Λεξικό Αρωμανικής (Βλάχικης) γλώσσας

Παρουσίαση στους «Δεσμούς Ελλήνων» του «Λεξικού Αρωμανικής (Βλαχικής) Γλώσσας»

 «Λεξικό Αρωμανικής (Βλαχικής) Γλώσσας» της Κούλας Λέντζιου-Τρίκου.

Οι «Δεσμοί Ελλήνων» σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου «Λεξικό Αρωμανικής (Βλαχικής) Γλώσσας» των βλαχόφωνων Ελλήνων των Μεγάλων Λιβαδίων, Πάικου Κιλκίς, της δασκάλας Κούλας Λέντζιου-Τρίκου (e-mail) το Σάββατο 14 Μαρτίου και ώρα 8 μ.μ. (Πασαλίδη 29, Κάτω Τούμπα, περιοχή Αγ. Φανουρίου).

Στις περίπου χίλιες (1000) σελίδες του (ξεπερνά τα 3.500 λήμματα), εμπεριέχει
πρωτογενές υλικό με λέξεις που έχουν εκλείψει από το βλάχικο λεξιλόγιο. Πρόκειται για μια προσπάθεια διάσωσης του γλωσσικού θησαυρού που έχει τις ρίζες του στα βάθη των προηγούμενων αιώνων, με αυστηρή καταγραφή του λεξιλογικού πλούτου που χάνεται. Δίνεται η δυνατότητα κατανόησης των μηχανισμών της γλώσσας και η επικοινωνιακή της διάσταση με μορφολογικές και πραγματολογικές πληροφορίες. Κάθε λέξη συνοδεύεται από την ερμηνεία της σε ελληνική και λατινική γραφή, τα παράγωγά της, και πολλές πολιτισμικές και λαογραφικές επεξηγήσεις. Γράφονται πολλά παραδείγματα, βιωματικές εκφράσεις, για να μπορεί ο αναγνώστης να κατανοήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τη δομή της βλάχικης γλώσσας, να μπορεί να τη μάθει ή να την ερευνήσει σε βάθος. Ένα λεξικό που μπορούν όσοι δε γνωρίζουν βλάχικα να τα μάθουν, όσοι τα ξέχασαν να τα ξαναθυμηθούν, ενώ όσοι τα μιλούν θα συγκινηθούν.

Προλογίζουν οι: Ι.Ν. Καζάζης (καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας) και Σταμάτης Μπέης (ερευνητής του Κέντρου Ερεύνης Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων της Ακαδημίας Αθηνών). Αποτελεί προσωπική έκδοση και διατίθεται στην τιμή των 40 ευρώ. Το λεξικό θα παρουσιάσει ο Ιωάννης Κογκούλης, Καθηγητής και πρώην Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.

Από τον πρόλογο του Ι.Ν. Καζάζη: «Η βοήθεια που προσφέρουν έργα αυτής της κατηγορίας είναι πολύ σημαντική για την ολοκληρωμένη εικόνα των νεοελληνικών διαλέκτων, που απασχολεί την ιστορική γλωσσολογία και προπάντων το Αρχείο του Ιστορικού Λεξικού των Διαλέκτων της Νέας Ελληνικής, όπου εκπονείται και το Λεξικό που εκδίδει το οικείο ερευνητικό Κέντρο της Ακαδημίας Αθηνών. Αυτά υπό έναν απαράβατον όρο: ότι πρόκειται για υλικό αντλημένο από πρώτο χέρι, καταγραμμένο με σχολαστική ακρίβεια και διασταυρωμένο με προσφυγή σε αξιόπιστους μάρτυρες που εξασφαλίζουν την αυθεντικότητά του. Η αξία μάλιστα του πονήματος μεγαλώνει ανάλογα με την καθαρότητα του παρουσιαζόμενου ιδιώματος από προσμείξεις, συνήθεις ύστερα από τις τόσες μετακινήσεις πληθυσμών αλλά και συγκατοίκηση με προσφυγικές ομάδες που μιλούσαν δικά τους ιδιώματα, και την απουσία εκεί δασκάλων ξενοσπουδασμένων - όλοι όροι που πληρούνται στη μονογραφία της Λέντζιου. Από την άποψη αυτήν, η παρέμβαση της συγγραφέως είναι καίρια και έγκαιρη, στην εποχή αυτή της ραγδαίας και αμετάκλητης υποχώρησης των ελληνικών διαλέκτων και των ιδιωμάτων, λόγω της μεταβολής των συνθηκών της κοινωνικής ζωής που άρχισε μέσα στον εικοστό κυρίως αιώνα και συνεχίζεται έκτοτε αμείωτη - όταν οι σωστικές καταγραφές είναι το πρώτο καθήκον μας απέναντι στο πλούσιο και πολυστρωματικό γλωσσικό μας παρελθόν. Η Λέντζιου συνεχίζει την ευγενή παράδοση των παλαιών δασκάλων, που επιδίδονταν σε συστηματικές καταγραφές με τις οποίες εφοδίαζαν με ανεκτίμητο υλικό τις Φιλοσοφικές Σχολές και το Αρχείο της Ακαδημίας. Είναι ανάγκη η παράδοση αυτή να βρίσκει συνεχιστές προτού να είναι πολύ αργά –όπως διδάσκει το γνωστό επεισόδιο που αφηγείται ο Νίκος Καζαντζάκης από την περιοδεία του στη Μυτιλήνη με τον Άγγελο Σικελιανό για τη λέξη που χάθηκε με τον θάνατο της μόνης γριούλας που το γνώριζε, μία μόλις μέρα προτού την καταφτάσουν οι καταγραφείς».

Από τον πρόλογο του Σ. Μπέη: «Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, συνειδητοποιούμε το καθήκον της ελληνικής γλωσσικής επιστήμης, της ιστοριογραφίας και της ανθρωπολογίας να διασώσουν, έστω και αργά, τα πολιτιστικά κατάλοιπα των Βλάχων, αυτού του τμήματος των Ελλήνων, των οποίων η συμβολή στην αναγέννηση του νεοελληνικού κράτους υπήρξε καθοριστική. Μέσα σ’ αυτό το πνεύμα κινείται και η μελέτη της Κούλας Λέντζιου που επιτελεί ένα σωστικό έργο με τη συλλογή και ανάδειξη ενός πλήθους πληροφοριών από το γλωσσικό και πολιτισμικό θησαυρό του βλάχικου αυτού ιδιώματος που βρίσκεται σε φάση έντονης συρρίκνωσης που οδηγεί στην εξαφάνιση».