Κληρονομικότης και Περιβάλλον: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΙΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Η ανάρτηση αυτή αποτελεί το 2ο μέρος, την   συνέχεια δηλαδή από την εισαγωγή (εδώ ) 
Ή γενετική αποτελεί κλάδο τής ιατρικής. Ή αύξησι των γνώ­σεων σχετικά μέ τήν γενετική, καί οί εφαρμογές της στήν ιατρι­κή, έχουν δώσει πολύ μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον στόν κλάδο αυτό. Έπί πλέον οί σχετικές μελέτες καί έρευνες υπό­σχονται τήν έπαύξησι τών γνώσεων γιά τόν μηχανισμό εμφανί­σεως πολλών νοσημάτων. Επίσης γίνονται καλλίτερα αντιληπτά ό μηχανισμός καί ή θεραπεία νόσων πού κατατάσσονται σέ άλλες αιτιολογικές κατηγορίες. Τίς σύγχρονες επιστημονικές απόψεις τών επιστημών τής γενετικής καί τής βιολογίας ό Εθνικισμός τίς ενσωματώνει στήν ιδεολογία του. Χαρακτηριστικό πού τονίζει τήν διαφορά τού Εθνικισμού άπό τίς «καθιερωμένες» ιδεολογί­ες. Καί μόνον ή περίπτωσι τών σοβιετικών βιολόγων, στά 1948, πού έπαύθησαν άπό τίς θέσεις τους, γιατί ύπεστήριξαν τήν γενε­τική τών Weissmaun-Μorgan καί πού άντετάχθηκαν στήν γενετική τού Μichurin, αποδεικνύει τήν διαφορά πνεύματος.

Είναι χρήσιμο, ήδη άπό τό σημείο αυτό, νά γίνη ή αναφορά σέ ορισμένους όρους, πού είναι απαραίτητοι γιά τήν κατανόησι τού θέματος στήν συνέχεια.

Κληρονομικότης. - Ή ίδιότης τών έμβίων όντων (φυτικών καί ζωικών οργανισμών) νά λαμβάνουν τίς ιδιότητες τών προγόνων τους. Τά στοιχεία δηλαδή πού καθορίζουν τό προσεχές γένος καί τήν ειδοποιό διαφορά τους.

Περιβάλλον. - Μέ τόν όρο αυτό, γνωστό σέ όλους σχεδόν, εννοούμε τίς εξωτερικές επιδράσεις σέ ένα οργανισμό.

Χρωματοσώματα. - Είναι μορφώματα τού πυρήνος τών κυττά­ρων, πού όπως απεδείχθη ρυθμίζουν τήν κληρονομικότητα. Απο­τελούν δηλαδή τήν κληρονομική ουσία τών οργανισμών. Στόν άνθρωπο υπάρχουν 23 ζεύγη χρωματοσωμάτων. Ή μορφολογική έμφάνιση τού συνόλου τών χρωματοσωμάτων αποτελεί τόν λε- γόμενο καρυότυπο. Είναι βέβαιο ότι ό Μαρξ καί ό Ένγκελς αγνοούσαν τήν ϋπαρξι των χρωματοσωμάτων. Αυτό βέβαια δέν σημαίνει ότι τά χρωματοσώματα δέν υπάρχουν. Επειδή δέ πολ­λοί, άν όχι όλοι, οί οπαδοί τής μαρξιστικής Ιδεολογίας θά προτι­μούσαν νά μήν υπάρχουν τούς αφιερώνεται ή πρώτη είκών τού βιβλίου.

Πάντως πιστεύουμε ότι ό καρυότυπος πού απεικονίζεται στήν προηγούμενη εικόνα υπάρχει στα σοβιετικά βιβλία βιολογίας καί ιατρικής. Όπως βέβαια οί σοβιετικοί επιστήμονες χρησιμοποιούν τήν κβαντομηχανική παρά τήν επίσημη άρνησι τού κράτους τό οποίο υποστηρίζει τήν μαρξιστική δογματική άντίληψι. Ένα άπό τά παραδείγματα πού υπογραμμίζουν τήν διάστασι τής «ιδεολο­γίας τού μαρξισμού» καί τής τεχνολογίας.

Μέ τήν πρόοδο τής επιστήμης απεκαλύφθη ότι στά χρωματο­σώματα υπάρχει πιό λεπτομερής δομή αποτελούμενη άπό τά γονίδια τά όποια είναι φορείς τής μεταβιβάσεως τόσο τών σωματικών, όσο καί τών ψυχοπνευματικών ιδιοτήτων. Δηλαδή κάθε σωματική ή ψυχοπνευματική ίδιότης καθορίζεται άπό ένα γονίδιο, ή άπό ομάδα γονιδίων. Τό σύνολο τών γονιδίων ενός άτομου, ή γενετική του δηλαδή ύπόστασι, πού καθορίζει τίς μεταβιβαζόμενες άπό αυτό Ιδιότητες, εϊτε γίνονται αντιληπτές είτε όχι, καλείται γονότυπος. Ανεφέρθη προηγουμένως ότι άλλες άπό τίς μεταβιβαζόμενες ιδιότητες γίνονται αντιληπτές καί άλλες όχι. Αυτό οφείλεται στίς ειδικές συνθήκες τού περιβάλ­λοντος. "Ετσι προκύπτει ή έννοια τού φαινοτύπου. Δηλαδή φαινότυπος είναι τό τμήμα τού γονότυπου, τό οποίο έρχε­ται στό φώς λόγω τών συνθηκών τού περιβάλλοντος.

Ή πρόοδος όμως καί ή έξέλιξι τής επιστήμης έδειξαν τήν χη­μική βάσι τής γενετικής. Δηλαδή ευρέθη ότι τά χρωματοσώματα αποτελούνται άπό μόρια τού DΝΑ,. Μέ τήν άνακάλυψι τής χημι­κής συνθέσεως τών χρωματοσωμάτων πραγματοποιήθηκε τερά­στια πρόοδος στόν τομέα τής γενετικής. Μάλιστα έδημιουργήθη νέος κλάδος ή Μοριακή κυτταρική βιολογία. Έτσι καθορίζεται ή σχέσι τής μοριακής δομής, τής χημικής βάσεως δηλαδή, καί τών μορφολογικών στοιχείων τού κυττάρου καθώς καί τών βασικών βιολογικών λειτουργιών. Έτσι τά βασικά βιολο­γικά φαινόμενα αναλύονται καί θεμελιώνονται καλλίτερα καί γί­νονται πλέον  κατανοητά. Χαρακτηριστικό τής μεγάλης προόδου, ή οποία επιτελείται, είναι τό γεγονός ότι τό βραβείο Νobel τής Ιατρικής κατά τήν 10ετία 1960-70 δόθηκε πέντε φορές σέ έρευ­νητές αυτού τού πεδίου.

Τήν κεντρική θέσι στά περιεχόμενα τής Μοριακής Κυτταρικής Βιολογίας κατέχει τό ζήτημα τής βιοσυνθέσεως των πρωτεϊνών καί τών μηχανισμών έλεγχου καί ρυθμίσεως, καθώς καί τής μετα­βιβάσεως τής ιδιότητος αυτής άπό γενεά σέ γενεά. Ρυθμιστής τών προηγουμένων είναι τό γενετικό υλικό, πού εντοπί­ζεται όπως έχει άναφερθή στά χρωματοσώματα τού κυτταρικού πυρήνος. Τό γενετικό υλικό συνίσταται άπό μόρια DΝΑ. 

Τό DΝΑ έχει δύο βασικές λειτουργίες πού παίζουν σοβαρώτατο ρόλο στόν τομέα τής κληρονομικότητος. Ήτοι: 

1ον. Ή ίδιότης νά αύτοσυντίθεται καί ως έκ τούτου νά μεταδίδη τίς ιδιότη­τες του καί στίς μελλοντικές γενεές. Αυτό γίνεται ώς έξης: Κάθε μόριο DΝΑ αποτελείται άπό δύο πολυνουκλεοκδικάς άλύσους. Αυτές περιελίσσονται γύρω άπό ένα νοητό άξονα, κατά μήκος τοϋ μακρομορίου καί σχηματίζεται μία διπλή έλιξ μέ μορφή περι­στροφικής κλίμακος, όπως φαίνεται στήν εικόνα.

* Αλέξανδρος Συμεωνίδης. Καθηγητής τής Παθολογικής Ανα­τομικής τοϋ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 'Εκ τών μεγαλυτέρων Ελλήνων ερευνητών σέ θέματα τοϋ καρκίνου.

Άπό τό ένα άκρο τής διπλής έλικος αρχίζει ό διαχωρισμός τών δύο άλύσεων. Κάθε άλυσος δρά σάν εκμαγείο γιά τόν σχημα­τισμό νέας θυγατρικής άλύσου, πού ελίσσεται στήν συνέχεια γύρω άπό τήν μητρική. Ό διαχωρισμός τών δύο άλύσεων τού μη­τρικού μορίου προχωρά παράλληλα μέ τόν σχηματισμό τών συμ­πληρωματικών θυγατρικών άλύσεων. Έτσι προκύπτουν τελικά δύο μόρια ϋΝΑ πανομοιότυπα πρός τό αρχικό. Ό τρόπος αυτός χαρακτηρίζεται ώς ήμισυντηρητικός διότι κάθε θυγατρικό κύτ­ταρο διατηρεί τήν μία άλυσο τού αρχικού ϋΝΑ. Τό φαινόμενο κα­λείται στάδιο αντιγραφής τού ϋΝΑ. Σχηματικώς παρίσταται στήν εικόνα πού ακολουθεί.

2ον (Δευτέρα βασική λειτουργία του ). Δρα ώς ό γενε­τικός κώδιξ, ό οποίος καθορίζει τήν άνάπτυξι καί τόν μετα­βολισμό τών κυττάρων. Αυτό επιτυγχάνεται μέ τήν σύνθεσι τοϋ RΝΑ*, τό όποϊο καθορίζει σχηματισμό τών πρωτεϊνών, δηλαδή τών δομικών συστατικών τού οργανισμού. Δηλαδή ένα τμήμα τού ΟΝΑ δρα ώς έκμαγεϊο πρός σχηματισμό ενός μορίου RΝΑ. Τό τμήμα αυτό τού DΝΑ άποτελεϊ καί τήν λειτουργική μονάδα τού γενετικού υλικού καί καλείται κιστρόνιον. Ό όρος αυτός έχει σαφή χημική ύπόστασι καί τείνει νά άντικαταστήση τόν όρο γονίδιο τής κλασσικής βιολογίας, ό οποίος είναι αφηρημένος καί δέν καθορίζεται επακριβώς. Τό μόριον λοιπόν αυτό τού RΝΑ μετά άπό αλληλουχία διεργασιών δρά σάν έκμαγεϊο γιά τόν σχηματι­σμό τού πρωτεϊνικού μορίου.

Οί γενετικές πληροφορίες πού υπάρχουν στό DΝΑ δέν χρησι­μοποιούνται όλες καί στήν ιδία αναλογία, άπό όλα τά κύτταρα τού οργανισμού. Κάθε εϊδος κυττάρου χρησιμοποιεί τόσες πλη­ροφορίες, όσες είναι απαραίτητες γιά τήν έκφρασι τής ειδικής λειτουργίας του.

Οί μελέτες πού έχουν γίνει έχουν οδηγήσει στό συμπέρασμα ότι ό Γενετικός Κώδιξ είναι ενιαίος γιά όλα τά έμβια όντα, γεγο­νός μεγάλης βιολογικής σημασίας.

Ρυθμιστής λοιπόν τών ειδικών λειτουργιών σέ κάθε κύτταρο, σέ κάθε άτομο, σέ κάθε είδος είναι τό γενετικό υλικό, πού εντο­πίζεται στά χρωματοσώματα τού πυρήνος. Μέ τήν επακριβή διαίρεσι καί μεταβίβασι τού υλικού αυτού άπό γενεά σέ γενεά (κατά τήν μιτωτική διαίρεσι τού κυττάρου), επιτυγχάνεται καί ή μεταβί­βασι τής ιδιότητος αυτής καί επομένως ή διατήρησι τής ιδιοτυ­πίας τού κυττάρου. Επιτυγχάνεται ή διατήρησι τής άτομικότητος τού οργανισμού, ήτοι ή διαιώνησι τού είδους. "Ολα αυτά δέν απο­τελούν απλώς μία θεμελιώδη λειτουργία τής ζώσης ύλης, άλλά αυτή τήν ϊδια τήν ΖΩΗ. Αποδεικνύουν ότι ό άνθρωπος είναι 

βιολογικός τύπος, μέ ανώτερη νευροψυχική δόμησι άπό τά άλλα έμβια όντα. Δέν είναι λοιπόν ό άνθρωπος ούτε πνευματικό, ούτε υλικό όν, άλλά βιολογικός τύπος. Τά προηγούμενα είναι απλώς μέρη τοϋ συνόλου τής βιολογικής υποστάσεως καί ή πνευματική ή υλική έκφρασι είναι ιδιότητες πού προκύπτουν άπό τήν ανώτερη βιολογική του δόμησι.

Ή Λειτουργία τοϋ DΝΑ  όπως έχει ήδη άναφερθή, είναι ή καθοδήγησι τοϋ κυττάρου πρός σχηματισμό ειδικής συστάσεως πρωτεϊνών. Καί τό σύνολο τών κανόνων πού διέπουν τήν «μετάφρασι», δηλαδή τήν μεταφορά τών εναποθηκευμένων στό DΝΑ γενετικών πληροφοριών πρό τό μηχανισμό βιοσυνθέσεως τών πρωτεϊνών, συνιστά τόν Γενιτικό Κώδικα. 

Οί γενετικές πληροφορίες είναι καί καθοριστικές τοϋ φαινο­τύπου τοϋ οργανισμού.

Στό σημείο αυτό γεννάται τό ερώτημα: Μέχρι ποιό σημείο εί­ναι δυνατόν νά έπηρεάση τό περιβάλλον; Είναι ή σχέσι ποσοστι­αία αναλογία; Είμαστε σέ θέσι νά υποστηρίξουμε ότι ή έμφάνισι ενός οργανισμού εξαρτάται 50% άπό τό γενετικό υλικό καί 50% άπό τίς συνθήκες τοϋ περιβάλλοντος; Ή μήπως τά ποσοστά είναι κάπως διαφορετικά; Είναι μεγάλο λάθος νά προσπαθούμε νά στηρίξουμε τήν ΰπαρξι ποσοστών. Ή έμφάνισις τοϋ είδους εξαρ­τάται ολοκληρωτικά άπό τό υπάρχον γενετικό υλικό. Τό περιβάλ­λον δύναται νά επίδραση προκαλώντας ένίσχυσι ή αναστολή τής εκδηλώσεως μιάς ή πολλών κληρονομικών ιδιοτήτων.

Τό περιβάλλον δημιουργεί επίκτητες ιδιότητες οί όποιες όμως δέν κληρονομούνται, δέν μεταβιβάζονται.

Ή παλαιά άποψι τού βιολόγου Ζάν Λαμάρκ ότι τό περιβάλλον καθορίζει καί δημιουργεί τόσο τίς φυσικές, όσο καί τίς πνευματι­κές ιδιότητες, μέ τά σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα αποδει­κνύεται άσύστατη. Θά έπρεπε, άν παραδεχόμεθα τόν Λαμάρκ, νά απορρίψουμε τίς ιδιότητες τοΰ DΝΑ πού αναφέραμε. Αυτό όμως είναι τελείως άντιεπιστημονικό καί οπωσδήποτε παράλογο. Καί μόνον οί έννοιες τοΰ Γενετικού Κωδικός καί τού φαινοτύπου δί­νουν άπάντησι στήν θεωρία τοΰ Λαμάρκ. Διαφορετικά δέν θά υπήρχε λόγος νά υφίστανται. Άλλά υπάρχουν γιά νά γίνεται κατανοητή ή αντιδιαστολή αυτή.

"Εχει άναφερθή στι τό μόριο τοΰ DΝΑ έχει τήν ιδιότητα νά αύτοσυντίθεται καί νά σχηματίζεται νέο DΝΑ πανομοιότυπο τοΰ μητρικοΰ. Είναι δυνατή λοιπόν ή μεταβολή τοΰ μορίου τοΰ DΝΑ;

Μάλιστα είναι δυνατή μέ τόν μηχανισμό τών καλουμένων μεταλ­λάξεων. Υπάρχουν όμως οί έξης περιπτώσεις. Τό δημιουργηθέν άπό μετάλλαξι DΝΑ νά δίδη μορφή μή διαιωνιζόμενη. Νά δημιουργή έμφάνισι νοσηρής ιδιότητος όπως συμβαίνει καί στήν πράξι μέ τήν έμφάνισι ώρισμένων ασθενειών. Γιά νά δημιουργη­θούν νέες μορφές απαιτούνται κατά συνέπεια συνεχείς μεταλλά­ξεις κατευθυνόμενες άπό μία προκαθορισμένη σκοπιμότητα. Επιλεκτικά υπάρχει αυτή ή πιθανότης, είναι όμως τελείως απί­θανο νά δημιουργηθή άπό διασκορπισμένα άτομα «ένα καί μόνο τριαντάφυλλο». Άλλωστε θά πρέπει νά γίνουν μαζικές μεταλλά­ξεις κατευθυνόμενες άπό μία σκοπιμότητα. Άπό πρακτική άποψι δέν είναι δυνατόν νά άντιμετωπισθή τό θέμα. Περνάει κατόπιν στήν σφαίρα τής φαντασίας καί σέ ένα χωρίς τέλος παιχνίδι πι­θανοτήτων.

Μέ τά σημερινά δεδομένα οι επίκτητοι ιδιότητες στόν άν­θρωπο δέν κληρονομούνται. Καί αυτό είναι τό σημείο πού έχει ενδιαφέρον. Μέ κάπως μεταφορική έκφρασι παρουσιάζεται ώς έξης: 

«Ό άνθρωπος κληρονομεί μία ολόκληρη συγχορδία ιδιοτή­των. Ένα τμήμα άπό αυτές υφίσταται τήν έπίδρασι τού περιβάλ­λοντος, κατά πόσον δίδεται ή δυνατότης νά παιχθή ολόκληρη ή σειρά τών συγχορδιών καί πώς. Τά στοιχεία όλων τών ανθρωπί­νων ιδιοτήτων, είτε σωματικής φυσιολογικής είτε πνευματικής ψυχικής φύσεως είναι περιλαμβάνονται σέ ένα κληρονομικό αποθεματικό «Μέ τήν παιδεία, τήν πίεσι, τόν τρόπο διαβιώσεως δυνατόν νά ύποστή μεταβολή τό άτομο, άλλά όχι ή κληρονομική ύπόστασι, πού ούτε χειρότερη ούτε καλλίτερη γίνεται».

Στην επόμενη ανάρτησή μας θα συνεχίσουμε  δημοσιεύοντας τις ιδεολογικές προεκτάσεις του ζητήματος Κληρονομικότης και περιβάλλον