Τά περισσότερα ερωτήματα στά όποια λαμβάνουν θέσεις διάφορες ιδεολογίες και φιλοσοφικά συστήματα αφορούν τήν φύσι των όντων και δυνάμεων πού αποτελούν τό
Σύμπαν, τήν
προέλευσι και λειτουργία των, καθώς καί τήν θέσι καί συμμετοχή του Άνθρώπου
μέσα σ' αυτά.
Μαζί μέ αυτά,
όμως, τίθεται καί ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα τό όποιο δίνει, κατά τήν άποψί
μας, τόν κεντρικό χαρακτηρισμό τής κάθε Ιδεολογίας. Τό ερώτημα αυτό άφορα τήν
προσωπική ψυχική στάσι τού άνθρωπου απέναντι στην προοπτική τόσο τού ιδίου όσο
και τού Σύμπαντος εντός τού οποίου υπάρχει.
Δύο τέτοιες
στάσεις έχουν δεχθεί οί συμβατικές Ιδεολογίες: Πρόκειται γιά τίς αισιόδοξες
καί γιά τίς απαισιόδοξες σχολές.
Ή αίσιόδοξη
σχολή (αισιοδοξία) αναμένει τήν έπικράτησι ευτυχών καταστάσεων γιά τόν άνθρωπο
καί γενικώτερα τήν ευτυχή κατάληψι της άνθρωπίνης Ιστορίας. Ή φιλοσοφική
αισιοδοξία είναι άρρήκτως συνδεδεμένη τόσο
μέ τήν γραμμική θεώρησι τής ιστορίας, όσο καί μέ τήν προσκόλλησι στον δυϊσμό ενός
υποκειμενικού καλού καί κακού, απόψεις μέ τίς όποιες ασχοληθήκαμε σέ προηγούμενα
άρθρα μας.
Πράγματι, ό
«αίσιόδοξος» κρατά μιά παθητική στάσι
παρατηρητού απέναντι στά γεγονότα καί στήν ιστορία, Κακού» (τά
όποια βεβαίως, ό ίδιος θεωρεί
αντικειμενικά) καί τής οποίας έχει γραμμική άντίληψι, στήν όποια διαπιστώνει
τήν ύπαρξι ενός υποκειμενικού «Καλού» καί καταλήγει αυθαίρετα στήν διαπίστωσι
ότι τό τέλος τής γραμμικής πορείας επιφυλάσσει γιά τόν άνθρωπο τήν έπικράτησι
του «Καλού».
Άπό τήν
«αισιοδοξία» αυτή διαπνέονται όλες οί έβραιογενείς θεωρίες όπως ό Μαρξισμός
καί οί Μάρτυρες τού Ιεχωβά πού «βλέπουν» έκαστη μία ευτυχή κατάληξι τής
άνθρωπίνης Ιστορίας στό τέλος τής γραμμικής διαδρομής, λίγο - πολύ παρομοίας
φύσεως. 'Αλλά καί ό φιλελευθερισμός, πολιτικός καί οικονομικός, ανήκει επίσης
στίς αισιόδοξες, γραμμικής αντιλήψεως, σχολές.
Ή απαισιόδοξη
σχολή (απαισιοδοξία) ενεφανίσθη ώς ό Ιδεολογικός αντίπους τών αίσιοδόξων.
Κάνοντας τήν κριτική τών αίσιοδόξων διαπιστώνει τήν αυθαίρετη βάσι στήν οποία
βασίζεται ή αίσιοδοξία, εντοπίζει τήν αρνητική (εχθρική) πρός τόν άνθρωπο συνιστώσα
τής φύσεως καί καταλήγει στό απαισιόδοξο συμπέρασμα ότι ό αφανισμός μέσα στήν άβυσσο
του μηδενός είναι αυτό πού περιμένει τόν άνθρωπο στό τέρμα τής γραμμικής του
πορείας. Ό απαισιόδοξος, άν καί ρεαλιοτικώτερος του αίσιοδόξου, παραμένει έν
τούτοις καί ό ίδιος παθητικός παρατηρητής τών πραγμάτων, κατεχόμενος καί αυτός
άπό τήν γραμμική άντίληψι. Ή απαισιόδοξος άντίληψις έξεπήγασε επίσης άπό τόν
εβραϊσμό, λόγω τής μηδενιστικής του ψυχοσυνθέσεως.
Σύμφωνα μέ τήν
Ελληνική Σκέψι, ό ανθρώπινος νους διακατέχεται άπό διάφορες πλάνες, μία άπό
τίς όποιες είναι καί ή πλάνη τού δυϊσμού τών αντιθέτων. Νομίζει δηλ. ό άνθρωπος
ότι υπάρχουν αυτοτελώς ζεύγη αντιθέτων καί αντιπάλων δυνάμεων ή καταστάσεων,
έκ τών οποίων έκαστη μάχεται, αναιρεί ή νικά τήν άλλη, όπως π.χ. τά ζεύγη θερμό
· ψυχρό, φώς σκότος κ.ά., καί τό
σημαντικώτερο όλων: Καλό - Κακό.
Μέσω τής φιλοσοφίας,
όμως, καταλήγει νά άντιληφθή ότι «εναντία ταύτα» (Ηράκλειτος), ότι δηλ. τά αντίθετα
δέν είναι παρά ποσοτικές διαφοροποιήσεις μιάς και τής αυτής αρχής, όπως π.χ.
τό θερμό καί τό ψυχρό δέν είναι παρά διαφορετικές ποσότητες (ή πυκνότητες)
θερμικής ενεργείας. Ειδικώτερα, κατά τόν Αριστοτέλη, όλα τά ζεύγη τών
αντιθέτων προέρχονται άπό τό βασικό ζεύγος υπερβολή - έλλειψις. "Οταν ό
νους διαπίστωση τήν ανυπαρξία τής αντιθέσεως τότε υπερβαίνει τήν άντίθεσι καί
ή συνείδησι κατακτά τό μέτρον. "Εχουμε λοιπόν τήν τριάδα υπερβολή ·
έλλειψις - μέτρον ή θέσις · αντίθεσις · υπέρβασις που περιγράφουν καθαρώς μία
κατάκτησι τής συνειδήσεως καί τίς οποίες ό Μαρξισμός διέστρεψε ριζικά γιά νά
κατασκευάση τήν διαλεκτική του.
Μέ τήν
συνειδησιακή, λοιπόν, ύπέρβασι τών ψευδοαντιθέσεων εξελίσσεται ή ανθρώπινη
συνείδησις. "Ετσι π.χ. μέ τήν ύπέρβασι τών ψευδοαντιθέσεων Δεξιά ·
"Αριστερά κατακτούμε τόν Εθνικισμό, ένώ μέ τήν ύπέρβασι τής
ψευδοαντιθέσεως αισιοδοξία · απαισιοδοξία προκύπτει ή στάσι τού Έθνικιστού,
αυτή τής βελτιοδοξίας. Βελτιοδοξία είναι ή στάσις τοϋ "Εθνικιστού απέναντι στά ανθρώπινα πράγματα. Ό Εθνικιστής
διαπιστώνει ότι ή αισιοδοξία καί ή απαισιοδοξία δέν μπορούν νά αποτελούν
φιλοσοφικές θέσεις διότι δέν υφίσταται ουδεμία γραμμική πορεία τού άνθρωπου,
ώστε στό τέρμα της νά συναντηθή μία ευτυχής ή δυστυχής γι αυτόν κατάστασι. Κατά
τόν εθνικιστή, ό άνθρωπος είναι δυνάμει κύριος τής μοίρας του. Ή κατάστασις
τών πραγμάτων γιά τόν Εθνικιστή δέν είναι ούτε καλή, ούτε κακή, άλλά είναι αυτή
πού είναι, έφ' όσον διά τής Ήρωικής Ηθικής αυτός έχει ύπερβή τήν άντίθεσι Καλού
· Κακού.
Συνεπώς ό
Εθνικιστής δέν βλέπει ούτε κάποιο τέρμα, ούτε κάποια νομοτελειακή έπέλευσι καλών
ή κακών, άλλα παρεμβαίνει ό ίδιος γιά νά βελτιώση τίς καταστάσεις σύμφωνα μέ
τίς κατευθύνσεις πού ορίζει.
Κατά τόν
"Εθνικιστή, ό αίσιόδοξος καί ό απαισιόδοξος είναι άτομα παθητικά μέ μία
έμφυτη ψυχολογική προδιάθεσι νά βλέπουν τά πράγματα έτσι, άφού αυτά έκ φύσεως
δέν είναι ούτε αίσια, ούτε απαίσια. Ό αίσιόδοξος κατέχει τήν ελπίδα ένώ ό
απαισιόδοξος διακατέχεται άπό τόν μεταφυσικό φόβο. "Αντίθετα ό βελτιόδοξος
είναι άτομο ενεργητικό πού παρεμβαίνει στήν ροή τών πραγμάτων, μέ κυρίαρχη
βούλησι καί είναι άπηλλαγμένο καί απαθές έναντι τόσο τής ελπίδος, όσο καί του
φόβου.
Καί ακριβώς αυτό είναι τό νόημα τής ελευθερίας πού θέλησαν νά δώσουν μέ
φράσεις τους δύο "Ελληνες καί πού τείνει νά ενσαρκώση ό ανθρώπινος τύπος του
"Ηρως • "Εθνικιστού:
Ό Δημώναξ,
Αθηναίος Στωικός φιλόσοφος τού 1ου μ.Χ. αιώνα ερωτηθείς πότε θά θεωρούσε ότι
ήτο ελεύθερος απήντησε: όταν θά έχω απαλλαγή άπό τούς φόβους καί τίς ελπίδες·.
Καί ό Νίκος
Καζαντζάκης έγραψε: «Δέν ελπίζω σέ τίποτε, δέν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος».
Πρόδρομος Κούρτογλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ομάδα του Κοινού Παρονομαστή δίνει την ευκαιρία στον καθένα να εκφραστεί ελεύθερα χωρίς ύβρεις και προσωπικές αντιπαραθέσεις
Οι απόψεις, θέσεις του συγγραφέα- αρθρογράφου δεν υιοθετούνται απαραίτητα από την συντακτική ομάδα του Κοινού Παρονομαστή
Σχόλια που δεν θα είναι σύμφωνα με το πνεύμα της ομάδος διαχείρισης δεν θα προβάλλονται
Ομάδα Κ.Π