Αξία είναι
κάθε τι, το οποίον οι άνθρωποι θεωρώντας το ποιοτικό, καταξιωμένο, χρήσιμο,
επίλεκτο και ηθικώς ανώτερο, επιδιώκουν να το αποκτήσουν. Περιεκτικά, να
περιβληθούν μ’ αυτό και ολόκαρδα να το βιώσουν με την αυτεπίγνωσή τους.
Επιχειρώντας μία κατάταξη των Αξιών θα λέγαμε, ότι διακρίνονται σε οικονομικές,
κοινωνικές, θρησκευτικές και άλλες ανάλογες με το περιεχόμενό τους, όπως είναι
ανάλογες και με τους τομείς των ανθρωπίνων δράσεων, για τις οποίες δράσεις
αναφέρονται.
Αν τις
θεωρήσουμε με όρους φιλοσοφικούς, τότε θα οδηγηθούμε στις Αξίες του «αγαθού»,
του «ωραίου», του «αληθινού», οι οποίες αξίες είναι αντίστοιχες με τους τρεις
βασικούς τομείς της φιλοσοφίας «Ηθική», «Αισθητική» και «Γνωσιολογία». Στους
ανωτέρω τομείς, είναι δυνατόν να προστεθεί και ένα επί πλέον πεδίο μελέτης της
φιλοσοφίας της θρησκείας, που είναι το «Άγιον».
Το
αντίθετο της αξίας είναι η απαξία. Οι αντίστοιχες των αξιών απαξίες είναι το
«κακό», το «άσχημο», το «ψεύτικο», το «βέβηλο».
Σαν άτομα
με αξιολογικούς προσανατολισμούς και στην προσπάθειά μας να διαμορφώσουμε μία
συμβατή με τις Αξίες θέση, αδιάλειπτα επιδιώκουμε να κοινωνικοποιηθούμε για να
εκφράσουμε την εσωτερική πλευρά των σχέσεών μας με την κατακαλυπτική
πραγματικότητα. Αυτή η κοινωνικοποίηση είναι μία αναγκαστική των καιρών επιταγή.
Άλλως πως υποχρεούμεθα να αποδεχθούμε εαυτόν ως τρίτον και ως αμύητον. Εν
πολλοίς, ως κοινωνικά παρείσακτον.
Από την
παραδοχή αυτή και μετά αρχίζει η σύγχρονη τραγωδία. Αρχίζει ένας συμπιεστικός
στοχασμός, ο οποίος διεισδύει στις συνθήκες των σκιών των ιδεών, των πράξεων και
των πιστεύω της κοινωνίας, η οποία φαίνεται είτε σαν εικόνα συνιστώντων
εμψύχων, είτε σαν μεγάλες ομάδες εμψύχων, είτε σαν μαζική έκφραση του συνόλου
των εμψύχων.
Τελευταίως
ζούμε μία κρίση, της οποίας η πορεία εκτιμάται ζοφερή, το δε μέλλον της μη
αναγνώσιμο. Για τους πολλούς η κρίση είναι οικονομική. Για τους λιγότερους η
κρίση είναι οικονομικο-πολιτική. Για τους ελάχιστους η κρίση είναι η -υπό
γιγάντωση- χρεωκοπία των αξιών. Η κρίση αυτή θα μπορούσε να σχετίζεται με την
απρονόητο διαχείριση της οικονομίας, την άφρονα πολιτική, την επιθετική
επιστημολογία, την προσβολή των κοινωνικών ευαισθησιών. Θα μπορούσε να
συναρτάται με την κρίση της ηθικής, η οποία οσημέραι έχει καταφέρει μία βαθεία
και παράτολμο μεταξίωση όλων των γνωστών μας αξιών.
Μέσα σε
τούτη την αναταραχή, επόμενον είναι, να διαμορφωθεί ένα κλίμα ανεπίστρεπτα
ψυχοφθόρο, κάτω από το οποίο εκκολάπτεται μία πικρή ζωής πείρα και ένας μη
δυνάμενος -προς ώρας- να αποτιμηθεί πανικός. Και το να παρατηρούμε τον σημερινό
άνθρωπο να είναι αβέβαιος και αμήχανος και να είναι γεμάτος αγωνία, είναι κάτι
που υπαγορεύει πράξεις συναγερτικές. Και τι θα συμβεί αν αυτές οι πράξεις είναι
τύπου αντιδράσεων, που αναχαιτίζονται εμπρός σε απόρθητα τείχη; Τι κατά την
επιμονή της εξουσίας στην αναποτελεσματικότητα; Τι θα συμβεί, όταν ο
απεγνωσμένος άνθρωπος απολέσει κάθε έλεγχο σε ό,τι αφορά στο μέτρο του δικαίου
κατά την συνάντησή του με την απαξία; Τι θα συμβεί, όταν ο άνθρωπος
συνειδητοποιήσει, ότι σταδιακά χάνει την ψυχή του;
Ο
σημερινός άνθρωπος αυτής της γωνιάς της Ευρώπης αρχίζει (αρχίζει;) και κατανοεί,
ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελεί εκείνο το αναζωογονητικό στοιχείο των λαών,
που προτιμούν να ζουν κάτω από καθεστώς ψευδαισθήσεων. Ήδη αρχίζει και γίνεται
κατανοητό, ότι η κακή πολιτική είναι μία έκφραση απαξίας των ονείρων εκείνων,
που αδυνατούσαν να πιστέψουν, ότι η Ευρώπη είναι θνητή.
Μάλιστα. Η
Ευρώπη δεν είναι εκείνη η παλαιά γενέτειρα των μεγάλων προσδοκιών, όπου
υπερίσχυε ο εύτακτος νους και συνετελείτο μια διαρκής καλλιέργεια του πνεύματος.
Μετά την αρχική οικονομική αισιοδοξία, η οποία εκφράστηκε με το κοινό νόμισμα,
διαπιστώθηκε, ότι οι ταχύτητες αναπτύξεως και οι επιμηθευμένες δανειακές
πολιτικές, την οδηγούν πλέον σε αναθεωρήσεις όλων αυτών των ετερογενών ιδεωδών
και -γιατί όχι- των ετεροιωμένων αξιών. Τώρα πλέον το πολιτισμικό φασματοσκόπιο
απλώνει επάνω από την Ευρώπη αταίριαστα χρώματα, τα οποία φωτίζουν με μία
ανοίκεια και εναντιοφανή λάμψη μία αγωνία (ίσως επιθανάτια) του διαρκώς ανώριμου
Ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.
Ποιός
σήμερα μπορεί να εγγυηθεί στην Ευρώπη και στην Ελλάδα ένα ρυθμικό παλμό
πνεύματος; Μία ανησυχία για την συντήρηση των παραπλεύρων της οικονομίας
επιπτώσεων επάνω στην ηθική, την αισθητική, την γνωσιολογία;
Όταν ο
Nietzsche
απεφάνθη, ότι «ο Θεός πέθανε!...», τούτο εξελήφθη, ως αντικατάσταση του
Θεού από τον Άνθρωπο. Άνθρωπος ο βασιλεύς. Ωστόσο ο Nietzsche
υπενόησε, ότι θα βασιλεύσει ο προικισμένος άνθρωπος με τις αξίες του αγαθού, του
ωραίου, του αληθινού και του αγίου. Αλλ’ ο άνθρωπος προτίμησε να χρησιμοποιήσει
άλλα μέσα και άλλες μεθόδους και άλλες αρχές για να «υπερισχύσει» και όχι να
βασιλεύσει των συνανθρώπων του και του περιβάλλοντος στο οποίο ζει και
δραστηριοποιείται.
Όταν ο
Descartes
είπε το περίφημο
ergo
cogito
ergo
sum
(σκέπτομαι, άρα υπάρχω), εννοούσε, ότι υπάρχω κάτω από την σκέπη ενός
Παντοδυνάμου και Παναγάθου Θεού με τα εφόδια απασών των αξιών, που μέχρι τώρα
έχουν επινοηθεί και όχι, ότι «υπάρχω» σαν ένα απόλυτο «εγώ», που σκέπτομαι για
να εκμεταλλεύομαι εκείνους τους συνανθρώπους, οι οποίοι στην απαιδευσία τους δεν
σκέπτονται σε τόση έκταση και σε τόσο βάθος, ώστε να είναι σε θέση να
αξιολογήσουν εκείνους, που προσβάλλουν τις αξίες. Εκείνοι που σκέπτονται και
γνωρίζουν, ότι πρέπει να τοποθετηθούν ανάλογα με την πνευματική τους
συγκρότηση, έχουν αντιληφθεί την υφή και τον τρόπο λειτουργίας εκείνων των
άλλων ανθρώπων, που χρησιμοποιούν τον εγκέφαλό τους, ως όργανο εκμεταλλεύσεως
των συνανθρώπων, αγνοώντας τους κανόνες που στηρίζουν τις γνωστές αξίες.
Κωνσταντίνος Αργυρόπουλος Υποστράτηγος ε.α.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Προβληματισμοί" τεύχος 68
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ομάδα του Κοινού Παρονομαστή δίνει την ευκαιρία στον καθένα να εκφραστεί ελεύθερα χωρίς ύβρεις και προσωπικές αντιπαραθέσεις
Οι απόψεις, θέσεις του συγγραφέα- αρθρογράφου δεν υιοθετούνται απαραίτητα από την συντακτική ομάδα του Κοινού Παρονομαστή
Σχόλια που δεν θα είναι σύμφωνα με το πνεύμα της ομάδος διαχείρισης δεν θα προβάλλονται
Ομάδα Κ.Π