Άγγελος Σικελιανός: Ο Ελληνολάτρης ποιητής και «Άρχοντας της λαλιάς μας»

γράφει η Άννα Δημητρίου 

Ό Σικελιανός κατάγεται άπό τήν Λευ­κάδα και άπό οίκογένεια πού έδωσε στην Επανάσταση πολλούς αγωνι­στές, άλλά καί Φιλικούς. Μεγάλωσε σέ μιάν ατμόσφαιρα όπου οι θρύλοι ήταν ακόμη ζωντανοί ολόγυρα του. Ατμό­σφαιρα θρησκευτική. Όπως ό ίδιος μάς λέγει, στό παλιό του σπίτι της Λευκάδος «λειτουργεί ακόμη σέ ακοί­μητο μνημόσυνο ή πνοή καί ή ζωή τού εικοσιένα»

Ό Σικελιανός υπήρξε άπό τίς σημα­ντικότερες μορφές τών νεοελληνικών γραμμάτων. Εκτός άπό τό καθαρά ποιητικό του έργο υπήρξε καί δη­μιουργός τών περίφημων Δελφικών Εορτών μαζί μέ τήν σύζυγο του Εύα. Ή αγάπη του γιά τήν αρχαία Ελλάδα . καί τόν πολιτισμό της τον ώθησε στήν δημιουργία της Δελφικής Ιδέας. Οι Δελφοί θά γίνονται παγκόσμιο πνευ­ματικό κέντρο, όπου θά ξαναγεννιόταν τό άρχαίο Ελληνικό πνεύμα. Κέντρο γης, όπου όλη ή ανθρωπότητα έπρεπε νά στρέψη τή προσοχή της!

Οι  Δελφικές γιορτές εγκαινιάστη­καν τόν Μάιο τού 1927 καί περιλάμβα­ναν τήν αναπαράσταση τής μάχης Απόλλωνος καί Πύθωνος. παράσταση τού ΠΡΟΜΗΘΕΑ ΔΕΣΜΩΤΗ τού ΑΙσχύλου, έκθεση λαϊ­κής χειροτεχνίας, αρχαϊκούς αγώνες, χορό πυρρίχοιο μέ αρχαίες πανοπλίες καί βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική. Τέλος νυχτερινή μεγα­λοπρεπή πομπή καί λαμπαδηφορία.

Ο Σικελιανός στους Δελφούς

Ή επιτυχία υπήρξε τεράστια. Ή Δελφική ιδέα χαρακτηρίσθηκε σάν με­γαλειώδες ξαναζωντάνεμα τού αρχαί­ου Ελληνικού πνεύματος. Οι ξένοι διανοούμενοι πού παρακολούθησαν τις γιορτές μίλησαν γιά «θρίαμβο της νεωτέρας Ελλάδος», γιά τό «μεγαλόπνευστο πνευματικό κίνημα διεθνούς άπηχήσεως καί σημασίας». 

Τό 1930 οι Δελφικές Γιορτές επανα­λαμβάνονται μέ τήν ϊδια πάλι επιτυχία. Απέτυχαν, όμως, οι προσπάθειες τού ζεύγους Σικελιανού, γιά τήν συνέχιση τής Δελφικής Ιδέας. Τό ελληνικό κρά­τος μένει αδιάφορο! Βέβαια θάταν  περίεργο αν έδειχνε ουσιαστικό ενδιαφέρον, μιά καί ή μεγαλόπνοη αυτή προσπάθεια θά ξανάφερνε στήν μνήμη τών Ελλήνων τήν μοναδική τους πνευματική κληρονομιά. Θά σήμαινε αφύπνιση τής εθνικής μας συνειδήσεως!

Έκτοτε καί μέχρι τόν δεύτερο πόλεμο τό ζεύγος Σικελιανού περιοδεύει στήν Ελλάδα καί τό εξωτερικό προ­βάλλοντας τήν Δελφική Ιδέα καί γενι­κά τό Ελληνικό πνεύμα. Λόγω τών Δελφικών εορτών ό Σικελιανός έπροτάθη δύο φορές, γιά τό βραβείο ΝΟΒΕL, χωρίς όμως αποτέλεσμα!

"Ας δούμε, τι λέγει, γιά τό έργο του ό Κ.Θ. Δημαράς: «Τό έργο του μιλεί, καί μιλεί αδιάκοπα γιά ότι είναι ενιαία ελληνική παράδοση: ένα τραγούδι πρός τίς αιώνιες καί ακατάλυτες Ελ­ληνικές αξίες. Από κείνες ξεκινάει, νέος, καί σέ κείνες μένει πιστός ώς τήν ωριμότητα του... Μέσα άπό τήν ελληνι­κή Ιδέα, μέσα άπό τήν άμεση αίσθηση του ελληνισμού, ξεπετιέται ακέραιος ένας κόσμος. Αυτόν αναζητούσε ενα­γώνια ό ποιητής καί γύρω στήν αναζή­τηση του αυτήν ζωντανεύει καί ολο­κληρώνεται ακέραια τό έργο του. «Αλαφροΐσκιωτος», «Πρόλογος στή ζωή», «Πάσχα τών Ελλήνων», δελφική προσπάθεια, οί τραγωδίες του, τά πα­λιότερα λυρικά του καί τά λυρικά στήν Κατοχή, όλα ένα λουλούδι φυτρωμένο επάνω στήν γή πού τήν είχαν οργώσει ό Περικλής Γιαννόπουλος, ό Κωστής Παλαμάς, ό Ίων. Δραγούμης, στήν ελληνική γή... Τό κεντρικό νόημα τοϋ έργου τοϋ Σικελιανού άπ' όπου κι άν τό κοιτάζη κανείς, άπό όποια μεριά καί νά τό μελετήση κανείς, παραμένει πά­ντα ή λαχτάρα του ελληνισμού, ή πίστη στά Ιδανικά του». 

με τον Ν. Καζαντζάκη

 Ω πάλεμα μου μέ τό χρόνο! Ελληνικοί αίώνες,

σκόρπιοι σπόνδυλοι μιάς Δωρικής κο­λόνας

πού γκρεμίστη άπ " αναπάντεχους σει­σμούς στή γη!

Ω Ιστορία κομμάτι μόνο τής γιγάντιας μελωδίας

πού βουίζει μέσ' τά βάθη τών φλεβών μου,

ακατανίκητος ρυθμός καί ωκεανός!

Καί άπό τόν ΟΡΚΟ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΜΑΝΑ ΕΛΛΑΔΑ: 

Ώ έσύ στή γήν επάνω ή Πλατυτέρα

πού αγκάλιασες τά έθνη καί τούς

λαούς, τών λαών καί τών εθνών

ή θεία Μητέρα πού ναό δέν έχεις

κι έχεις μύριους ναούς!

Άγγελος Σικελιανός

Σέ πολλά άπό τά ποιήματα του Σικελια­νού, Ιδιαίτερα στόν ΑΛΑΦΡΟΙΣΚΙΩΤΟ, πραγματώνεται ή ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ τοϋ Περικλή Γιαννόπουλου, στόν οποίον έχει αφιερώσει καί μιά του μελέτη.

Τόν είπανε κομμουνιστή. «Μά έγώ νοιώθω σάν παιδί μου τόν Ελληνικό λαό καί σάν τήν μάνα τοϋ Σολομώντα δέν δέχομαι νά τόν χωρίσω σέ δεξιό καί σέ ζερβό» έλεγε.

"Εξ άλλου ή σκέψη καί τό έργο τού Σικελιανού κάθε άλλο παρά διεθνιστικές τάσεις είχαν! Μάλιστα άντετάχθη στό κομ­μουνιστικό Δεκεμβριανό κίνημα τοϋ 1944, όπως. καί στά γεγονότα 46-49: 

Μήνυμα άπλό Σάς στέλνω άπό τό στόμα τής αιώνιας Μάνας πού τή λέμε Ελλάδα...

Μήνυμα άπλό Σάς κράζω άπό τά βάθη τού πόνου της, αδέλφια τής Ελ­λάδας...

Σώνει ή σφαγή πού τυραννάει τή Μάνα  Σώνει ή σφαγή τη Μάνα μας πού σφάζει !

Στήν έφημερίδα Καθημερινή της 6ης Ίουλίου του 1997 δημοσιεύεται μια επιστολή του Άγγελου Σικελλιανού προς τον μεγάλο Εθνικιστή Ίωνα Δραγούμη στην οποία αποκαλύπτει τα πιστεύω του σε ερώτημα του Ίωνος. Γράφει όπως θα διαβάσετε και στην δημοσίευση.   

«Αξιότιμε Φίλε,

Αν άργησα υπερβολικά κι ελπίζω όχι ασυγχώρητα να σας πω τη βαθιά μου τιμή για το βιβλίο σας «Όσοι Ζωντανοί» και να σας σφίξω εγκάρδια το χέρι, σας παρακαλώ να το αποδώσετε στην  καθόλου βιαστικήν υπόληψη που του ώφειλα.

Καθώς ίσως θα ώφειλα ν’ απαντήσω με μια λέξη στο λοξό ερώτημα σας για την ανθρώπινη μου πίστη: «Είμαι τετρακάθαρα Εθνικιστής». Μόνο που και πάλι βιαστικός ο λόγος μου, όσο δεν τον φανερώνει το έργο που αφιέρωσα τη ζωή μου. Και το λέγω μόνο με την απλή ιδέα πως αν συναντιέται με την σκέψη σας, δε δείχνει παρά μία απ’ τις εσώτερες αφορμές της εκτίμησης μου. Θα ήθελα και ό,τι άλλο ετυπώσατε· αλλά καθώς σε λίγο και πολύ πιθανό να περάσω στην Ελλάδα για κάμποσο, θα σας δώσω διεύθυνση απ’ αλλού, αν δεν τύχει να σας ιδώ. Μένω ωστόσο με τιμή.

Άγγελος Σικελιανός»