Η ΤΕΧΝΗ

Κέντρο καί άξων σκέψεως γιά τόν Εθνικι­στή είναι ό "Ανθρωπος. Όχι, όμως άπό οίαδήποτε σκοπιά ή σέ οποιαδήποτε έκδήλωσί του, αλλά στις ανώτερες δυνατές εκδηλώσεις του, στα ανώτερα δυνατά επίπεδα πού μπο­ρεί νά κατάκτηση. Πολλές ιδεολογίες ισχυρί­ζονται ότι είναι ανθρωποκεντρικές, χωρίς όμως νά προβάλλουν ένα αρχέτυπο άνθρώπου αξίου τοΰ ονόματος του. Στρέφονται συ­νήθως γύρω άπό τήν λατρεία τοΰ αδυνάτου τοΰ άρρωστου, τοΰ δυσμόρφου, τοΰ περιθω­ριακού. Ιδίως τά κείμενα τοΰ Εβραϊσμού, μάς δίδουν διαρκώς τό χαμηλά πρότυπο τοΰ δια­στρεβλωμένου διανοητικά ανθρώπου, είτε σάν εκδικητικού λεπρού στήν προχριστιανι­κή εποχή, είτε σάν εκδικητικού επίσης, άλλ' αδυνάμου άτομου, αργότερα, πού εναποθέτει τήν ελπίδα γιά έκδίκησι στόν Θεό, τοΰ οποίου αυτοαποκαλείται μάρτυς. Ακόμη καί στήν ση­μερινή εποχή οι ιδεολογίες αυτές μάς μιλούν γιά ανθρώπους · παιδιά κατωτέρου θεού καί οΐ διάφοροι σοσιαλισμοί εμφανίζονται άγωνιζόμενοι υπέρ των «αδυνάτων» όχι γιά νά α­ποκαταστήσουν τήν απαραίτητη αρμονία μέσα στό κοινωνικό σώμα, αλλά γιά να καλ­λιεργήσουν ακριβώς αυτό τό αρνητικά ανθρώ­πινο πρότυπο.

Άποκορύφωμα,βεβαίως όλων αυτών είναι ό χρεωκοπημένος πλέον, Μαρ­ξισμός πού έχει οίκοδομήσει ολόκληρη την σκέψι του πάνω στήν έννοια τής ανθρωπινής έξαθλιώσεως.  

Μακρυά άπό αυτές τις θεωρήσεις ο Εθνι­κισμός δέχεται σάν ανώτερη έκδήλωσί τοΰ Άνθρωπου τούς Πολιτισμούς, ψυχοπνευματικά δημιουργήματα πού έχουν, όπως έχου­με αναπτύξει, τον δικό τους κύκλο ζωής. Και κύρια έκδήλωσις κάθε πολιτισμού είναι ή τέχνη. Τί είναι, όμως, τέχνη; Μέ τόν όρο τέχνη στην αρχική του σημα­σία εννοούμε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα ή οποία προύποθέτει γιά τήν επιτυχία της μία ικανότητα. "Ετσι κάθε κατασκευή, κάθε ε­πιστήμη κλπ. μπορεί νά όνομασθή τέχνη. Στήν άνάλυσί μας όμως αυτή μάς ενδιαφέρουν οΐ καλές τέχνες καί αυτές θά εννοούμε μέ τόν όρο τέχνη.

Γιά νά δούμε όμως ποιά ακριβώς λειτουρ­γία στόν άνθρωπο είναι ή τέχνη, θά ύπενθυμίσωμε τίς βασικές περιοχές τοΰ ψυχικού κόσμου τοΰ άνθρωπου, μέσα στά πλαίσια τών έπτά φορέων τής συνειδήσεως. Αυτές λοιπόν είναι:

• Τό υποσυνείδητο όπου εδρεύουν τά ένστι­κτα καί οι μή συνειδητές επιθυμίες τόσο στό Άτομο όσο καί συλλογικά.
• Ό χώρος της συνειδήσεως όπου εδρεύουν τά τρέχοντα συναισθήματα καί ό κοινός λό­γος και τέλος
• Το ύπερσυνείδητο, ατομικά καί συλλογικό, ένας χώρος μή ενεργοποιημένος στήν σημερινή εξελικτική φάσι τοΰ είδους, όπου κατοι­κούν ο πλήρως αφηρημένος ανθρώπινος λόγος πού είναι καί ό θειος Λόγος στόν άν­θρωπο, ό ενοποιητικός ή διαισθητικός φορεύς, μέσω τοΰ οποίου αποκτάται ή αίσθησις της ένότητος μέ τά όντα, ή έδρα δηλ. τοΰ "Ορ­φικού "Ερωτος καί τέλος 
• ή αρχική Βουλητική Μονάς, ή πηγή τοΰ Ανθρωπίνου Είναι.

 Ή ίδια του ή φύσις δίνει στόν "Ανθρωπο δύο εξελικτικούς δρόμους γιά νά καταστήση ή συνείδησίς του αυτά τά «κάστρο στο ύψω­μα» πού δέν είναι άλλο άπό τόν ανώτερο αυ­τό εσωτερικό ψυχικό χώρο:

•  Ή οδός τής διανοήσεως ή δρόμος τής Επι­στήμης μέ τόν οποίον, διευρύνοντας τόν αν­θρώπινο λόγο προσεγγίζει τόν αφηρημένο ανθρώπινο καί τέλος τόν θείο Λόγο. Στά πλέ­ον προηγμένα στάδια ή Επιστήμη αντικαθί­σταται άπό τήν διανοητική φιλοσοφία
• Ή διαισθητική οδός ή δρόμος τοΰ Έραστού τής θεότητος: είναι ή όδός τοΰ Πλατωνικού "Ερωτος, μέσω τής Οποίας ό "Ανθρωπος, καλ­λιεργώντας ώρισμένες πλευρές του συναι­σθηματικού του κόσμου προσπαθεί να άφυπνίση τον διαισθητικό φορέα Έδώ εύρίσκεται καί ο σπουδαιότατος ρόλος τής Τέχνης: βοηθά στήν εξελικτική του προσπάθεια. Κα­τά τήν νοερά αύτή πορεία τοΰ ένατενιστοϋ, σέ κάποιο σημείο απαιτείται ή διαβίβασις σ' αυτόν θείων Ενεργειών, πού γίνεται μέ τήν τέλεσι Μυστηριακών Τελετών: "Ετσι, ώς συ­νέχεια τής Τέχνης έρχεται ή θρησκεία. Ή πραγματική Τέχνη, συνεπώς, είναι προθάλα­μος τής θρησκείας.

Μέσω τοΰ Λόγου ό άνθρωπος αντιλαμβά­νεται καί συνειδητοποιεί τά όντα, τά αναλύ­ει, περιγράφει καί συσχετίζει, δημιουργώντας μέ αυτά σχέσι υποκειμένου προς αντικείμε­νο. Μέσω τής διαισθήσεως, όμως, επικοινω­νεί μέ τά όντα, αποκτώντας τήν εμπειρία καί τό βίωμα τής Παγκοσμίου Ουσίας, κατακτών­τας τήν Σοφία όχι μέσω λογικής επεξεργα­σίας, άλλά μέσω διαισθητικής επαφής. Τήν πολύ σημαντική αυτή λειτουργία, που όμως επιφυλάσσεται μόνο στά πολύ εξελιγμένα ά­τομα, προσπαθεί νά μεταφέρη στόν μέσο άνθρωπο, μέσα στά πλαίσια .τής κοινωνικής ζωής, ο πραγματικός καλλιτέχνης.

Εμπνευ­σμένος άπό τό συλλογικό ύπερσυνείδητο καί άπό αντανακλάσεις τών ανωτέρων κόσμων, σάν προικισμένο άτομο πού είναι, καί γνωρί­ζοντας, έστω καί διαισθητικά, τήν ψυχολογία τοΰ μέσου άτομου, ευρίσκει τρόπους γιά νά μεταφέρη καταστάσεις πού δέν περιγράφον­ται μέ λόγους ατό εσωτερικό κάθε ανθρώπου. Τά μέσα πού χρησιμοποιεί είναι συνδυασμός διαφόρων ερεθισμάτων οπτικών, ακουστικών, ρυθμικών ή καί συναισθηματικών. "Ετσι προ­έκυψαν σάν μορφές τέχνης οι εικαστικές, οι μουσικές, ή ποίηση καί ό πεζός λόγος.

 Σάν κορυφαίο καί αντιπροσωπευτικό τύπο καλλιτέχνου θά πρέπει νά θεωρήσουμε τόν μεγάλο Αισχύλο καί σάν ανώτερη μορφή τέ­χνης τό τραγικά θέατρο, πού συνδυάζει όλες τίς άλλες τέχνες. Ό μεγάλος αυτός ποιητής, όχι μόνο Μύστης τοΰ θείου Λόγου άλλά και γνώστης της ανθρώπινης ψυχολογίας, στό θέατρο του ουσιαστικά άνάπαρέστησε καί προ­σωποποίησε τά δράμα ποϋ  παίζεται μέσα στήν ψυχή κάθε άνθρωπου, μέ τραγικό ήρωα την ανθρώπινη συνείδησι. Χειριζόμενος τις φυσικές δυνάμεις σάν χημικές ουσίες έδινε με τά κατάλληλα μέσα και πλοκή τίς απαιτούμενες «προσθηκες» «καταλύτες» καί «αντιδραστή­ρια» ώστε νά προκαλέση τήν λύσι τών εντά­σεων καί τήν ψυχική άνάτασι. Μέ τόν τρόπο αυτά έδινε στά μέσο άνθρωπο μία αμυδρά γεύσι τής πραγματικής μεθέξεως τών ανωτέ­ρων στοιχείων. Είναι αυτό πού ωνομάσθηκε «παθημάτων κάθαρσις».

Όπως κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, ό­μως, έτσι καί ή τέχνη υφίσταται τόν κίνδυνο τής αντιστροφής. Κάθε ανθρώπινη εμπειρία πού εμφανίζεται ώς έμπνευσις δέν προέρχε­ται πάντοτε άπό τούς ανωτέρους χώρους, άλ­λά συχνά είναι εκδηλώσεις δυνάμεων τού υποσυνειδήτου. "Ετσι άτομα μέ ικανότητες μέν, άλλά μέ έλλειψι κάποιας εσωτερικής άνατάσεως, παράγουν κακέκτυπες μορφές τέ­χνης. Είναι δημιουργήματα μέ εξωτερικά γνωρίσματα τέχνης άλλά μέ αρνητικό περιε­χόμενο. Δέν περιέχουν ανώτερες εμπνεύσεις, άλλά είναι φορτωμένα μέ όλο τό βόρβορο αρ­νητικών βιωμάτων, έκδικητικότητος, ψυχικού σκότους ή μίσους, ακόμη καί ενστίκτου καί διαστροφών πού ενίοτε κρύβονται στήν ψυ­χή τοΰ «καλλιτέχνου», καί τό οποία παρουσιά­ζει μέ τήν απαραίτητη σοφιστεία. 

Αυτού τού είδους ή ψευδοτέχνη δέν «καθαίρει», άλλά περιπλέκει. Δέν ελευθερώνει, άλλά βαραίνει. Δέν υποβοηθά τόν άνθρωπο στήν έξέλιξί του, άλλά τού έξάπτει τά ένστικτα. Αυτά τά είδος τής ψευδοτέχνης ή αντιτέχνης είναι αυτό πού προβάλλει καί ενισχύ­ει μέ όλα του τά μέσα τό σημερινά κατεστη­μένο. Είναι ή «τέχνη· τής παρακμής, σύμφωνη μέ τό γενικώτερο πνεύμα τού υλισμού. Νομί­ζουμε όμως δτι ό Ελληνικός Λαός, έστω καί ασυναίσθητα, σάν σέ στάσι αμύνης, αποστρέ­φει το πρόσωπό του καί αδιαφορεί γιά τήν παρακμιακή αύτή ψευδοτέχνη, προσδοκώντας τήν Εθνικιστική 'Αναγέννησι, όταν ένα τόσο σπουδαίο λειτούργημα, όπως είναι ή πράγματική τέχνη, θά βρή τούς γνησίους λειτουργούς του.

Πρόδρομος Κούρτογλου