεις
Οι απόψεις, θέσεις του συγγραφέα- αρθρογράφου δεν υιοθετούνται απαραίτητα από την συντακτική ομάδα του Κοινού Παρονομαστή
Σχόλια που δεν θα είναι σύμφωνα με το πνεύμα της ομάδος διαχείρισης δεν θα προβάλλονται
Ομάδα Κ.Π