Ξεπερνώντας τον Ελληνικό Κεμαλισμό

του Νίκου Γεωργιόπουλου

Μετά την απελευθέρωση των Ελλήνων το 1830, ο αγώνας τους ήταν να δομήσουν κράτος. Δυστυχώς το νεαρό κράτος δεν δομήθηκε σύμφωνα με τις ανάγκες του λαού, αλλά σύμφωνα με τις φαντασιώσεις μιας σειράς διανοουμένων και δεσποτικών ηγετών. 

Οι διανοούμενοι φαντάστηκαν μια Ελλάδα υβρίδιο της κλασσικής Ελλάδας και της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το αποτέλεσμα ήταν η αρχαιοπληξία και το ιδεολόγημα της ελληνορθοδοξίας. Κληρονομήσαμε από αυτήν την ιστορική αφήγηση ένα κράτος που μίλαγε διαφορετική γλώσσα από τους πολίτες του και μια εκπαίδευση που όξυνε την εθνική μας μειονεξία. Τι είχαν να αντιπαρατάξουν οι τσομπάνηδες της Ρούμελης και του Μωριά απέναντι στο κλέος των Αρχαίων Ελλήνων ή των Βυζαντινών κοσμοκρατόρων;

Σε διοικητικό επίπεδο, το ελληνικό κράτος προσπάθησε να μιμηθεί ανεπιτυχώς τo δυτικό πρότυπo του συγκεντρωτικού, αυταρχικού κράτους. Διέλυσε τον κοινοτικό ελληνισμό που είχε επιζήσει Ρωμαίων, Βυζαντινών και Τούρκων για να τον αντικαταστήσει με το μεγάλο κεντρικό κράτος. Ο κρατισμός δεν είναι έργο του Ανδρέα Παπανδρέου αλλά του διατάγματος περί δήμων και κοινοτήτων του 1833. Γαλλοσπουδαγμένοι και γερμανοσπουδαγμένοι ρωμιοί μετέφεραν ανεπεξέργαστες τις αντιλήψεις των δυτικών λαών με τον ζήλο του ιεραπόστολου που πρέπει να εκπολιτίσει τους ιθαγενείς. Ακόμα και σήμερα υπάρχει στις μορφωμένες ελίτ αυτός ο ζήλος και η αποστροφή προς τις λαϊκές μάζες. 

Το στοίχημα ενός νεοελληνικού Κεμαλισμού που θα μας έκανε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε βουλιάζει συνεχεια τα τελευταία 180 χρονια. Κάθε χρεωκοπία του κράτους και κάθε πολιτική αστάθεια είναι τα συμπτώματα ενός βαριά ασθενή. Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι να στήσουμε ένα δυτικό ορθολογικό κράτος. θα αποτύχουμε πάλι. Δεν μπορούμε να δομήσουμε ένα τέτοιο κράτος. Ένα τέτοιο κράτος απαιτεί να μην υπάρχει ο Αλκιβιάδης ή ο Μιαούλης που έκαψε τον στόλο γιατί δεν λογάριαζε κανένα συλλογικό συμφέρον. 

Νομίζω πως χρειαζόμαστε την αποδόμηση του κράτους όπως το γνωρίζουμε. Πρέπει να ποντάρουμε σε ένα νέο στοίχημα προς την αυτοκυβέρνηση, την αυτοδιοίκηση και την ελεύθερη αγορά. Δεν είναι τυχαίο που ο πρωτομάστορας του Ελληνικού εθνικισμού, ο Ιων Δραγούμης, πίστευε στην πρώτη φάση του έργου του ταυτόχρονα στην αυτοδιοίκηση, στον λαϊκό πολιτισμό, στην ελεύθερη οικονομία και αντιτέθηκε σφοδρά στον κρατισμό και την αρχαιοπληξία.

Η διαφοροποίηση μεταξύ μνημονιακών και μη ωχριά απέναντι στην αντιπαράθεση των Ελλήνων Κεμαλιστών που υπερισχύουν τα τελευταία 180 χρονια και σε μια νέα πρόταση. Η νέα πρόταση θα έχει το δύσκολο έργο να συλλάβει την δυναμική της κοινωνίας και να την επαναφέρει στις ανάγκες του 21ου αιώνα, μακρυά από τις ονειρώξεις των Ελλήνων Κεμαλιστών που θεωρούν πως μια άλλη κοινωνία είναι εφικτή.

egerthitoi