Τεκτονικές Δημογραφικές Αλλαγές

του Επαμεινώνδα Ε. Πανά

Οι δημογραφικές αλλαγές πάντοτε επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών, στην οικονομία, και στη διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών.

Σήμερα ο παγκόσμιος πληθυσμός ανέρχεται στα 7,4 δισεκατομμύρια άτομα, ενώ οι νέες δημογραφικές προβολές για το 2053 διαμορφώνουν μια νέα πληθυσμιακή κατάσταση στον πλανήτη μας, με 10 δισεκατομμύρια κατοίκους.

Η νέα δημογραφική έρευνα του PRB αποκαλύπτει αρκετά δημογραφικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Θα πρέπει ευθύς εξ αρχής να σημειώσουμε ότι αυτές οι πληθυσμιακές προβολές στηρίζονται ουσιαστικά σε δημογραφικά δεδομένα. Αυτό σημαίνει ότι οι προβολές βασίζονται σε δημογραφικές υποθέσεις, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη περιβαλλοντικές καταστάσεις και κοινωνικές μεταβλητές.

Αν ο πληθυσμός συνεχίσει να αυξάνεται, τι θα συμβεί για παράδειγμα με τα αποθέματα νερού; με την κατανάλωση ενέργειας; με την επάρκεια των τροφίμων; Δεν αρκεί να συζητάμε μόνο για τους φυσικούς πόρους, αλλά και τις πιθανές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, στην εκπαίδευση και σε όλες τις υπόλοιπες ανάγκες διαβίωσης. Όλα αυτά τα μεγέθη αυξάνονται σε σταθερό ρυθμό, ενώ το μέγεθος της Γης παραμένει σταθερό.

Ενώ συζητούμε για τις δημογραφικές προβολές, η δημόσια συζήτηση για πολλές παραμέτρους του δημογραφικού προβλήματος ούτε που αναφέρονται. Για παράδειγμα στην Ευρώπη συζητούν κυρίως για τις τρεις κρίσεις: την «προσφυγική κρίση», την«κρίση της τρομοκρατίας» και την «οικονομική κρίση», ενώ δεν συζητείται σχεδόν καθόλου η «κρίση γήρανσης της Ευρώπης». Η «κρίση γήρανσης της Ευρώπης»θα έχει ως αποτέλεσμα το 2060, το ένα τρίτο των Ευρωπαίων να έχουν ηλικία άνω των 65 ετών, και με δεδομένο ότι ο συντελεστής ολικής γονιμότητας προβλέπεται σε 1,71 γεννήσεις ανά γυναίκα, αναμένεται μείωση του πληθυσμού της Ευρώπης. Ως λύση οι Ευρωπαίοι ηγέτες σκέπτονται την εισροή 60 εκατομμυρίων μεταναστών!!! Πολιτική της Μεγάλης Δημογραφικής Αντικατάστασης όπου θα έλεγε και ο Renaud Camus:

«Τι μας λένε αυτοί;  Ότι για να σώσουμε την Ιταλία, πρέπει να αντικαταστήσουμε τον πληθυσμό της με τους Κονγκολέζους για παράδειγμα».

Πώς θα είναι η Ευρώπη; Το σκίτσο του B. Garrison δίνει την απάντηση: 

Στη συνέχεια θα σχολιάσουμε τα δημογραφικά ευρήματα της PRB. Ποιες θα είναι οι 10 πρώτες πληθυσμιακά χώρες το 2050 σύμφωνα με την έρευνα της PRB; Η απάντηση δίνεται στον Πίνακα 1:

Πίνακας 1: Οι 10 πρώτες σε πληθυσμό χώρες το 2017 και το 2050 (σε εκατομμύρια)

 Από τα στοιχεία του Πίνακα 1 παρατηρούμε ότι:

Το 2017 στην πληθυσμιακή κορυφή βρίσκεται η Κίνα και ακολουθεί η Ινδία. Το 2050, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αντιστρέφεται η θέση των δύο χωρών. Το 2050 ηΙνδία θα είναι στην πρώτη θέση και η Κίνα στη δεύτερη θέση. Η κατάληψη της πρώτης θέσης από την Ινδία δεν σημαίνει όμως κάποια επιτυχία της απέναντι στην Κίνα. Την περίοδο 2000 – 2015, η Ινδία παρουσίασε ανάπτυξη της τάξης του 8% και προσδοκούσε ότι θα δημιουργούσε 335 εκατ. θέσεις εργασίας, ενώ τελικά δημιούργησε μόνο 75 εκατ. θέσεις εργασίας. Η σχέση υπερπληθυσμού, οικονομικής μεγέθυνσης, αγοράς εργασίας, γεωργίας, δεν φαίνεται να βοηθά στη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων στην Ινδία.

Το 2017 μέσα στις δέκα πρώτες θέσεις υπάρχει μόνο μία αφρικανική χώρα, η Νιγηρία. Το 2050 η Νιγηρία καταλαμβάνει τη θέση των ΗΠΑ και γίνεται η τρίτη στον κόσμο πληθυσμιακά χώρα. Επισημαίνουμε για τη Νιγηρία ότι το 1960 είχε 46 εκατομμύρια, σήμερα έχει 192 εκατ. και εκτιμάται να φθάσει τα 411 εκατ. πληθυσμό το 2050. Η Νιγηρία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα αποτυχημένο κράτος με μεγάλη φτώχεια και φτωχή ηγεσία που είναι dealers και όχι leaders.

To 2017 στην πρώτη δεκάδα υπάρχει μόνο η Νιγηρία, ενώ το 2050 αναμένεται να εμφανιστούν τρεις χώρες της Αφρικής: Νιγηρία, Κονγκό και Αιθιοπία. Ο γενικός κανόνας των περισσότερων Αφρικανικών χωρών είναι ότι ο δανεισμός τους από το ΔΝΤ και η αδυναμία τους να αποπληρώσουν τα χρέη τους, μαζί με τη διαφθορά, έχουν οδηγήσει τις χώρες τους σε κατάσταση αποτυχημένου κράτους.

Από τον Πίνακα 1 παρατηρούμε την απουσία κάποιας έστω χώρας από την Ευρώπη. Εκτός από την πληθυσμιακή μείωση της Ευρώπης, όπως τονίσαμε η Ευρώπη εδώ και καιρό ακολουθεί την τροχιά της γήρανσής της. Η δημογραφική κρίση της Ευρώπης είναι δεδομένη. Η δημογραφική κρίση ενδέχεται να μην οδηγήσει στην κατάρρευσή της, όμως θα δημιουργήσει αρκετά και σοβαρά κοινωνικά, οικονομικά και γεωπολιτικά προβλήματα.

Ειδικότερα, για τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης οι προβολές για το 2050 παρουσιάζονται στον Πίνακα 2:

Πίνακας 2: Πληθυσμός χωρών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (σε εκατομμύρια)

Ο Πίνακας 2 αποκαλύπτει ότι:

Από τις οκτώ χώρες, μόνο η Τουρκία εμφανίζει αύξηση του πληθυσμού το 2050 σε σύγκριση με το 2017.

Η μεγαλύτερη μείωση εμφανίζεται στην Ελλάδα, περίπου 14,9% ή αλλιώς μείωση κατά 1.600.000 άτομα.

Μια σημαντική δημογραφική παράμετρος είναι ο δείκτης ολικής γονιμότητας που περιγράφει τον αριθμό των παιδιών που αναμένεται να φέρει στον κόσμο μια γυναίκα στην αναπαραγωγική της ηλικία. Για να έχουμε το σημερινό πληθυσμιακό επίπεδο, θα πρέπει η ολική γονιμότητα να μην είναι μικρότερη από το 2,1 παιδιά ανά γυναίκα, απαραίτητο για την αναπαραγωγή γενεών.

Άραγε, τι αποκαλύπτει ο συγκεκριμένος δείκτης για το 2017;

Πίνακας 3: Δείκτης Ολικής Γονιμότητας 2017

Από τον Πίνακα 3 παρατηρούμε ότι:

Οι δέκα πρώτες χώρες, με τον υψηλότερο δείκτη ολικής γονιμότητας, βρίσκονται στην Αφρική. Στο Νίγηρα κάθε γυναίκα στην αναπαραγωγική της ηλικία αναμένεται να φέρει στον κόσμο 7,3 παιδιά.

Επτά στις δέκα χώρες που έχουν τη μικρότερη τιμή του δείκτη ολικής γονιμότητας βρίσκονται στην Ευρώπη. Μεταξύ αυτών είναι και η Ελλάδα με 1,3 παιδιά για κάθε μία γυναίκα στην αναπαραγωγική της ηλικία. Δηλαδή, παρατηρούμε τιμή του δείκτη μικρότερη από το «μαγικό» αριθμό 2,1 παιδιά ανά γυναίκα για την αναπλήρωση των γενεών.

Όπως δείχνουν τα δημογραφικά δεδομένα συμβαίνουν τεκτονικές δημογραφικές αλλαγές. Στην Ευρώπη υφαίνεται η κρίση της γήρανσης του πληθυσμού της, ταυτόχρονα χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία με ανεργία των νέων να υπερβαίνει το 40%, έχουν μικρή ελπίδα να αντιμετωπισθεί η κρίση της γήρανσης του πληθυσμού της, έστω μακροπρόθεσμα.

Ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, εκτός από τη γήρανση του πληθυσμού της, λόγω της υψηλής ανεργίας των νέων, της συνεχιζόμενης εισροής των νόμιμων ή μη μεταναστών, της μη επίλυσης της οικονομικής κρίσης, των νέων ηθών και εθίμων (ομοφυλόφιλοι κλπ.) και της «κινεζοποίησης» των μισθών, η επίλυση του δημογραφικού της προβλήματος διαφαίνεται αδύνατη.

Advertisements

Επαμεινώνδας Ε. Πανάς,συντ. Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών