Τα Οικονομικά συστήματα.

Συνεχίζοντας την ανάρτηση ιδεολογικών θεμάτων από το βιβλίο μας " η Ιδεολογία του Ενιαίου Εθνικιστικού Κινήματος -ΕΝ.Ε.Κ. και που αποτέλεσαν μέρος από τα μαθήματα της έδρας της Ιδεολογίας της Σχολής Στελεχών (Σ.Σ.) του Κινήματος, ολοκληρώνουμε σήμερα το 11ο κεφάλαιο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ  δημοσιεύοντας το τελευταίο θέμα,  τα οικονομικά συστήματα. 

Να υπενθυμίσουμε στους φίλους του Κοινού Παρονομαστή πως τα ιδεολογικά μας άρθρα βρίσκονται κάτω από την ετικέτα ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ  

Τα Οικονομικά συστήματα. 

Οι παραπάνω βασικές οικονομικές λειτουργίες είναι κοινές σε όλα τα οικονομικά συστήματα. Σ’ αυτά διαφέρει ο τρόπος με τον οποίο επιτελούνται.

Δύο είναι τα βασικά οικονομικά συστήματα: Το σύστημα της Αγοράς και το σύστημα της Σχεδιοποιήσεως.

Στο σύστημα της Αγοράς το ζήτημα για το ποια αγαθά θα παραχθούν, σε τι ποσότητες, με ποιόν τρόπο, κανονίζεται από τις επιχειρήσεις με βάσι το νόμο της προσφοράς και της ζητήσεως. Σε χοντρές γραμμές, όταν αυξάνεται η ζήτηση αυξάνεται και η προσφορά και επομένως και η παραγωγή ενός αγαθού. Αυτό συμβαίνει διότι οι επιχειρηματίες επιδιώκουν το μέγιστο δυνατό κέρδος.

Αντίθετα, στο σύστημα της σχεδιοποιήσεως το ζήτημα για το ποια αγαθά θα παραχθούν, σε τι ποσότητες και με ποιο τρόπο, καθορίζεται όχι πια από τις επιχειρήσεις αλλά από το ίδιο το Κράτος (προγραμματισμός) που θέτει συγκεκριμένους σκοπούς στην οικονομική δραστηριότητα, άσχετους με τις επί μέρους ατομικές επιθυμίες.

Και τα δύο συστήματα αποτελούν ιδανικούς τύπους. Στην πραγματικότητα υπάρχει ένα ολόκληρο φάσμα συστημάτων, που απλώνεται από το ένα μέχρι το άλλο. Στο σύστημα της σχεδιοποιήσεως η απόχρωσις δίδεται από το βαθμό συμμετοχής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην παραγωγή. Στο σύστημα της αγοράς, από το βαθμό παρεμβάσεως του Κράτους στην οικονομική ζωή· όπως π.χ. μέσω των φόρων.

Και τα δύο συστήματα είναι τόσο παλαιά όσο και η ωργανωμένη ανθρώπινη κοινωνία. Στην ίδια την Ιστορία ανευρίσκονται εποχές όπου ο καθορισμός της παραγωγικής διαδικασίας από το μηχανισμό της Αγοράς αποτελεί το ουσιαστικό τους περιεχόμενο. Όμως διαπιστώνονται και περίοδοι που οι σκοποί της Κρατικής εξουσίας υποκαθιστούν το μηχανισμό της Αγοράς και η παραγωγή καθορίζεται από τις δικές της αποφάσεις. Αυτό εξαρτάται από τη φύσι των προβλημάτων -εσωτερικών και εξωτερικών- που απασχολούσαν ανέκαθεν μια χώρα.

Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας, με την τεράστια επί μέρους εξειδίκευση και ταυτόχρονα από τις προόδους που έχουν συντελεσθεί στον τομέα της επικοινωνίας και της πληροφορήσεως, η σχεδιοποίησις όσο πάει και αποκτά πρωταρχική σημασία απέναντι στον τυφλό μηχανισμό της αγοράς. Αυτό έχει σαν συνέπεια μια τάσι απορροφήσεως των επί μέρους επιχειρήσεων μέσα στην Κρατική δομή, με την πλατειά σημασία του όρου. Από το σημείο όμως αυτό μέχρι το σημείο -όπως ισχυρίζονται οι μαρξισταί- να θεωρήται το σύστημα της σχεδιοποιήσεως σαν κάτι το εντελώς καινούργιο και μάλιστα «σοσιαλιστικό» υπάρχει χαώδης απόστασι. Το σύστημα της σχεδιοποιήσεως δεν είναι καινούργιο. Καινούργια είναι η μορφή που παίρνει στην εποχή μας, από την ανάπτυξι των τεχνικών μέσων. Το σύστημα της σχεδιοποιήσεως δεν είναι σοσιαλιστικό, με την έννοια ότι τις αποφάσεις για την παραγωγική διαδικασία τις παίρνουν όλα τα μέλη μιας κοινωνίας. Είναι πέρα για πέρα διευθυντικό, με την έννοια ότι η παραγωγική διαδικασία διευθύνεται και καθοδηγείται από ειδικά διοικητικά στελέχη, με ανάλογη κατάρτισι. Οι καινούργιες ανάγκες οργανώσεως δεν απαιτούν μόνο καταμερισμό της δουλειάς, αλλά και καταμερισμό των αποφάσεων και της διοικήσεως. Όσο για τον παλαιό τύπο καπιταλιστών, αυτοί απωθούνται σιγά-σιγά στο περιθώριο.

Ένα άλλο σημείο όπου οι υπαρξιστές στάθηκαν για καιρό, υπήρξε το θέμα της ιδιοκτησίας. Όλες οι εποχές -είπαν- χαρακτηρίζονται από το φαινόμενο της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής αγαθών πλην της σοσιαλιστικής, που θα έρθη κάποτε και θα είναι κοινωνική ιδιοκτησία. Πρώτα-πρώτα το θέμα της ιδιοκτησίας ιστορικά είναι πολύ περίπλοκο. Υπάρχουν εποχές, όπως στην αρχαία Σπάρτη, όπου η ιδιοκτησία εθεωρείτο παραχώρησι του Κράτους στον πολίτη και μπορούσε οποτεδήποτε ν’ ανακληθή. Υπάρχουν εποχές όπου η ιδιοκτησία υψώθηκε σε δόγμα ιερό και απαραβίαστο, όπως έγινε με τη Γαλλική Επανάσταση. Το γεγονός είναι ότι όσο το Κράτος και η πολιτική εξουσία απομακρύνεται από τις ειδικές παραγωγικές διαδικασίες, τόσο το φαινόμενο της ιδιοκτησίας απολυτοποιείται. Όσο όμως η πολιτική εξουσία μπαίνει μέσα στις παραγωγικές διαδικασίες και αντί να κατευθύνεται, κατευθύνει τα οικονομικά συμφέροντα, τόσο η έννοια της ιδιοκτησίας σχετικοποιείται.

Στην εποχή μας όμως η έννοια της ιδιοκτησίας με την παλιά μορφή της, σβήνει. Δεν έχει σημασία πια ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής, αλλά ποιος κρατά τις διοικητικές θέσεις-κλειδιά και αποφασίζει τη μέθοδο προσπελάσεως των παραγωγικών μέσων και κατευθύνει τις βασικές λειτουργίες της οικονομικής διαδικασίας. Μπορεί πολύ ωραία ο βιομήχανος να κατέχη ένα κεφάλαιο, αλλά ο έλεγχος του κεφαλαίου αυτού ανήκει στη διεύθυνση της παραγωγής, στα ειδικά διοικητικά στελέχη που έχουν την ευθύνη και αποφασίζουν τη μέθοδο προσπελάσεως των παραγωγικών μέσων και κατευθύνουν την παραγωγή. Έτσι η κυριότητα σιγά-σιγά αποχωρίζεται από τον έλεγχο και χάνει οποιαδήποτε σημασία. Η κυριότητα, στην πραγματικότητα, -για την ακρίβεια στην ουσία- περνάει στα χέρια του ελέγχου. Αυτό πια συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα.

Ένα τελευταίο σημείο, όπου έχουν σταθεί οι μαρξιστές, είναι η θεωρία του κέρδους. Σύμφωνα μ’ αυτή ο καπιταλιστής εργοδότης οικειοποιείται από τους εργάτες την υπεραξία της εργασίας τους που ένα μέρος της το κατακρατεί σαν κέρδος. Αυτό μπορεί ν’ αληθεύη για μια καπιταλιστική μορφή κοινωνίας, αν και, όπως απέδειξε η οικονομική Σχολή της Βιέννης, το κέρδος δεν προέρχεται μόνο από τους εργαζομένους, αλλά από ολόκληρο το Λαό, που αγοράζει τα καπιταλιστικά προϊόντα. Τι σημαίνει όμως κέρδος;

Πριν δούμε όμως πως δημιουργείται το κέρδος, ας δούμε πως εμφανίζεται. Εάν συμβολίσωμε με Κμ τομηχανικό κόστος που πρέπει να πληρώνη μια επιχείρησι για φθορές μηχανημάτων, υλικά, κ.λ.π., με Κε το κόστος που προέρχεται από την πληρωμή των εργατών και με Τα τη συνολική τιμή ενός προϊόντος, τότε το κέρδος εμφανίζεται στην εξίσωσι Τ = Κμ+Κε+Κερ όπου Κερ το κέρδος της επιχειρήσεως. Άρα Κερ = Τ-(Κμ+Κε), δηλαδή το κέρδος παρουσιάζεται από ένα προϊόν, όταν από τη συνολική τιμή του αφαιρέσουμε το μηχανικό και το εργατικό κόστος. Για τους μαρξιστές το κέρδος είναι η αποκλειστική επιδίωξι των «καπιταλιστών» χωρίς να λογαριάζουν τίποτα άλλο, όπως π.χ. κοινωνική χρησιμότης του αγαθού, λογική και κοινωνική χρησιμοποίησις του κέρδους σε χρήσιμες κοινωνικές επανεπενδύσεις, κ.λ.π. Σαν να μην έφταναν όμως όλα αυτά, μια και αφού δημιουργήθηκε που δημιουργήθηκε το κέρδος, αυτό θα έπρεπε να επιστραφή στους εργάτες. Σ’ αυτούς ανήκει, αφού αυτοί το εδημιούργησαν και όχι στους καπιταλιστές. Ο υπόλοιπος Λαός, που ουσιαστικά πληρώνει την τιμή, δεν λαμβάνεται υπ’ όψι. Που στηρίζεται η άποψι αυτή; Στην αιτία δημιουργίας του κέρδους. Πολύ σωστά ο Μάρξ διέκρινε το ζήτημα του πως δημιουργείται και του πως εμφανίζεται το κέρδος.

Πως δημιουργείται λοιπόν το κέρδος; Από την υπεραξία, λένε οι μαρξιστές. Εάν υποθέσουμε, δηλαδή ότι ένας εργάτης για να πάρη ένα μισθό Α πρέπει να εργασθή Α1 ώρες, ο καπιταλιστής τον βάζει να εργάζεται περισσότερες ώρες, έστω Α2. Σ’ αυτές τις ώρες παράγει περισσότερα προϊόντα, απ’ όσα θα έπρεπε να παράγη για να πάρη το μισθό του, σύμφωνα με τις τρέχουσες τιμές αυτών των προϊόντων. Τα επί πλέον προϊόντα δημιουργούν το κέρδος, προέρχονται δε από τον παραπανίσιο χρόνο εργασίας. Α2-Α1 που κλέβει ο καπιταλιστής από τον εργάτη, σε σχέση με τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας για την παραγωγή αυτού του προϊόντος. Εδώ φαίνεται όλος ο ατομικιστικός χαρακτήρας της μαρξιστικής θεωρίας· διότι ο καπιταλιστής δεν αφαιρεί το χρόνο από τον εργάτη, αλλά από το Λαϊκό σύνολο. Αυτός ο παραπανίσιος χρόνος δεν ανήκει στον εργάτη, αλλά στο Λαό, στον οποίο θα μπορούσε να αποδοθή με εργασία σε πιο αναγκαίους τομείς της παραγωγής.

Άμα όλο το πρόβλημα μετασχηματίζεται στον τρόπο χρησιμοποιήσεως του κέρδους. Για το καπιταλιστικό σύστημα ο μοχλός είναι η επιδίωξι του κέρδους, το οποίο δεν χρησιμοποιείται κοινωνικά, αλλά εξυπηρετεί εγωϊστικά συμφέροντα (σπατάλες σε μη παραγωγικές εργασίες, γλέντια, ανοησίες, κ.λ.π.).

Σήμερα όμως -όπως αρκετές σε παλαιότερες εποχές- που παρατηρείται μια συνεχής επέκτασι της κυβερνητικής κυριότητος και του ελέγχου, κάτι τέτοιο αρχίζει σιγά-σιγά να χάνη την σημασία του. Στο σύστημα όπου το Κράτος γίνεται το βασικό κέντρο λήψεως οικονομικών αποφάσεων, η οικονομία που βασίζεται πάνω στην επιδίωξι του κέρδους που παραμερίζεται. Οι τομείς της παραγωγής δεν είναι πια, με την πλήρη καπιταλιστική έννοια, «κερδοφόρες επιχειρήσεις» όπου τα κέρδη πηγαίνουν με τον ένα ή άλλο τρόπο σε άτομα που κατέχουν τη μία ή την άλλη μορφή «δικαιώματος ιδιοκτησίας» μέσα σ’ αυτές τις επιχειρήσεις. Τα προϊόντα της κρατικής επιχειρήσεως δεν υπόκεινται στους νόμους της Αγοράς. Ούτε καν είναι «εμπορεύματα» με την καπιταλιστική έννοια. Ούτε και η κατανομή των προϊόντων αυτών καθορίζεται από τις καπιταλιστικές σχέσεις ιδιοκτησίας.

Όποια Κράτη διατηρούν ακόμη το καπιταλιστικό σύστημα της οικονομίας της Αγοράς ή θα προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες ή θα καταρρεύσουν οικονομικά. Αυτό χρόνο με το χρόνο, γίνεται φανερό.

Πάντως η νέα μορφή οικονομικής οργανώσεως δεν θα είναι η «αταξική κοινωνία» όπως είχε ισχυρισθεί ο Μάρξ, αλλά μία οικονομική οργάνωσι νέου τύπου που θα βασίζεται σε ειδικευμένα διοικητικά στελέχη: μια «διευθυντική κοινωνία», όπου η πολιτική εξουσία και τα κέντρα λήψεως οικονομικών αποφάσεων θα ταυτισθούν, περισσότερο ή λιγώτερο. Και δεν θα είναι οπωσδήποτε κάτι που θα έχη συμβεί για πρώτη φορά στην Ιστορία.

Η αταξική κοινωνία είναι μία Ουτοπία· όπως ο Εγκόσμιος Παράδεισος των Χιλιαστών ή η «Ικαρία» του Όουεν. Γιατί προϋποθέτει την ύπαρξι υπεραφθονίας υλικών και πολιτιστικών αγαθών για όλους τους ανθρώπους· τέτοια που μονάχα στα όνειρα θα ήταν δυνατό να περιμένουμε. Ο Νόμος της Επιλογής θα παραμένη ο σιδερένιος νόμος ανάμεσα στα οικονομικά φαινόμενα, και η συστηματοποίησι και η αποπροσαρμογή των οικονομικών συστημάτων θα προβάλλη πάντα σαν ένα καθολικό ιστορικό φαινόμενο. Δεν υπάρχει τέρμα στην οικονομική εξέλιξι, όπως δεν υπάρχει τέρμα στην ανθρώπινη ζωή. Αυτό δεν είναι λόγος φιλοσοφικής απαισιοδοξίας, αλλά μιας δυναμικής αντιλήψεως της πραγματικότητος και αφετηρία ενός ρωμαλέου σκεπτικισμού.