Η Ακρόπολη της Αρχαίας Σπάρτης “στο φως” ύστερα από 2.500 χρόνια!

του Βαγγέλη Μητράκου

Σεμνά και ταπεινά και χωρίς τυμπανοκρουσίες, έτσι όπως αρμόζει σε σοβαρές και υπεύθυνες υπηρεσίες και σε ανθρώπους που ξέρουν και αγαπούν τη δουλειά τους, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας παρέδωσε ανασκαμμένα, αναστηλωμένα, αξιοπρεπή κι επισκέψιμα τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου της ακρόπολης της αρχαίας Σπάρτης, παρά τις χρόνιες δυσκολίες επαρκούς χρηματοδότησης, της σοβαρής έλλειψης προσωπικού, των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, της απουσίας κεντρικής πολιτικής βούλησης και σχεδιασμού, της αδιαφορίας των αρμοδίων κλπ κλπ.

Εκεί που πρώτα περπατούσες με αίσθημα ντροπής για την οικτρή κατάσταση και την κατάντια του αρχαιολογικού χώρου, τώρα πετάς από λυτρωτική περηφάνεια και δικαιολογημένο καμάρι: περίφραξη του χώρου, πληροφοριακό περίπτερο,

μονοπάτια όμορφα διαμορφωμένα που με πινακίδες σήμανσης σε οδηγούν κοντά στα μνημεία, καθιστικά σημεία για τους επισκέπτες, πληροφοριακές πινακίδες σε κάθε μνημείο στα ελληνικά και στα αγγλικά με φωτογραφίες και κατόψεις, σημαντικό ανασκαφικό και αναστηλωτικό έργο και διαμόρφωση του κάθε μνημείου και του περιβάλλοντα χώρου κλπ κλπ αναδεικνύουν τον αρχαιολογικό χώρο της ακρόπολης της αρχαίας Σπάρτης και του δίνουν ένα μεγάλο μέρος της χαμένης μέσα στην αδιαφορία και την εγκατάλειψη αίγλης του, βοηθώντας τους επισκέπτες, οι οποίοι ήδη άρχισαν να συρρέουν, να συνδέσουν το παρόν με το παρελθόν της πλέον ιστορικής παγκόσμιας πόλης.

Συγχαρητήρια, λοιπόν, στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας γι’ αυτό το (ιστορικών διαστάσεων) έργο της και μακάρι να υπάρξει συνέχεια, ώστε ολόκληρος ο χώρος της ακροπόλεως, απ’ άκρη σ’ άκρη, να ανασκαφεί και να έρθει στο φως η ιστορία, το μεγαλείο και η δόξα της αρχαίας Σπάρτης. Για να γίνει αυτό, όμως, χρειάζεται, πάνω απ’ όλα, η βούληση της ελληνικής Πολιτείας αλλά και η ουσιαστική και αποτελεσματική δραστηριοποίηση των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης α΄και β΄ βαθμού.

Χρειάστηκαν 180 χρόνια περίπου από την ίδρυση της νέας Σπάρτης για να γίνουν αξιοπρεπώς επισκέψιμα μερικά από τα λείψανα της ακρόπολης της αρχαίας Σπάρτης. Ας μην χρειαστούν άλλα τόσα χρόνια για να ολοκληρωθεί ένα έργο το οποίο χρωστάμε στους προγόνους μας και στην Ιστορία.

Βεβαίως είναι φανερό στον επισκέπτη ότι απομένουν ακόμα να γίνουν κι άλλα πράγματα ώστε το όλο έργο να ολοκληρωθεί:

1. Να εξασφαλισθεί το αναγκαίο για τη λειτουργία του χώρου προσωπικό με προτεραιότητα στη στελέχωση του πληροφοριακού περιπτέρου και στον εξοπλισμό του με το αναγκαίο υλικό.

2. Να απομακρυνθούν από τον χώρο τα υπολείμματα των εργασιών (ράμπες, λινάτσες, αμμοχάλικα, μπάζα εκσκαφών κλπ) και να καλυφθούν έργα υποδομής που χαλούν την αισθητική του χώρου, όπως πχ η λευκή πλαστική σωλήνα αποχέτευσης ομβρίων του «Κυκλοτερούς Οικοδομήματος».

3. Να γίνει καθαρισμός από τα αγριόχορτα του χώρου της Βασιλικής του Αγ. Νίκωνος και του Θεάτρου, διότι η όλη εικόνα τους είναι υποβαθμισμένη σε σχέση με τα λοιπά αναστηλωμένα και φροντισμένα μνημεία.

4. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον πλάι στις πληροφοριακές πινακίδες του κάθε μνημείου να υπήρχαν και απεικονίσεις του μνημείου (έστω και συμβατικές) έτσι όπως ήταν στην αρχική του μορφή.

5. Τα φυλάκια και τα ορύγματα του εμφυλίου πολέμου που βρίσκονται ακόμα πάνω στην κορυφή της ακρόπολης πρέπει να φύγουν και να διαμορφωθεί ο χώρος κατάλληλα.

6. Η παλιά δεξαμενή που δεσπόζει στο χώρο πάνω από το Θέατρο δεν έχει πλέον εκεί καμιά θέση, πρέπει να γκρεμιστεί και να διαμορφωθεί (ίσως και να ανασκαφεί) ο χώρος.

7. Πρέπει να αναπτυχθεί ένα δίκτυο με κρήνες μέσα στον αρχαιολογικό χώρο για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών ιδίως στην περίοδο του καλοκαιριού.

8. Το κεντρικό πλακόστρωτο το οποίο οδηγεί στην ακρόπολη μοιάζει βομβαρδισμένο σε πολλά σημεία και πρέπει γι’ αυτό άμεσα να αποκατασταθούν οι εκτεταμένες φθορές του. Αποτελεί τραγική ειρωνεία να επισκέπτεσαι έναν αναστηλωμένο και ανακαινισμένο αρχαιολογικό χώρο περπατώντας σε ένα πλακόστρωτογεμάτο λακκούβες και φθορές.

9. Είναι ώρα να εξασφαλισθεί στην περιοχή, εγγύς της εισόδου, ένα άνετο και σύγχρονο πάρκινγκ για τα λεωφορεία και τα ΙΧ των επισκεπτών.

10. Οι θεσμικοί παράγοντες του τόπου πρέπει να κινηθούν δραστικά ώστε η μελέτη αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου που παρέδωσε το «Διάζωμα» και το Ίδρυμα «Νιάρχος»επιτέλους να υλοποιηθεί, ώστε το αρχαίο θέατρο να αποκτήσει την ανάλογη με την ιστορική του αξία αίγλη.

11. Ο δήμος Σπάρτης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας να προχωρήσει σε προγραμματισμό απαλλοτριώσεων χώρων και απόδοσή τους στην ανασκαφική έρευνα, ώστε σιγά-σιγά να συμπληρώνονται τα χαμένα κομμάτια του παζλ της ακροπόλεως της αρχαίας Σπάρτης. Αξίζει να σημειωθεί ότι εμφανή αρχαιολογικά μνημεία της ακροπόλεως βρίσκονται μέσα σε περιφραγμένες ιδιοκτησίες πολιτών και δεν είναι (γι’ αυτό) επισκέψιμα)! Το ξεκίνημα μπορεί να γίνει με την υλοποίηση της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου Σπάρτης επί δημαρχίας Σαράντου Αντωνάκου (αρ. απόφασης 176) για αγορά οικοπέδων στο χώρο της αρχαίας Σπάρτης και παράδοσή τους στη συνέχεια στην Αρχαιολογική Υπηρεσία για διενέργεια ανασκαφών. Επίσης να υλοποιηθεί απόφαση της ίδιας περιόδου σύμφωνα με την οποία ο δήμος Σπάρτης θα δώριζε στην υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού ιδιοκτησία του εκτάσεως 7.831 τμ κοντά στην παλαιά δεξαμενή για την ολοκλήρωση των ανασκαφών στο χώρο της αρχαίας Σπάρτης!

Tα αρχαιολογικά μας μνημεία:

– Αποτελούν πηγή ιστορικής γνώσης για την κατανόηση της οργάνωσης, των σχέσεων, των συνηθειών και του καθημερινού βίου των προγόνων μας.
– Βεβαιώνουν την ενότητα και τη συνέχεια του εθνικού πολιτισμού, αποτελώντας αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορικής κληρονομιάς, της εθνικής ταυτότητας και της πολιτισμικής του φυσιογνωμίας.
– Εμπνέουν αισθήματα θαυμασμού για τα επιτεύγματα των προγενέστερων και καλλιεργούν τη συνείδηση του χρέους για τη διαφύλαξη και την πρόοδο του εθνικού πολιτισμού.
– Προσφέρουν αισθητική συγκίνηση και απόλαυση και συνιστούν πηγή καλλιτεχνικής και πνευματικής έμπνευσης για νέες δημιουργίες.
– Αποτελούν αξιοθέατα που έλκουν το ενδιαφέρον μεγάλου αριθμού επισκεπτών κάθε χρόνο.
Πρέπει γι’ αυτό να αναλάβουμε, πλήρως, την ιστορική μας ευθύνη απέναντί τους.

«Όπερ έδει δείξαι»

Λακωνία