ΡΟΥΠΕΛ: Τα οχυρά καταλαμβάνονται. ΔΕΝ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΙ (Ταγματάρχης Δουράτσος)

Ο Ιωάννης Μεταξάς

..Με σχέδιο που εκπονήθηκε (1913) από τον διευθυντή της Β' επιτελικής Διεύθυνσης, Αντισυνταγματάρχη τότε Ιωάννη Μεταξά, αποφασίστηκε και άρχισαν τα έργα οχύρωσης της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου.

 Οι εντατικές ενέργειας οχύρωσης της ελληνικής μεθορίου προς τη Βουλγαρία που, όπως προειπώθηκε, άρχισαν το 1939, συνεχίστηκαν με την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Παρά το γεγονός ότι τα προβλήματα της Ελλάδας από την εμπλοκή της στον Ελληνοΐταλικό Πόλεμο ήταν τεράστια, τις παραμονές, του Ελληνογερμανικού πολέμου τα έργα οχύρωσης είχαν σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί.

Τις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου ΙΙολέμου, από το συνολικό μήκος των 497 χιλιομέτρων της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, η οχυρωμένη τοποθε­σία κάλυπτε τα 215 χιλιόμετρα και περιλάμβανε κυρίως την αμυντική οχυρω­μένη τοποθεσία, που ήταν πια ευρέως γνωστή με το όνομα γραμμή «Μεταξά», από το όνομα του εμπνευστή της, που τώρα ήταν  Πρωθυπουργός της Ελλάδας.

Μόλις διαφάνηκε η γερμανική απειλή, τα οχυρωματικά έργα επεκτάθηκαν και δυτικά από τη λίμνη Δοϊράνη μέχρι την ανατολική όχθη του Αξιού ποταμού, για να εμποδίσουν το πέρασμα διαμέσου της Κοιλάδας του Αξιού, προστατεύοντας έτσι τη Θεσσαλονίκη. Εξαιτίας της πίεσης

του χρόνου όμως, η οχύρωση του τμή­ματος αυτού της μεθορίου έγινε με έργα

εκστρατείας, που συνοδεύονταν από λίγα επιφανειακά σκυρόδετα έργα.

Ωστόσο, για την εκπλήρωση του ρόλου της οχυρωμένης αυτής περιοχής ήταν προϋπόθεση το απαραβίαστο της Γιουγκοσλαβίας. Διαφορετικά θα μπορούσε να υπερκερασθεί από την κατεύθυνση της Δοϊράνης και μέσω της κοιλάδας του ποταμού Στρούμνιτσα να αποκόψει τις ελληνικές δυνάμεις που βρίσκονταν στα ανατολικά του Στρυμόνα. Όπως θα φανεί και στη συνέχεια, εδώ θα παιχτεί το δράμα της γερμανικής εισβολής.

Ο Διοικητής του οχυρού Ταγματάρχης Δουράτσος 

Τα οχυρά είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με τις σύγχρονες για την εποχή αντιλήψεις διεξαγωγής πολέμου. Παρόμοιες οχυρωματικές γραμμές είχαν επίσης κατασκευάσει οι Γάλλοι, τη γραμμή «Μαζινώ» και οι Γερμανοί τη γραμμή «Ζίγκ-φριντ». Όταν μετά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα θα συγκρίνουν τη γραμμή θα δηλώσουν:

ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ ΥΠ ΑΡΙΘΜΟΝ 163

Ισχυραί γερμανικαί δυνάμεις, εφωδιασμέναι με τα πλέον σύγχρονα πολεμικά μέσα, με υποστήριξιν αρμάτων, αφθόνου βαρέος πυροβολι­κού και πολυαρίθμου αεροπορίας, προσέβαλον από της πρωίας της σήμερον επανειλημμένως τας θέσεις μας, ων αμύνονται μόνον ελληνικαί δυνάμεις λίαν περιωρισμέναι. Καθ' όλην την ημέραν διεξήχθη σφο­δρότατος αγών εις τας κυριωτέρας ζώνας της παραμεθορίου προς Βουλγαρίαν περιοχής, ιδιαιτέρως δε εις την περιοχήν Μπέλες και την κοι­λάδα του Στρυμόνος. Αι δυνάμεις μας, αι διατεθειμέναι επί του μετώ­που τούτου, με τα περιωρισμένα μέσα των, διεξήγαγον σκληρότατον αγώνα κατά του εισβολέως και η μικρά ελληνική αεροπορία, όση ηδυ-νήθη να διατεθή εκ του προς Ιταλίαν μετώπου, συνέδραμε με αυτοθυ-σίαν τον αγώνα των ηρωικών στρατευμάτων μας. Τα οχυρά μας, παρά τον σφοδρότατον διά πυροβολικού και από αέρος δι' αεροπορίας κα­τακόρυφου εφορμήσεως βομβαρδισμόν, αντέστησαν πλήν ενός, όπερ υπο-στάν ιδιαιτέρως ισχυράν εχθρικήν προσβολήν υπέκυψε. Δέκα εχθρικά άρματα κατεστράφησαν υπό του πυροβολικού μας και των αντιαρμα­τικών μας μέσων. Πέντε έως έξ εχθρικά αεροπλάνα κατερρίφθησαν υπό της αεροπορίας μας και των αντιαεροπορικών μας πολυβόλων. Συνελάβομεν αιχμαλώτους. Περιοχαί τίνες του εθνικού εδάφους, διά λό­γους επιχειρήσεων και προς αποφυγήν ανωφελών θυσιών, εξεκενώθησαν εγκαίρως υπό των δυνάμεων μας. Τελικώς, ο εχθρός, σημειώσας πρόοδόν τινα, συνεκρατήθη εφ' όλου του ενδιαφέροντος μετώπου...

6-4-41

Το πρώτον Πολεμικόν Ανακοινωθέν

«Από της 05.15 ο εν Βουλγαρία γερμανικός στρατός προσέβαλεν όλως απροόπτως τα ημέτερα στρατεύματα επί της ελληνοβουλγαρικής μεθο­ρίου. Τα στρατεύματα μας αμύνονται του πατρίου εδάφους.

6-4-41

Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις πέντε παρά τέταρτο το πρωί, πριν ακό­μη επιδοθεί η ανακοίνωση του Γ' Ράιχ στον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή από τον πρεσβευτή, πρίγκιπα Έρμπαχ.

Το οχυρό Ποποτλίβιτσα ήταν το πρώτο που προσβλήθηκε κατά την επίθεση, η οποία σε λίγο θα επεκτεινόταν σε όλο το μήκος της γραμμής των οχυρών. Ωστό­σο η κύρια προσπάθεια του εχθρού θα εντοπιζόταν κυρίως στη ζώνη της XIV Μεραρχίας, στους τομείς Σιδηροκάστρου και Καραντάγ.

Η θέση του Ρούπελ, όπως περιγράφηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, βρίσκε­ται στην ανατολική όχθη του Στρυμόνα και σε συνδυασμό με το οχυρό Παλιουριώνες, που βρίσκεται στη δυτική όχθη και σε απόσταση 1.500 μέτρων, ελέγχει το στενό πέρασμα του ποταμού, που όσο πλησιάζει τα σύνορα στενεύει ακόμη περισσότερο ανάμεσα στο Μπέλες και το Αγγιστρο, σαν χωνί.

Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε με εξαιρετική σφοδρότητα κατά του Ρούπελ, ενώ τα οχυρά Καρατάς και Κάλη δέχτηκαν μόνο πυρά πυροβολικού και αεροπο­ρικό βομβαρδισμό.

Το σχέδιο της επίθεσης προέβλεπε κατά μέτωπο επίθεση του ενισχυμένου συ­ντάγματος πεζικού από τα υψώματα αριστερά και δεξιά του Στρυμόνα, έχοντας ακάλυπτο το αριστερό πλευρό, κατόπιν ισχυρής προπαρασκευής από πυροβολικό και αεροσκάφη καθέτου εφορμήσεως. Αφού διασπάσει την ελληνική άμυνα, θα έπρεπε να προχωρήσει γρήγορα στη νότια έξοδο του περάσματος και να επιδιώ­ξει το σύνδεσμο με την αριστερή πτέρυγα της 5ης Ορεινής Μεραρχίας στη γέφυ­ρα των Λουτρών.

Οι ελληνικές οχυρώσεις έπρεπε να σφυροκοπηθούν συστηματικά και να κατα­στραφούν στα σημεία της επίθεσης με προπαρασκευή πυροβολικού και επιθέσεις Στούκας, για δυόμισυ ώρες. Το σχέδιο ενέργειας που είχε καταρτισθεί από τους Γερμανούς για την 6η Απριλίου εναντίον του Ρούπελ δίνει μια χαρακτηριστική εικόνα της πολεμικής σκηνής που θ' ακολουθήσει:

Συνέχισαν να επιτίθενται με το πεζικό τους ακάλυπτο σε απανωτά κύματα, αδια­φορώντας για τις απώλειες, σε σημείο που οι έλληνες βαθμοφόροι των οχυρών να απορούν και να αναρωτιούνται αν είναι οι επιτιθέμενοι ανεκπαίδευτοι ή μήπως δεν γνωρίζουν την εκμετάλλευση του εδάφους. Οπωσδήποτε όμως τους άφηναν να πλησιάσουν και ύστερα με θεριστικό πυρ τους αποδεκάτιζαν.

Την πρώτη αυτή επιτυχία τους εναντίον του εχθρού ακολούθησε ενθουσιασμός και ξέφρενοι πανηγυρισμοί στο ελληνικό οχυρό. Μάλιστα κάποιοι τόσο συνεπαρ­μένοι απ' τα συναισθήματα τους, πετάχτηκαν από τις θέσεις τους για ν' απολαύ­σουν καλύτερα το θέαμα της απρόσμενα αποτελεσματικής καταστροφής του εχθρού. Ο καταιγισμός πυροβολικού όμως που άρχισε αμέσως μετά, σκότωσε μερικούς από τους ενθουσιώδεις στρατιώτες του οχυρού. 

Γύρω στις 11 μετά την σύμπτυξη των προφυλακών οι επιτιθέμενοι πλησίαζαν και πάλι τα οχυρά αλλά η προέλαση τους ανακόπηκε από τα αμυντικά πυρά και μόνο μικρά τμήματα κατόρθω­σαν ν' ανέβουν προς στιγμήν στην επιφάνεια του Έργου «Μολών Λαβέ» του Ρούπελ.

Πριν το μεσημέρι νέα μη­χανοκίνητα και πεζικό επιτέ­θηκαν στο οχυρό. Προπορεύο­νταν πάλι βαρέα άρματα βάλ­λοντας διαρκώς με το πυρο­βόλο του πυργίσκου, ακολου­θούσαν ελαφρότερα, πιο πίσω έρχονταν θωρακισμένα αυτο­κίνητα και τέλος μεγάλοι σχη­ματισμοί πεζικού.

Το οχυρό απαντούσε και με ρίψη οβίδων, πολλές από τις οποίες όμως δεν εκρήγνυνταν

με την πτώση τους, αλλά έπεφταν άσκαστες δίπλα στους γερμανούς στρατιώτες. Kl αυτό επειδή ήταν παλιές παραγγελίες και η «ημερομηνία λήξης» τους είχε περάσει. Οι Γερμανοί θα πουν αργότερα ότι αν όλες οι οβίδες των εύστοχων βολών είχαν εκραγεί θα είχαν πάρα πολλούς περισσότερους νεκρούς

«...Την 6η Απριλίου τα γερμανικά στρατεύ­ματα επιτέθηκαν εναντίον της γραμμής «Με­ταξά» που βρίσκεται ανατολικά του ποτα­μού Αξιού. Τα επιτιθέμενα στρατεύματα εί­χαν πείρα διασπάσεως οχυρωμένων τοποθε­σιών, από προηγούμενες εκστρατείες στις οποίες είχαν λάβει μέρος. Οι Έλληνες όμως φρουροί των οχυρών αμύνθηκαν παρά τα φλογοβόλα και τις χειροβομβίδες, με σκλη­ρό φανατισμό, ανάλογο του οποίου δεν εί­χαν συναντήσει οι γερμανοί στρατιώτες σε καμιά από τις προηγούμενες εκστρατείες τους. Εφόσον και ένας στρατιώτης ακόμη μπορούσε να παραμείνει στο οχυρό του, πυ­ροβολούσε...»

(Από άρθρο του Γερμανού Στρατηγού PAUL ΗΑSSΕ με τίτλο «Οι ανδρείοι Ελληνες»)

Στις δέκα το πρωί ζητείται η παράδοση του οχυρού και των Βρετανών που υποτίθεται πώς πολεμούσαν σ' αυτό. Όταν πείθονται ότι μόνον Έλληνες ήταν οι υπερασπιστές των οχυρών, ζητούν τα σχέδια των οχυρών και τα αρχεία τους, τα οποία όμως οι διοικητές τους έχουν κάψει από το προηγούμενο βράδυ.

Όταν φεύγουν οι αγγελιαφόροι ανεβαίνει στο οχυρό ο εντεταλμένος για την παραλαβή του γερμανός αξιωματικός, ο οποίος αφού έδωσε συγχαρητήρια στον έλληνα διοικητή του οχυρού, του διαβίβασε και το θαυμασμό της διοικήσεως του για την ηρωική άμυνα του οχυρού, δηλώνοντας του ότι είναι τιμή και περηφά-νεια για τους Γερμανούς να έχουν τέτοιους αντιπάλους. Σχολιάζοντας την οχύ­ρωση ανέφερε ότι οι γερμανοί αξιωματικοί τη θεωρούν ανώτερη της γραμμής Μαζινώ και εφάμιλλη της γραμμής Ζίγκφριντ. Στην συνέχεια παρέταξε γερμανι­κό στρατιωτικό τμήμα απόδοσης τιμών και οδήγησε το διοικητή του οχυρού προ του γερμανικού τμήματος για επιθεώρηση. Αποχωρώντας αφήνει τα ξίφη στους αξιωματικούς, απαγορεύει στους στρατιώτες του να μπουν στις στοές πριν απο­χωρήσουν απ' αυτές οι έλληνες στρατιώτες και δεν υποστέλλει την ελληνική ση­μαία από το οχυρό. 

Το μεσημέρι οι άνδρες των οχυρών αφέθηκαν ελεύθεροι να φύγουν. Καθώς απομακρύνονται συναντούν μια γερμανική διμοιρία που κατευθύνεται στο οχυρό και τους τιμά προσπερνώντας τους με βηματισμό παρέλασης. Την ίδια στιγμή από το ύψωμα ακούγεται χαρούμενος ήχος σαλπίγγων. Κατεβαίνει η ελληνική σημαία και υψώνεται η σβάστικα.

Ιστορίες μάχης και ηρωισμού 

Στις 7 Απριλίου κι ενώ ήταν σε εξέλιξη αντεπίθεση των μαχητών τον Ρούπελ, η πυροβολαρχία του Υπολοχαγού Κυριακίδη Αλέξανδρου δρούσε προς ενίσχυση των μαχητών στο ύψωμα Καρακιτόκ της περιοχής τον οχυρού. Ξαφνικά εμφανί­στηκαν Στούκας για υποστήριξη των γερμανικών δυνάμεων. Οι στρατιώτες της πυροβολαρχίας ζήτησαν από τον Υπολοχαγό να σταματήσουν τα πυρά για να μη γίνει αντιληπτή η Θέση τους από τα εχθρικά αεροσκάφη. Ο επικεφαλής Υπολοχα­γός τους απάντησε: «Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την υποστήριξη των μαχη­τών που κάνουν με εφ όπλου λόγχη αντεπίθεση», με αποτέλεσμα να γίνει αντι­ληπτή η θέση τους και λίγα λεπτά μετά να καταστραφεί η πυροβολαρχία από τη γερμανική αεροπορία.

Ο Υπολοχαγός Κυριακίδης προτίμησε τη θυσία από το να αφήσει εκτεθειμέ­νους τους αντεπιτιθέμενους υπερασπιστές του οχυρού.

ΛΟΧΙΑΣ Ιτσιος

Η ιστορία του έφεδρου λοχία Δημήτρη Ίτσιου, ο οποίος ήταν επικεφαλής της αντίστασης στο πολυβολείο, Π8 στην Ομορφοπλαγιά του Μπέλες πάνω από το χωριό Άνω Πορρόια Σερρών.

Ο Ίτσιος, μαζί με πέντε φαντάρους, αποφάσισαν να πολεμήσουν μέχρι το τέλος, καθώς το συγκεκριμένο πολυβολείο κάλυπτε την υποχώρηση των Ελλήνων στρατιωτών και η αποστολή τους ήταν να αντέξουν όσο περισσότερο μπορούσαν, προκειμένου να κερδίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.

Στους Γερμανούς, είχε απομείνει μόνο μία λύση για να τους αφοπλίσουν: Να πάνε οι ίδιοι και να πάρουν τα όπλα τους.

Ο Ίτσιος άντεξε, παραμένοντας στη θέση του, μέχρι να τελειώσουν τα πυρομαχικά. Περίπου 33.000 σφαίρες στοίχισαν τη ζωή σε 232 Γερμανούς, μεταξύ των οποίων και ενός συνταγματάρχη που τέθηκε επικεφαλής της επίθεσης. Ο Έμπελινγκ και οι στρατιώτες του έπεσαν νεκροί σοκάροντας τους υπόλοιπους Γερμανούς.

Ο αριθμός ήταν ασύλληπτος, ως αποτέλεσμα αντίστασης έξι ατόμων, καθώς σύμφωνα με σχετικές έρευνες, τόσους σκότωσε ολόκληρος ο στρατός της Γιουγκοσλαβίας στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής τον Απρίλιο 1941.

Ο δολοφονημένος ήρωας Λοχίας Ίτσιος

Ο Ίτσιος έχει εντολή να υποχωρήσει, αφού κερδίσει τον απαιτούμενο χρόνο, ωστόσο οι Γερμανοί κατάφεραν να τον εγκλωβίσουν. Ο έφεδρος λοχίας, αντιλαμβανόμενος τη δυσκολία της κατάστασης, έδωσε την εντολή στους στρατιώτες να φύγουν και να τον αφήσουν μόνο του να συνεχίσει την αντίσταση. Οι φαντάροι υπάκουσαν εκτός από δύο άνδρες, που κατάγονταν από το διπλανό χωριό. Οι τρεις άνδρες έμειναν για να πεθάνουν αγωνιζόμενοι. Κατορθώνοντας το… ακατόρθωτο, τους νίκησε τελικά το αναπόφευκτο. Δεν τους εξόντωσαν ούτε οι βολές των Στούκας, ούτε το πυροβολικό των Γερμανών, ούτε οι επιθέσεις των επίλεκτων χερσαίων δυνάμεων της Βέρμαχτ, αλλά η εξάντληση των πυρομαχικών τους. Μην έχοντας στη διάθεσή τους άλλες σφαίρες, αναγκαστικά παραδόθηκαν. Οι Γερμανοί διστακτικά και με χίλιες προφυλάξεις τους πλησίασαν και ο επικεφαλής τους άνοιξε διάλογο με τον λοχία. Ο διάλογος έφτασε στις μέρες μας με διάφορες παραλλαγές ωστόσο το πνεύμα είναι πάντα ίδιο.

το πολυβολείο Π8

Ο Στρατηγός Σέρνερ

– Στρατηγός Σέρνερ: Που είναι ο αξιωματικός σου;

– Λοχίας Ίτσιος: Δεν υπάρχει, εγώ είμαι επικεφαλής.

– Στρατηγός Σέρνερ: Εσύ;

– Λοχίας Ίτσιος: Ναι!

– Στρατηγός Σέρνερ: Συγχαρητήρια, με την αντίσταση σου ζωντάνεψες το πνεύμα των προγόνων σου.

– Λοχίας Ίτσιος: Έκανα το καθήκον μου.

– Στρατηγός Σόρνερ: Τώρα θα πρέπει να κάνω και εγώ το δικό μου. Μου στοίχισες πάνω από διακόσιους άνδρες.

Μετά από αυτό ο Σέρνερ έδωσε εντολή παρουσίασης όπλων σε μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών προς τιμήν του Ίτσιου, και αμέσως μετά έδωσε διαταγή να εκτελεστεί ο Ίτσιος, κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης. Άφησε ελεύθερους ωστόσο τους δύο στρατιώτες που ήταν μαζί του.

Πρόκειται για το πρώτο έγκλημα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα. Οι φωτογραφίες της Βέρμαχτ επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των στρατιωτών του λοχία Ίτσιου που ήταν αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του, ότι πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι με περίστροφο, ενώ είχε ήδη παραδοθεί.

------------------------------------------------------------------------------------------

Τα κείμενα και το φωτογραφικό υλικό είναι από την εξαιρετική έκδοση των συγγραφέων Βασιλείου Νικόλτσιου και της Αναστασίας Χαδιά με τίτλο "ΡΟΥΠΕΛ"

το οχυρό της Ιστορίας της μνήμης εκδόσεις EUROBOOKS Μάρτιος 2002 Γ' έκδοση. Το αφιέρωμα στον Λοχία Ίτσιο είναι από το enikos.gr Εμείς το βρήκαμε στον παρατηρητή Αργολίδας