Άγνωστοι Ήρωες

Το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο νου όταν ακούμε Αρχαία Ελλάδα είναι οι Ήρωες της, κακά τα ψέματα. Δεν είναι ούτε ο εκπληκτικός Επιτάφιος του Περικλή ούτε ο διορατικός Πανηγυρικός του Ισοκράτη! Άντε ίσως σκεφτόμαστε και τον Παρθενώνα δεύτερο ή τρίτο. Όταν μιλάμε όμως για εκείνη την εποχή ο νους μας ταξιδεύει συνειρμικά στην εικόνα ενός ρωμαλέου άντρα με προβιά λέοντος στην πλάτη και ένα τεράστιο ρόπαλο στο χέρι να εκτελεί τους δέκα Άθλους του για να εξιλεωθεί. Πριν βιαστείτε να πείτε για δώδεκα, κλείστε το χαζοκούτι Συνέλληνες μου, αφήστε το survivor και την βικιπίντια… 
Δέκα ήταν αλλά ο Ευρυσθέας δεν αναγνώρισε δύο, τον καθαρισμό των στάβλων του Βασιλέως Αυγείου διότι ο Ηρακλής του ζήτησε αμοιβή και την εξόντωση της Λερναίας Ύδρας διότι τον βοήθησε ο ανιψιός του Ιόλαος..

   Ηρακλής, Μεγαλέξανδρος ασφαλώς, Σωκράτης-Πλάτων-Αριστοτέλης βεβαίως βεβαίως και μερικοί πιο “ψαγμένοι” θα σου πουν ότι ξέρουν και τον Θεμιστοκλή που θυμούνται από το σχολείο ότι είπε το περίφημο “πάταξον με άκουσον δε” στον Ευρυβιάδη. Ναι οκ το είπε, αλλά όχι στον Ευρυβιάδη!

   Με την σύγχρονη έρευνα –αν δεν έχουν ήδη αποκαλυφθεί και τα κρατούν κάποιοι στα συρτάρια τους- να αποκαλύπτει ότι ίσως δεν είναι και τόσο μυθικά πρόσωπα κάποιοι Ήρωες και οι πράξεις τους, ας πούμε τα ταξίδια μας στην Ινδία χιλιάδες χρόνια πριν τον Αλέξανδρο και στην Αμερική πολύ πολύ πριν Κολόμβο και Αμέρικο, θέλω να αναφερθώ σε τρεις ξεχωριστούς Ήρωες, πρόσωπα υπαρκτά, πραγματικά ξεχωριστούς όμως και άγνωστους, ειδικά με τον πρώτο που θα ξεκινήσω, και είναι ο Σωφάνης! Και αν τον έχετε ακούσει πουθενά στείλτε μου mail στο naikala@kalakrasia.com..!

 

Ο Σωφάνης ήταν πολεμιστής που ανελίχθηκε στο αξίωμα του Στρατηγού λόγω της υπεράνθρωπης δύναμης και της ανδρείας του! Διακρίθηκε ιδιαίτερα στην Μάχη των Πλαταιών κατά την διάρκεια της οποίας πολεμούσε –κατ’επιθυμίαν του- δεμένος με μια άγκυρα!! Είχε δε δώσει εντολή στους δούλους του να την μεταφέρουν μόνο εμπρός, και να ήθελε δλδ δεν μπορούσε να υποχωρήσει!! Η δε πανοπλία του αναφέρεται ότι είχε υπερδιπλάσιο βάρος από τις κανονικές, ειδικά φτιαγμένη επάνω του, τον καθιστούσε κάτι σαν ανθρώπινο άρμα μάχης! Στη συνέχεια του βίου του πληροφορούμαστε από τον Ηρόδοτο, ότι φόνευσε σε μονομαχία  στην Αίγινα τον γενναίο πενταθλητή Ευρυβάτη τον Αργείο. Το τέλος της ζωής του ήρθε από 15! Θρακιώτες Ηδώνες πολεμώντας  σε μάχη στην αρχαία πόλη του Δάτου ( κοντά στη σύγχρονη Καβάλα) μαζί με τον Λέαγρο.

  Ο επόμενος ξεχωριστός Ήρωας που θέλω να αναφερθώ είναι ο λίγο περισσότερο γνωστός Κυνέγειρος.

  “H σωστή απόδοση του ονόματος του ήρωα είναι Κυνέγειρος. Ως Κυναίγειρος εμφανίζεται σε ορισμένα χειρόγραφα του έργου του Ηροδότου της ύστερης βυζαντινής εποχής και καλό είναι να μην γίνεται χρήση του.” (Κ. Λαγός και Φ. Καρυανός, Μάχη του Μαραθώνα, Η Ανατροπή, Εκδόσεις Μένανδρος, Αθήνα 2015).

  Πολέμησε, διακρίθηκε και πέθανε στην κοσμοϊστορική Μάχη του Μαραθώνα, δίπλα στον αδερφό του και διάσημο τραγικό μας ποιητή Αισχύλο, Μαραθωνομάχο επίσης. Βλέπεις την εποχή εκείνη οι καλλιτέχνες και οι φιλόσοφοι πρωτίστως διακρίνονταν στην μάχη, παροιμιώδης η γενναιότητα και η αντοχή του Σωκράτη στον πόλεμο! Αν αναφέρω τι ισχύει σήμερα στον καλλιτεχνικό χώρο δεν βλέπω να “ανεβαίνει” το άρθρο μου…

   

Η περιγραφή για την δράση και το ηρωικό τέλος του Κυνέγειρου από τον Πολέμωνα, ρήτορα του 2ου αιώνα μ.χ. από την Λαοδικεία, είναι εκπληκτική:

“Πριν από τη μάχη, ο Πολέμαρχος Καλλίμαχος, ανώτατος διοικητής του αθηναϊκού στρατού, παρατάχθηκε στο δεξί άκρο της οπλιτικής φάλαγγας και από εκεί ηγήθηκε της αντεπίθεσης εναντίον των υποχωρούντων Περσών. Όπως είδαμε, στο ίδιο σημείο της ελληνικής παράταξης βρίσκονταν οι οπλίτες της Αιαντίδος φυλής -ανάμεσά τους ο Κυνέγειρος και ο Αισχύλος- και πολεμούσαν στο πλευρό του Πολέμαρχου. Στο πιο κρίσιμο σημείο της μάχης, ο Καλλίμαχος δέχτηκε πολλά χτυπήματα και σκοτώθηκε. Σύμφωνα με αναφορές αρχαίων συγγραφέων, μετά τη μάχη οι Αθηναίοι βρήκαν το νεκρό Καλλίμαχο γεμάτο με περσικά βέλη και δόρατα να στέκει όρθιος, σαν να ήταν ακόμη ζωντανός και να καταδιώκει τους Πέρσες. Όταν σκοτώθηκε ο Πολέμαρχος, ο Κυνέγειρος τέθηκε αυθόρμητα επικεφαλής της ελληνικής αντεπίθεσης, παρόλο που δεν έφερε κάποιο αξίωμα.”

   Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Πολέμων, “ο Κυνέγειρος σε αυτή τη φάση της μάχης έφυγε μπροστά από την οπλιτική φάλαγγα («υπερβάς την φάλαγγα») προκειμένου να συνεχισθεί η καταδίωξη των εισβολέων. Το γεγονός ότι ο Κυνέγειρος όρμησε μπροστά από τους συμπολεμιστές του, δεν τούς έβαλε σε κίνδυνο, αφού η καταδίωξη των Περσών βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και οι τάξεις της φάλαγγας δεν ήταν πια συγκροτημένες.”

    Ο Κυνέγειρος, που ήταν πολύ νέος (ο Πολέμων τον χαρακτηρίζει «μειράκιον») και διέθετε καλή φυσική κατάσταση, ενεργώντας παράτολμα κυνήγησε τους Πέρσες μέχρι την ακτή. Εκεί προσπάθησε να καταλάβει ένα περσικό πλοίο πιάνοντας την πρύμνη με το χέρι του. Ο Πολέμων επαναλαμβάνει την αναφορά του Ηροδότου ότι ένας Πέρσης τού απέκοψε τότε το χέρι. Επιπλέον, μας αποκαλύπτει ότι ο Αθηναίος ήρωας δεν πέθανε αμέσως, αλλά λίγο αργότερα, εξαιτίας του σοβαρού τραύματός του. Όμως, πως προέκυψε η εκδοχή της αποκοπής των δύο χεριών και του κεφαλιού του Κυνέγειρου; Ο Πολέμων καταγράφει πως ο πατέρας του Κυνέγειρου, Ευφορίων, ισχυρίστηκε ότι όταν ο Πέρσης απέκοψε το δεξί χέρι του γιου του, αυτός έπιασε την πρύμνη του πλοίου με το αριστερό, οπότε ο Πέρσης του το έκοψε και αυτό. Στη συνέχεια, ο Ευφορίων επισήμανε πως ο ίδιος ο Δάτις, επικεφαλής των Περσών, αποκεφάλισε τον γιο του καθώς έτυχε να επιβαίνει στο συγκεκριμένο πλοίο. Ο πατέρας του Καλλίμαχου, ωστόσο, αντέτεινε ότι ο Πέρσης απέκοψε μόνο το δεξί χέρι του Κυνέγειρου. Φαίνεται ότι νικητής του ρητορικού αυτού «αγώνα» ανεδείχθη ο πατέρας του Καλλίμαχου, και έτσι ο Πολέμων αποδέχεται την εκδοχή του για τον τραυματισμό του Κυνέγειρου. Παρά ταύτα, ο Ρωμαίος συγγραφέας Ιουστίνος, στην καταγραφή του για τη μάχη του Μαραθώνα υποστηρίζει την εκδοχή της αποκοπής των δύο χεριών του Κυνέγειρου (όχι όμως και του αποκεφαλισμού). Μάλιστα, ισχυρίζεται ότι αφού ο Πέρσης απέκοψε τα χέρια του, ο Κυνέγειρος σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να εμποδίσει το περσικό πλοίο να αποπλεύσει, έμπηξε τα δόντια του στην πρύμνη, πολεμώντας μέχρι το τέλος «σαν άγριο ζώο με τα δόντια του». Αυτή είναι και η εικόνα του θανάτου του Κυνέγειρου που έχει περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο: τα δύο του χέρια κομμένα και τα σαγόνια του σφηνωμένα στην πρύμνη, και όχι εκείνη στον Ηρόδοτο, με την αποκοπή ενός χεριού, που είναι και πιο κοντά στην πραγματικότητα.!

    Τέλος θα αναφερθώ στην αινιγματική φυσιογνωμία του Ήρωα Εχετλαίου, o οποίος επίσης διακρίθηκε στην Μάχη του Μαραθώνα, κατά δε πολλούς, ήταν ο καταλύτης που έγειρε τόσο γρήγορα και με τόσο λίγες απώλειες (μόλις 192 απώλειες οι Αθηναίοι έναντι 6.400 Περσών σε περίπου 2.5 ώρες) την πλάστιγγα της νίκης υπέρ μας. Πολύ ενδιαφέρον βρήκα το βιβλίο του Σπύρου Ασλάνη “Το Πείραμα της Φιλαδέλφειας και η Χωροχρονική επέμβαση στους Περσικούς Πολέμους” από τις Εκδόσεις Έσοπτρον, τουλάχιστον για όποιον δέχεται να κινηθεί –έστω και σαν μια εναλλακτική πρόταση- στο πλαίσιο της Κβαντικής σκέψης και έχει ξεφύγει από το “να Λόλα ένα μήλο”..

 

Ο Εχετλαίος εν ολίγοις κρατούσε κάτι που έμοιαζε με άροτρο και με μια φωτεινή ακτίνα θέριζε σαν στάχυα τους εχθρούς! Σύμφωνα μάλιστα με τον Ηρόδοτο: “..στην μάχη του Μαραθώνα κατά την διάρκεια της συγκρούσεως συνέβη κάτι πολύ παράξενο, ότι ο Επίζηλος οπλίτης που διοικούσε ο Αριστείδης, ενώ πολεμούσε γενναία στήθος με στήθος, διηγείται ότι είδε έναν μεγαλόσωμο οπλίτη που η γενειάδα του κάλυπτε ολόκληρη την ασπίδα του, και ότι εμφανίστηκε σαν φάντασμα που κατέβηκε με μεγάλη ορμή από το βουνό (σπήλαιο του Πανός) σκορπώντας το θάνατο και τον «πανικό» (η λέξη προέρχεται από τον Πάνα) στους Πέρσες, που κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ φωτεινό όπλο! Πέρασε ακριβώς δίπλα του, σκοτώνοντας πολλούς Πέρσες και αυτή η σκηνή ήταν η τελευταία που είδε ο Επίζηλος γιατί από κάποια υπερβολική λάμψη, τυφλώθηκε! παρόλο που δεν τον είχε ακουμπήσει τίποτα ούτε δόρυ ούτε ξίφος ούτε βέλος τόξου. Έκτοτε παρέμεινε τυφλός μέχρι το τέλος της ζωής του!”

   “...στην μάχη εκείνη είχε εμφανιστεί ξαφνικά στο ελληνικό στρατόπεδο κάποιος άγνωστος άνδρας ο οποίος μάλιστα λέγεται ότι βγήκε από το ιερό σπήλαιο του Πανός στον Μαραθώνα, ντυμένος με στολή την οποίαν παρομοίασαν σαν χωρικού, κρατώντας στα χέρια του ένα όπλο το οποίο έμοιαζε σαν εχέτλη (=λαβή αρότρου), αντί των γνωστών όπλων της εποχής. Με αυτό το όπλο χτυπούσε τους εχθρούς και τους εξόντωνε από μια σχετική απόσταση. Μετά τη μάχη, ο άγνωστος άνδρας εξαφανίστηκε, με τον ίδιο τρόπο που είχε εμφανιστεί και κανείς δεν γνώριζε το παραμικρό γι' αυτόν, ούτε το όνομά του”, λέει χαρακτηριστικά ο Παυσανίας (βιβλ. 1, κεφ. 32). Όπως αναφέρει μάλιστα ο ίδιος, κατά την επίσκεψή του στην “Ποικίλη Στοά των Αθηνών”, είδε σε μια αναπαράσταση της μάχης των φημισμένων ζωγράφων Πάναινος και Μίκωνος, να ξεχωρίζουν ιδιαίτερα ο Πολέμαρχος Καλλίμαχος, ο Στρατηγός Μιλτιάδης, και ο Εχετλαίος! Απίστευτη τιμή σε κάποιον που και το όνομα του το έδωσε το Μαντείο των Δελφών, τόσο άγνωστος ήταν!

  Στην Μάχη του Μαραθώνα υπήρξαν μαρτυρίες ότι πολεμούσαν στην πρώτη γραμμή η Αθηνά, ο Θησέας, ο Ηρακλής, ο Πάνας.. Μυθικά πρόσωπα; Υπερβολές; Θεοί; Μα τότε πως κατάφερε ο Διομήδης έξω από τα τείχη της Τροίας όχι μόνο να αντιμετωπίσει τον ίδιο τον Θεό του πολέμου Άρη, μα και να τον κατατροπώσει νικημένο και ματωμένο;; Με πλέον αποδεδειγμένη την Ιστορικότητα των Ομηρικών Επών, τι να πούμε για τα Ορφικά;; Όταν κάποιοι αναφέρουν έναν κατακλυσμό εμείς είχαμε τρεις! Αλλά ξεφεύγω….

   Ίσως κάπως αλλιώς έχουν τα πράγματα, άλλο ειδωλολάτρες, άλλο ιδεολάτρες..

 Με ανοιχτά μυαλά, ελεύθερη σκέψη και το βλέμμα στα αστέρια δημιουργείς Επιστήμες και Παρθενώνες, Τέχνες και Πολιτισμό!

    Με χαζοκούτια και survivor, “να λόλα… ένα μήλο!”

Ε.Π.ΚΟΥΡΟΣ