Αποφράδα ημέρα η σημερινή για τον ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία

Υπάρχουν και ήρωες που άλλοτε λησμονούμε, άλλοτε δεν θέλουμε να θυμόμαστε - ίσως γιατί μας υπενθυμίζουν ανεξόφλητα χρέη. Στις 10 προς 11 Δεκεμβρίου του 1990, οι υπηρέτες του αλβανικού καθεστώτος σκοτώνουν στα "σύνορα" - ακόμα - τέσσερις Έλληνες. Είναι οι: Μάσσιος Ευθύμιος, Μήτρος Ευάγγελος, Κώτσης Αθανάσιος και Ράφτης Αϊδώνιος. Η θυσία τους έγινε αφορμή για την πρώτη δυναμική και μαζική αντίδραση ενάντια στη δικτατορία του Ραμίζ Αλία. Οι διαδηλωτές πορεύτηκαν από το χωριό Αλύκο προς τους Αγίους Σαράντα έχοντας ως μπροστάρηδες τα νεκρά σώματα των τεσσάρων νέων. Ήταν μια καθαρά αντιπολιτευτική και συνάμα και εθνική εκδήλωση διαμαρτυρίας. Κρατούσαν ελληνικές σημαίες που είχαν ράψει μόνοι τους, πλακάτ με συνθήματα στην ελληνική και φώναζαν συνθήματα στα ελληνικά. Είχε πολλές δεκαετίες να δει και να ακούσει ο τόπος αυτός δημόσια τη γλώσσα των γηγενών. Η πορεία ανακόπηκε από τις ενωμένες δυνάμεις της αστυνομίας, του στρατού και των εποίκων που έπαιξαν το ρόλο της οπισθοφυλακής του καθεστώτος και του δερβέναγα. ΥΣ η φωτογραφία από την πορεία είναι τραβηγμένη από την μυστική αστυνομία...

τον σχολιασμό τον αλιεύσαμε από το χρονολόγιο του Κώστα Δέλτα

Αποφράδα ημέρα η σημερινή για τον ελληνισμό της Αλβανίας, καθώς συμπληρώνονται είκοσι έξι χρόνια από την εν ψυχρώ δολοφονία τεσσάρων ομογενών του χωριού Αλύκο, ενώ επιχειρούσαν να διαφύγουν στην Ελλάδα, από τις δυνάμεις ασφαλείας του καταρρέοντος κομμουνιστικού καθεστώτος.

Η αντίδραση του ελληνικού στοιχείου υπήρξε άμεση: εκατοντάδες μειονοτικοί της περιοχής συγκρότησαν αυθόρμητα μαχητική διαδήλωση, μεταφέροντας στα γύρω χωριά τα φέρετρα με τα σκοτωμένα παιδιά, ξεσηκώνοντας τους συντοπίτες τους εναντίον του καθεστώτος. Η γενίκευση της σύγκρουσης, που θα εξελισσόταν σε μακελειό, αποφεύχθηκε την ύστατη στιγμή.

Ήταν ξημερώματα της 12ης Δεκεμβρίου του 1990, όταν τέσσερις νέοι από το χωριό Αλύκος, που απέχει λίγα χιλιόμετρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, οι Θύμιος Μάσιος, Βαγγέλης Μήτρος, Θανάσης Κώτσης και Αηδόνης Ράφτης, αποφάσισαν να διαφύγουν κρυφά στην Ελλάδα, διασχίζοντας την αυστηρά φρουρούμενη και θωρακισμένη με ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα ακόμα, μεθόριο. Τους αντιλαμβάνονται όμως οι φρουροί και τους πυροβολούν. Πέφτουν και οι τέσσερις νεκροί.

Η θλιβερή είδηση φτάνει στο χωριό, προκαλώντας θρήνο και αγανάκτηση. Οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία και περίπου διακόσιοι εξ αυτών ξεκινούν για τα σύνορα που απέχουν έξι ώρες πεζή.

Στη διαδρομή, αγανακτισμένοι, καταστρέφουν ή "απαλλοτριώνουν" κρατικά αυτοκίνητα ακόμα και τρακτέρ, ωστόσο ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις τους μπλοκάρουν σε μια γέφυρα ώστε να μην φτάσουν στον τόπο της δολοφονίας και τα σύνορα.

Το πρωί της επομένης, όταν τα πτώματα μεταφέρθηκαν στο χωριό, συνέβη κάτι πρωτοφανές για τα δεδομένα της εποχής εκείνης, που ακόμα όλα "τα 'σκιαζε η φοβέρα": τρεις χιλιάδες άνθρωποι του Αλύκου και των γύρω χωριών, κρατώντας τα φέρετρα των παιδιών και φωνάζοντας συνθήματα, όπως "κάτω η δικτατορία", "Ραμίζ Αλία δολοφόνε" κ.ά, συγκρότησαν πορεία προς την πόλη των Αγίων Σαράντα. Φοβούμενο εξάπλωση της εξέγερσης, εάν οι διαδηλωτές έφταναν στους Αγίους Σαράντα, πόλη με ισχυρό ελληνικό στοιχείο, το καθεστώς ανάπτυξε στρατό, αστυνομία και άρματα μάχης στην διαδρομή στο ύψος των στενών της Γκιάστας.

Ακολούθησε "μάχη" με τους εξαγριωμένους ομογενείς να πετροβολούν τις δυνάμεις του καθεστώτος και τις τελευταίες να απαντούν με πραγματικά πυρά, τραυματίζοντας σοβαρά έναν μειονοτικό. Ενώπιον του κινδύνου να εξελιχθεί η πορεία σε αιματοκύλισμα, οι ομογενείς υποχώρησαν και επέστρεψαν στα χωριά τους.

Μετά την πτώση του καθεστώτος στην πλατεία του Αλύκου ανεγέρθηκε ανδριάντας στη μνήμη των τεσσάρων ομογενών αλλά και εις ανάμνηση της ηρωικής εξέγερσης των Ελλήνων κάτοικων εναντίον του βάρβαρου καθεστώτος.

Έκτοτε, κάθε χρόνο στις 12 Δεκεμβρίου, γίνονται στο χωριό εκδηλώσεις μνήμης. Σήμερα, παρουσία πλήθους κόσμου και παραγόντων της ελληνικής ομογένειας τελέσθηκε στο χωριό μνημόσυνο για τους δολοφονηθέντες νέους και εκφωνήθηκαν λόγοι για την ιστορική αυτή πράξη αντίστασης των Ελλήνων της μειονότητας στην Αλβανία.

Χειμάρα

σημείωση Κοινού Παρονομαστή: 

παραθέτουμε την δική μας εθνικιστική αφίσα για την σκλαβωμένη Βόρειο Ήπειρο από την εποχή της ΕΝΕΠ το 1978, που εκδόθηκε και αργότερα με το ΕΝΕΚ. Δυστυχώς είχαμε την αποκλειστικότητα του ενδιαφέροντος στον πολιτικό χώρο, όσον αφορά τα σοβαρά αυτά εθνικά θέματα, τα οποία δεν τα αντιμετωπίσαμε με εγωιστική διάθεση, τέτοια που να αποβλέπει στο οποιοδήποτε πρόσκαιρο κομματικό όφελος, αλλά υπό το πρίσμα να συνεισφέρουμε ό,τι περνούσε από το χέρι μας προς μια δίκαιη και εθνικά ωφέλιμη λύση.

Θα έχουμε την ευκαιρία να αναλύσουμε την τακτική μας και σε άλλες περιπτώσεις αλλά και για την μεγαλειώδη συγκέντρωση που έγινε στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών την Τετάρτη 3ηΜαρτίου του 1982 για το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα 

Για να φτάσουμε όμως στην μεγαλειώδη αυτή συγκέντρωση είχαν προηγηθεί κάποιες άλλες ενέργειες που ξεκίνησαν από το 1978, όταν κατείχαμε την ηγεσία της ΕΝΕΠ. Συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 1978, με αφορμή την επέτειο της Κηρύξεως της Ανεξαρτησίας της Βορείου Ηπείρου, κάναμε την πρώτη απόπειρα

ανακινήσεως του Εθνικού μας αυτού Ζητήματος με αφίσες και ομιλίες.

Ήταν μάλιστα η πρώτη φορά που τα μέλη μας πήραν εντολή να κάνουν την αφισοκόλληση με το φως της ημέρας. Και όταν αυτό πραγματοποιήθηκε το πληρώσαμε με δεκάδες προσαγωγές μελών μας στα αρμόδια Αστυνομικά Τμήματα. Και ενώ είχαμε λάβει τα μέτρα μας και υπήρχε πολυμελής ομάδα δικηγόρων στα κεντρικά μας γραφεία (Ακαδημίας 64, 1ος όροφος, πάνω από τον κινηματογράφο ΕΛΛΗ) βιώσαμε μια ευχάριστη έκπληξη από άλλους δικηγόρους που έτυχε να βρίσκονται στους τόπους που συνελαμβάνοντο οι συναγωνιστές μας και αυτόκλητοι προσήρχοντο ως υπερασπιστές τους. (Θυμάμαι μάλιστα ότι ένας εξ αυτών ήταν ο αείμνηστος Γεώργιος Κατσίκας). 

Αυτά συνέβησαν τότε. Στην συνέχεια όμως και όταν ανέλαβε δράση ο αείμνηστος Σεβαστιανός του δηλώσαμε ότι τιθέμεθα υπό την διάθεσή του ακριβώς επειδή εκτιμήσαμε ― και πολύ σωστά― ότι υπό την ηγεσία του το αίτημα θα εύρισκε πολύ μεγαλύτερη ανταπόκριση στις τάξεις του ελληνικού λαού. Βρεθήκαμε στο πλευρό του, όπου κι αν πήγε να μιλήσει. Οι συναγωνιστές μας από την πανίσχυρη Τ.Ο. Κοζάνης πάμπολλες Κυριακές τον επισκέποντο στην Κόνιτσα όπου ήταν η έδρα του. Αξίζει μάλιστα στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι παρουσία των συναγωνιστών Βασίλη Τζιούτζια προέδρου της Τ. Ο. Κοζάνης, του Γιάννη Μπαμπαλή και δεν θυμάμαι ποιών άλλων ακόμη, ο μητροπολίτης, κατά την διάρκεια της ομιλίας του προς το εκκλησίασμα, έπλεξε το εγκώμιο των μελών του ΕΝΕΚ.

από το αρχείο του αγωνιστικού ημερολογίου του Ενιαίου Εθνικιστικού Κινήματος - ΕΝΕΚ του συν. Γιάννη Σχοινά