Η ιδέα της παγκόσμιας ανοικτής κοινωνίας έχει αποτύχει. Δεν γεννά ελεύθερους ανθρώπους, γεννά μονήρη άτομα, χωρίς, μάλιστα ηθικά όρια

γράφει ο Δρ Δημήτρης Γκίκας*

Ένα από τα τραγικά που έχουν ακουστεί σχετικά με τις υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων είναι και οι φερόμενες κατηγορίες ότι ΜΚΟ με αντικείμενο την «προστασία» ασυνόδευτων παιδιών συμμετείχαν σε κυκλώματα παιδικής πορνείας, προσφέροντας τα παιδιά ως βορά στις ανώμαλες ορέξεις παιδόφιλων. 

Το αφήγημα της ανοιχτής κοινωνίας, το οποίο κατά κόρον υπηρετούν οι ΜΚΟ αυτού του τύπου φαίνεται ότι για κάποιους είναι ιδιαίτερα κερδοφόρο. Πέρα, όμως από την περιπτωσιακή αντιμετώπιση του φαινομένου, το αφήγημα αυτό, στο σύνολό του, αρχίζει να εμφανίζει τα θεμελιακά του προβλήματα. 

Ό, τι έχει αποδειχθεί πλέον, πολιτικά και φιλοσοφικά, είναι ότι η ιδέα της παγκόσμιας ανοικτής κοινωνίας έχει αποτύχει. 

Δρ. Δημήτρης Γκίκας

Το ζήτημα δεν είναι να δημιουργήσουμε μια παγκόσμια κοινωνία που δεν έχει συγκεκριμένο αξιακό περιβάλλον και που αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο ως μια βιολογική μηχανή και μόνο, ως ένα αντικείμενο εργασιακού περιβάλλοντος και οικονομικά μετρήσιμο «προϊόν», χωρίς μάλιστα κάποια ηθική αξιολόγηση. Το ζήτημα είναι να διαμορφώσουμε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου όλα τα έθνη θα μπορούν να συνυπάρχουν, διατηρώντας τις ιδιαιτερότητες της κουλτούρας τους. Η λύση δεν είναι ένας κόσμος δίχως διαφορές, αλλά ένας κόσμος όπου οι διαφορές είναι σεβαστές.

Ο ανθρώπινος πολιτισμός παραμένει στάσιμος, αν όχι παρακμιακός, διότι δεν βασίζεται στην ανάπτυξη των κοινωνικών δομών και των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων, αλλά στην οικονομική ομογενοποίηση, στην κατάρριψη της συλλογικότητας, στην υποβάθμιση της εθνικής ταυτότητας. Η παγκόσμια κοινωνία είναι απλώς μια αργά συντελούμενη γενοκτονία ολόκληρων εθνών που δεν ταιριάζουν με την αντίληψη της παγκοσμιοποίησης. Με τη διαφορά ότι ενώ οι προγενέστεροι φασισμοί (Κομμουνισμός, Ναζισμός, Νεότουρκοι κ.ο.κ.) εφάρμοσαν τις τακτικές γενοκτονίας αποκλειστικά με στρατιωτικά μέσα, στη σύγχρονη εποχή οι γενοκτονίες των εθνών συντελούνται μέσω των ΜΜΕ, της μιντιακής προπαγάνδας. Οι σύγχρονες δικτατορίες δεν σκοτώνουν σωματικά. Δεν χρειάζεται να το κάνουν αυτό. Σκοτώνουν πνευματικά, ηθικά, ψυχικά. Σκοτώνεις το έθνος κι έχεις έναν άνθρωπο χωρίς ταυτότητα, έναν άνθρωπο που δεν έχει δεσμούς με κανέναν, που δεν αγαπά τίποτε εκτός από τον εαυτό του, που δεν σέβεται τίποτε εκτός από τα ατομικά του «θέλω», που μόνη του θρησκεία είναι το χρήμα, που η δημιουργικότητά του εξαντλείται στην παραγωγή υλικών αγαθών ή υπηρεσιών που υπηρετούν τα υλικά αγαθά. Επιπλέον, έχεις έναν άνθρωπο που θεωρεί την ομογενοποίηση των αξιακών συστημάτων ως αφαίρεση κάθε αξίας: ηθικής, πνευματικής, πολιτικής.

Η παγκόσμια κοινωνία χρησιμοποιεί τη θρησκεία ως πολιτικό εργαλείο, την ηθική ως πηλό διαμόρφωσης ενοχικών συμπλεγμάτων, την τέχνη ως εργαλείο στράτευσης σε ιδεολογίες, την επιστήμη ως θεραπαινίδα της ύλης.

Η Παγκοσμιοποίηση οδηγεί σε εξαφάνιση τον homo sapiens, αντικαθιστώντας τον με τον homo materialis, τον άνθρωπο που δεν διακρίνεται για τη σοφία του, αλλά για την πρόσδεσή του με την ύλη. Ο homo sapiens εξέλαβε την ύλη ως μέσο για κάτι υψηλότερο. Ο homo materialis θεωρεί την ύλη ως αυτοσκοπό, αρνούμενος ότι υπάρχει κάτι περισσότερο.  Πρόκειται για οπισθοδρόμηση, όχι για πρόοδο.

Η παγκόσμια κοινωνία έχει αποτύχει, διότι δεν είναι μια κοινωνία, δηλαδή μια κοινότητα. Είναι ακριβώς το αντίθετο: είναι μια ακοινώνητη μορφή ύπαρξης. Δεν ενώνει ανθρώπους, χωρίζει άτομα ή ομάδες σε αντίπαλα στρατόπεδα. Δεν προσφέρει σταθερότητα, αλλά «πουλά» κινούμενη άμμο για θεμέλια. Το σημαντικότερο: δεν είναι ελεύθερη κοινωνία. Διότι η ελευθερία απαιτεί απάρνηση του εαυτού, απαιτεί απαλλαγή από τα υλικά δεσμά, απαιτεί προσήλωση σε σκοπούς που χαρακτηρίζονται από πνευματικά, ψυχικά και ηθικά γνωρίσματα, ό, τι δηλαδή η παγκοσμιοποίηση αποστρέφεται εξ ορισμού. Η παγκόσμια κοινωνία δεν γεννά ελεύθερους ανθρώπους, γεννά μονήρη άτομα, χωρίς, μάλιστα ηθικά όρια.

* Ο Δρ Δημήτριος Γκίκας είναι Εκπαιδευτικός Β/θμιας και Γ/θμιας εκπαίδευσης με σπουδές στη Θεολογία, τη Φιλολογία, τη Φιλοσοφία και την Ιστορία της Τέχνης. 

Είναι διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας και Φιλοσοφίας της Τέχνης του Ιονίου Πανεπιστημίου.