Τό σημερινό
κατεστημένο έχει προβάλλει σάν ψευδές δίλημμα τήν άντίθεσι μεταξύ άτομικότητος καί
συλλογικότητος σάν άντιπαράθεσι μεταξύ ατομικιστικών συστημάτων, όπως ό
άναρχισμός καί ό φιλελευθερισμός άφ' ενός καί ολοκληρωτικών συστημάτων, όπως οί
ολοκληρωτισμοί, ό σοσιαλισμός καί τέλος ό πραγματικός κομμουνισμός (κομμούνα
τών Παρισίων, κιμπούτζ τοϋ Ισραήλ).
Σέ ένα κράτος ή
ακόμη χειρότερα μία πολυεθνική αυτοκρατορία τών πολιτών-άτόμων (όπως ή λεγομένη
«Ευρώπη» τών πολιτών) αποτελούμενο άπό γιγαντιαίες κοσμουπόλεις τείνει νά χαθή
μέσα στήν ανώνυμη μάζα καί αντιδρά μέ τήν άνάπτυξι ενός ατομικισμού καί συλλογικότητος.
Στό άλλο άκρο
τής κλίμακος τό άτομο μέσα σέ μία πολύ μικρή κοινότητα δεσμεύεται υπερβολικά άπό
τούς ομαδικούς θεσμούς καί αδυνατεί νά ανάπτυξη προσωπική ζωή καί νά εύρη
συχνές ευκαιρίες ανταλλαγής απόψεων.
Σάν λύσις, μέ
τήν οποία απαλείφεται ή αντιθέσεις αυτή, ενεφανίσθη ό θεσμός τής Ελληνικής
Πόλεως, πού αποτελεί καί τό κεντρικό γνώρισμα τής Ελληνικής κοινωνικής οργανώσεως
σέ όλες τίς περιόδους τής Ελληνικής Ιστορίας, παρά τίς όποιες διαφορές
στίς ονομασίες καί σέ κάποιες λειτουργίες.
"Ας συνοψίσουμε, όμως, τά χαρακτηριστικά τής Ελληνικής
Πόλεως κατά τίς μεγάλες Ιστορικές περιόδους τής Φυλής μας.
—Κατά τήν αρχαιότητα (Μινωική, Μυκηναϊκή, Κλασσική) ή Πόλις
ήτο τό κέντρο ζωής καί πολιτισμού σέ τέτοιο βαθμό, ώστε εκεί εξηντλεΐτο κάθε
μορφή οργανώσεως καί νά έχουμε τίς πόλεις-κράτη. Οι αρχαίοι έγνώριζαν ότι ή πόλις
ήταν τό «μέτρον» μεταξύ τής αχανούς αυτοκρατορίας καί τοϋ πρωτογόνου οίκισμοϋ
καί γι' αυτό εθεωρείτο ώς τό καταλληλότερο περιβάλλον γιά τήν άνάπτυξι τών
πνευματικών δραστηριοτήτων πού έκ τοϋ λόγου αύτοϋ έλαβαν καί τό όνομα πολιτισμός.
Ή αρχαία πόλις δέν ήτο απλώς ένας συνοικισμός ατόμων, άλλά είχε μία
συγκεκριμένη δομή. Στό κέντρο τό άστυ (Οι ξένες λέξεις cite, cite κ.λπ. είναι παραφθορές τής λέξεως άστυ)
μέ τήν αγορά, τά Ιερά, τά γυμναστήρια, τά θέατρα καί τίς φιλοσοφικές σχολές, ήτο
ό χώρος τών μορφωτικών καί πνευματικών δραστηριοτήτων καί τών εναλλαγών.
Στήν
Αθήνα έχουμε καί τήν Άκρόπολι πού συμβολίζει τήν άνωθεν σοφία μέ τόν ναό τοϋ
Παρθενώνος. Στήν περιφέρεια οί κώμες, αγροτικοί συνοικισμοί όπου λαμβάνει χώραν
ή πρωτογενής παραγωγή (γεωργία, κτηνοτροφία). "Ετσι δημιουργείται ό χώρος
αναπτύξεως πολιτισμού, χωρίς νά χάνεται ή επαφή μέ τήν φύσι. Τό αρχαίο αυτό μοντέλλο
τής πόλεως ακολουθεί τό κυκλικό αρχέτυπο, βάσει τοϋ οποίου είναι ώργανωμένο τό
Σύμπαν, άπό τά ηλιακά συστήματα μέχρι τά ανθρώπινα κύτταρα. Στήν τελειότερη εφαρμογή τοϋ μοντέλλου, πού ήταν ή Αθήνα,
αυτή συνεπληροϋτο άπό μία μικρή δορυφόρο πόλι όπου έτελοΰντο τά ίερώτερα
λειτουργήματα. Αυτή ήτο ή Έλευσίς (τόπος «έλεύσεως τοϋ Θεού»).
"Ολες οί απόπειρες πού έγιναν γιά τήν συνένωσι τών
πόλεων σέ ενιαίο κράτος, ύπό τήν καθοδήγησιν τοϋ Δελφικού Ιερατείου, είχαν σάν
βάσι τήν αυτοτέλεια καί τόν σεβασμό τής λειτουργίας καί τών δομών τών πόλεων:
Αθηναϊκή Συμμαχία, ηγεμονία Σπάρτης, τό Κοινόν τών Ελλήνων
τοϋ Φιλίππου καί τοϋ Αλεξάνδρου, Αχαϊκή καί Αίτωλική Συμπολιτεία.
—Τό Βυζαντινό Κράτος πραγματοποιεί τό όνειρο τοϋ Αλεξάνδρου,
υποτάσσοντας ιίς πόλεις σέ ενιαίο κράτος. Λόγω όμως τής κρίσεως πού πέρασε ό
Ελληνισμός στήν άντιπαράθεσί του μέ τόν Χριστιανισμό, ή κοινοτική όργάνωσις τών
Ελλήνων δέν βασίζεται πλέον στίς φιλοσοφικές τους αντιλήψεις (μέτρον,
έναρμόνισις πρός τόν Συμπανικό Νόμο) άλλά στό ένστικτο τής Φυλής. Τό Βυζάντιο
ενισχύει τίς κοινότητες - απογόνους τών πόλεων, πού τώρα αποκαλούνται κώμα καί
τούς αποδίδει διοικητική καί οίκανομική αυτονομία καί όντότητα, άλλά λόγω τοϋ
δογματισμού πού επικρατεί τούς αφαιρεί καί καταστρέφει τήν πολιτιστική
λειτουργία, τήν οποία συγκεντρώνει στήν Πρωτεύουσα (Έκκλησίαι, Μοναί, Πανεπιστήμιο
Κωνσταντινουπόλεως). Ή κώμη είναι καί πάλι διοικητική οντότητα, κέντρο κοινωνικής
οργανώσεως, οίκονομικό κύτταρο, άλλά όχι πρωτογενές κέντρο αναπτύξεως πολιτισμού.
Σέ αντιστάθμισμα, όμως, ενισχύεται άπό τήν Εκκλησία, ή οποία
έχει καί αυτή κοινοτική δομή μέ κύτταρο τήν ενορία καί τήν τοπική Μητρόπολι, ένώ
τά νέα Μυστήρια δέν τελούνται σέ ειδικούς τόπους, άλλά παντοϋ.
Κατά τό τέλος τοϋ Βυζαντίου ό Πλήθων επανέρχεται στήν Ιδέα
τών αρχαίων πόλεων ουνηνωμένων σέ αυτοκρατορία.
—Στήν Τουρκοκρατία οί κώμες γίνονται κοινότητες καί
έπαναποκτοϋν έν μέρει τήν λειτουργία τους ώς μορφωτικά κέντρα. (Ιωάννινα,
Αμπελάκια, Σϋρος, Χίος, Σμύρνη κ.λπ.). Στίς κοινότητες οφείλεται ή έπιβίωσις
τοϋ Ελληνισμού, ένώ αυτές έστήριξαν μέ επιτυχία τήν Εθνεγερσία τοϋ 1821.
—Ή μακραίωνη κοινοτική παράδοσις τών Ελλήνων
(πόλις-κώμη-κοινότης) κατεστράφη στήν Νεώτερη "Ελλάδα άπό"τούς
Βαυαρούς, οί οποίοι αντικατέστησαν τόν θεσμό τής κοινότητος μέ τόν Ευρωπαϊκό
θεσμό τοϋ Δήμου, ό οποίος σήμερα έχει επικρατήσει, σέ συνδυασμό μέ τήν
σύγχρονη απρόσωπη κοσμούπολι. Τό σημερινό κατεστημένο, άλλά καί ή ΕΟΚ ενισχύουν
τήν λεγομένη Τοπική Αύτοδιοίκησι, όχι γιά νά βοηθήσουν τόν θεσμό, άλλά γιά νά
χαλαρώσουν, μέσω τής αναπτύξεως τοπικισμών, τήν Εθνική Ενότητα. Ή Αριστερά,
επίσης, άπέβλεψε στήν Τοπική Αύτοδιοίκησι σάν μοχλό καί αιχμή κατά τής
Κεντρικής Εξουσίας. Έν τούτοις τό Κοινοτικό Πνεύμα, βαθειά ριζωμένο στά
κύτταρα τής Φυλής μας, ώθησε τήν Κοινή Γνώμη νά άγκαλιάση τίς ενέργειες αυτές
τοϋ Συστήματος μέ τήν τάσι όμως νά έκφρασθή μέσω αυτών ό υγιής Ελληνικός
κοινοτισμός.
Προκύπτει συνεπώς ότι ή Τοπική Αύτοδιοίκησις είναι τό
ασθενές σημείο τοϋ Συστήματος, μέσω τοϋ οποίου μπορεί νά αναβίωση τό σωστό
Ελληνικό Πνεύμα. Ή συνοικία σάν θεσμός διασπά τήν αχανή κοσμούπολι καί τείνει
νά διαμόρφωση τό «κέντρο-άστυ» καί τίς δορυφόρους «κώμες». Μέ τήν έκχώρησι αρμοδιοτήτων,
κυρίως μορφωτικών καί εκπαιδευτικών, στους ΟΤΑ μπορεί νά άρχίση ή βραδεία
μεταμόρφωσις τών σημερινών πολεοδομικών συγκροτημάτων σέ «Ελληνίδες Πόλεις», δίδοντας
έτσι τήν προύπόθεσι γιά μία άναγέννησι τοϋ Ελληνισμού. Αυτή, όμως, θά μπόρεση
νά πραγματοποιηθή σέ πλήρη κλίμακα στά πλαίσια τοϋ οργανικού κράτους καί τής οργανικής
κοινωνίας πού προτείνει ό Εθνικισμός.
Πρόδρομος Κούρτογλου
Πρόδρομος Κούρτογλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ομάδα του Κοινού Παρονομαστή δίνει την ευκαιρία στον καθένα να εκφραστεί ελεύθερα χωρίς ύβρεις και προσωπικές αντιπαραθέσεις
Οι απόψεις, θέσεις του συγγραφέα- αρθρογράφου δεν υιοθετούνται απαραίτητα από την συντακτική ομάδα του Κοινού Παρονομαστή
Σχόλια που δεν θα είναι σύμφωνα με το πνεύμα της ομάδος διαχείρισης δεν θα προβάλλονται
Ομάδα Κ.Π