ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ - ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ - ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

Η σύγχρονη πολική προπαγάνδα έχει επιβάλει μία λανθασμένη  άποψη, μία πλάνη, στην κοινή γνώμη : ‘Ότι υπάρχουν σήμερα δυο μόνο οικονομικά και κατ’ επέκταση πολιτικά συστήματα ( διότι υπάρχει ταυτόχρονα και άλλη μια πλάνη ) ότι τα πολιτικά συστήματα είναι παράγωγα των οικονομικών ) Τα οικονομικο-πολιτικά αυτά συστήματα είναι ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός.

Για το πρώτο μάλιστα σύστημα, χρησιμοποιείται και ο όρος καπιταλισμός (κεφαλαιοκρατία) Πριν σχολιάσουμε όμως την πραγματική ουσία των δυο ιδεατών, όπως θα δούμε συστημάτων ας δούμε πρώτα τι είναι στην κυριολεξία ο καπιταλισμός.

Οικονομία είναι όπως γνωρίζουμε, το σύνολο των ατομικών και ομαδικών δραστηριοτήτων του ανθρώπου που αποσκοπούν στην ικανοποίηση των αναγκών του, μέσω της παραγωγής αγαθών. Στις πρωτογενές κοινότητες εμφανίζεται η απλούστερη μορφή οικονομίας, που είναι η οικιακή και ανταλλακτική οικονομία, όπου έκαστος παράγει τα προς το ζην και συμπληρώνει τις ελλείψεις με την ανταλλαγή αγαθών. Κατά τις περιόδους παρακμής και κοινωνικής αποσυνθέσεως των πολιτιστικών κύκλων, οι άνθρωποι συσπειρώνονται γύρω από μικρές ημιαυτάρκεις κοινότητες και εμφανίζεται ο πρωτόγονος αυτός τρόπος ζωής. Μια τέτοια κοινότητα μπορεί να παρομοιαστεί με ένα μονοκύτταρο οργανισμό.

Σε περιόδους όμως πολιτιστικής ακμής, οι κοινότητες συνενώνονται  σε μια εθνική κοινωνία - λαό και εμφανίζονται οι κωμοπόλεις και οι πόλεις. Έχουμε τότε ένα τελειότερο κοινωνικό οργανισμό, όπως ακριβώς πολλά κύτταρα ενώνονται, σχηματίζοντας έναν πολυκύτταρο οργανισμό. Για να εξυπηρετηθούν τότε οι νέες λειτουργίες του εθνικού οργανισμού εμφανίζεται μια νέα έννοια, το περίσσευμα της παραγωγής από τις επιμέρους κοινότητες, ο συσσωρευμένος αυτός πλούτος, ο οποίος είναι μετατρέψιμος ανταλλάξιμος και κυκλοφορίσιμος υπό μορφή χρήματος Ο συσσωρευμένος αυτός πλούτος είναι το κεφάλαιο. Το κεφάλαιο και μάλιστα υπό την ρευστή του  μορφή αυτή του χρήματος, παίζει ασφαλώς τον ίδιο ρόλο που παίζει το αίμα στον πολυκύτταρο οργανισμό. Κυκλοφορεί και μεταφέρει πλούτο και πληροφορίες-σήματα στα επιμέρους κύτταρα-κοινότητες.

Το φαινόμενο τούτο είναι ο καπιταλισμός. Ο καπιταλισμός λοιπόν δεν είναι κάποιο σύστημα αλλά μια βασική λειτουργία κάθε ανεπτυγμένου κοινωνικού συστήματος Τα συστήματα της Δύσης περιέχουν καπιταλισμό αλλά και τα συστήματα της Ανατολής επίσης. Ακόμα και η ΕΣΣΔ π.χ. παλαιότερα είχε ουσιαστικά καπιταλισμό με την διαφορά ότι ήταν κρατικός καπιταλισμός . Η κατάργηση του κεφαλαίου με την μετατρέψιμη μορφή του σε μια κοινωνία, θα οδηγούσε στην διάσπαση της σε πρωτόγονες κοινότητες οικιακής αγροτικής και ανταλλακτικής οικονομίας. Αυτός ίσως να ήταν και ο ανομολόγητος σκοπός των δυνάμεων εκείνων που προσπαθούσαν να προωθήσουν την κομμουνιστική η αταξική κοινωνία σαν άρνηση του καπιταλισμού.

Το κεφάλαιο αυτό λοιπόν δεν είναι κάτι το «κακό» ούτε ο καπιταλισμός καθ’ εαυτόν, αλλά στοιχεία απαραίτητα για μια σύγχρονη κοινωνία Το ερώτημα που τίθεται είναι άλλο: Ποια είναι η ορθή διαχείριση του κεφαλαίου αυτού, η τι είδους καπιταλισμός πρέπει να επιλεγεί .

Ο Φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός είναι δυο βασικές σχολές, οι οποίες δεν δίδουν απάντηση στο ερώτημα - ποια είναι η ορθή διαχείριση του κεφαλαίου - αλλά ασχολούνται κυρίως με το ερώτημα του, σε ποιους ανατίθεται η διαχείριση και σε ποιους δίδεται η ιδιότητα του κεφαλαίου. Δεν μας απαντούν δηλαδή στο «πως» αλλά στο «ποιος»

Ο Φιλελευθερισμός θεωρώντας δογματικά ότι άξιον εκτιμήσεως είναι μόνο το άτομο και η ατομική ελευθερία, ενώ η συμβίωση των ατόμων στο κοινωνικό σύνολο είναι ένα αναγκαίο κακό. Έτσι αναθέτει την διαχείριση του κεφαλαίου στους ιδιώτες (ιδιωτική οικονομία) αποφεύγοντας οιανδήποτε κρατική παρέμβαση. Η ιδιωτική οικονομία αξιοποιεί τις δημιουργικές δυνατότητες των  ατόμων, ενεργοποιώντας περισσότερο τις αρετές του νου και διευκολύνει την λειτουργία των νόμων της αγοράς οι οποίοι οδηγούν στα απαραίτητα σημεία ισορροπίας. Επειδή όμως η ιδιωτική οικονομία βασίζεται σε όρους κόστους και προσφοράς-ζητήσεως, προσανατολίζεται πάντοτε προς κατευθύνσεις ελαχιστοποιήσεων των μεγεθών αυτών και δεν εξυπηρετεί κατ’ ανάγκην τα ευρύτερα εθνικά συμφέροντα, ούτε τις διαδικασίες δημιουργίας πολιτισμού αφού αυτά τα τελευταία δεν είναι οικονομικές έννοιες .Πίσω από τον Φιλελευθερισμό κρύβεται ένας ακραίος ατομικισμός που αγγίζει τα όρια του αναρχισμού.

Ο Σοσιαλισμός στην ακραία του μορφή αφ’ ετέρου θεωρεί και αυτός δογματικά ότι το κεφάλαιο και η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι έννοιες σατανικές και απόβλητες. Έτσι την μεν ιδιωτική πρωτοβουλία την καταργεί, παραλύοντας έτσι κάθε δημιουργική δυνατότητα των ατόμων και επιβάλλοντας τον κρατισμό (κρατική οικονομία) .Στο κράτος όμως δεν ανέρχονται συνήθως οι δημιουργικοί άνθρωποι αλλά αυτοί που έχουν την νοοτροπία του γραφειοκράτη . Το κεφάλαιο αφ΄ ετέρου μη μπορώντας να το καταργήσει το «τιμωρεί» θέτοντάς το στην ιδιοκτησία του κράτους. Η λειτουργία της αγοράς παραμορφώνεται, με αποτέλεσμα να διαταράσσονται οι λειτουργικές της ισορροπίες και να εμφανίζονται φαινόμενα ελλείψεως αγαθών, μαύρης αγοράς υπαναπτύξεως κλπ καθώς και αυξημένο κόστος αστυνομεύσεως.

Έτσι ο Σοσιαλισμός αναιρεί τα πλεονεκτήματα του Φιλελευθερισμού χωρίς κατ’ ανάγκην να διορθώνει τα μειονεκτήματά του .Πίσω από τον Σοσιαλισμό κρύβεται η αντίληψη, που θέλει τον άνθρωπο να υποταγεί μέχρις αφανισμού στην μάζα του συνόλου (συνολοκρατία)

Τι απαντά ο Εθνικισμός σε αυτά?

Ο Εθνικισμός ενδιαφέρεται γενικότερα να αναπτύξει τις ανώτερες δυνάμεις του ανθρώπου και όχι ειδικά για την οικονομία την οποία θεωρεί ως βοηθητική λειτουργία του Εθνικού οργανισμού. Άρα δεν δογματίζει σε οικονομικά θέματα .Στο πρόβλημα της σχέσεως ατόμου συνόλου ο Εθνικισμός δίδει μεν το προβάδισμα στο σύνολο, υποστηρίζει όμως την αυθύπαρκτη υπόσταση του ατόμου και την αρμονική συνανάπτυξή του με το σύνολο. Καλλιεργεί ταυτόχρονα μέσω της ανάπτυξης πολιτισμού, τόσο την ατομική όσο και την συλλογική ψυχή και οι αρετές που καλλιεργεί όπως η φιλοσοφικότητα, ο ηρωισμός και η ευφυΐα προϋποθέτουν ανάπτυξη της προσωπικότητας αλλά και συνείδηση κοινωνικότητας.

Στην αρμονία λοιπόν μεταξύ ατόμου και συνόλου βασίζεται η οικονομική αντίληψη .Είναι η αρμονική συνεργασία ιδιωτικής οικονομίας και κράτους .Η ιδιωτική πρωτοβουλία ενθαρρύνεται λόγω των ευεργετικών αποτελεσμάτων που έχει επί του συνόλου αλλά το κράτος παρεμβαίνει με δυο τρόπους:

Ρυθμιστικά ώστε να συντηρεί τις ισορροπίες της αγοράς και οικονομικά αφαιρώντας πόρους από την οικονομία για μη οικονομικές χρήσεις, όπως η Εθνική Άμυνα, η Παιδεία, οι πνευματικές δραστηριότητες και η κοινωνική ασφάλιση. Επί πλέον το κράτος αναλαμβάνει επιχειρηματικές πρωτοβουλίες όπου ο ιδιωτικός τομέας είναι απρόθυμος και το κυριότερο λαμβάνει μόνο του τις μεγάλες στρατηγικές επενδύσεις και άλλες αποφάσεις που καθορίζουν την κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης .

Ο Εθνικισμός λοιπόν δέχεται την μεικτή παρεμβατική οικονομία με μια πρόσθετη προϋπόθεση που αποτελεί και το κύριο χαρακτηριστικό της Εθνικιστικής οικονομίας : Προστατεύει την Εθνική αγορά  και το Εθνικό κεφάλαιο από την εξάρτηση η απορρόφηση τους από την διεθνή αγορά και οικονομία .Το τελευταίο είναι απαραίτητος όρος, για την διατήρηση της Εθνικής Ανεξαρτησίας και την εξυπηρέτηση από την οικονομία των ανώτερων σκοπών του Εθνικισμού

Πρόδρομος Κούρτογλου