Αφιέρωμα στην Επτάνησο - 153 χρόνια μετά την Ένωση

"Όθεν είσθε των Ελλήνων παλαιά ανδρειωμένα κόκκαλα εσκορπισμένα τώρα λάβετε πνοήν"

Μαρτέλαος 

Την Επτάνησο αποτελούν τα νησιά: Κέρκυρα, Παξοί, Κεφαλληνία, Ιθάκη, Κύθηρα, Λευκάδα, Ζάκυνθος, οι νησίδες Όθωνος, Στροφάδες, Ερικούσα, Μαθράκι, Αντίπαξοι, Κάλαμος, Αντικύθηρα και άλλες μικρότερες νησίδες. Από τους αρχαίους χρόνους, η Επτάνησος έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ελλάδος και προσέφερε στον Όμηρο την πλουσιότερη πηγή υλικού για την περιγραφή των ηθών και των εθίμων της εποχής εκείνης. Έδωσε δε μερικούς από τους χαρακτηριστικότερους τύπους της φυλής μας στα πρόσωπα του Οδυσσέα, της Πηνελόπης, του Τηλέμαχου, της Ναυσικά.

Τις πατρογονικές αρε­τές , τα υψηλά ιδανικά που απετέλεσαν το κύριο γνώ­ρισμα της Ελληνικής φυλής την αγάπη προς τις τέχνες και το ωραίο, διετήρησαν αναλλοίωτα οι Επτανήσιοι στο πέρασμα των χρόνων.

Μετά την τέταρτη Σταυροφορία και την πρώτη πτώση της Βυζαντινής Αυ­τοκρατορίας το 1204 τα νησιά του Ιονίου αποκόπηκαν από την υπόλοιπη Ελλάδα, και βρέθηκαν αλληλοδιαδοχικά υπό την κυριαρχία της Σικελίας, της Ενετίας και του Ανδηηγουικού οίκου της Νεαπόλεως.

Αργότερα δε, μετά από πολλές περιπέτειες, πρώτη η Κέρκυρα δέχθηκε οικειοθελώς τα Ενετικά πλοία υπό τον ναύαρχο Μιάνι τον Μάρτιο του 1386.   .

Ακολούθησε η κατάληψις σε διαφορετικό χρόνο της Ζακύνθου, της Κεφαλ­ληνίας, της Λευκάδας και των Κυθήρων έτσι βρέθηκαν ενωμένα, υπό ενετικήν κυρι-αρχίαν.

Η Ενετία εφήρμοσε σύστημαδιοικήσεως τελείως ξένο προς την Ελληνική παράδοση, πιστό αντίγραφο της Δυτικής κοινωνίας. Οι κάτοικοι χωρίστηκαν σε τρεις τάξεις: Τους ευγενείς, τους αστούς και τους πο-πολάρους. Έγιναν αρκετές εξεγέρσεις όπως το περί­φημο 'Ρεμπελιό των ποπολάρων'. Η αποσόβηση του Τουρκικού ζυγού επέ­τρεψε στους κατοίκους να αναπτύξουν την οικονομία καθώς επίσης και την πνευ­ματική κίνηση.

Τα Επτάνησα δέχο­νται πολλούς πρόσφυγες από την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα οι οποίοι έφεραν μαζί τους πνευματικούς θησαυρούς και πολύτιμα χειρόγραφα τα οποία όχι μόνο διεσώθησαν από βέβαιη καταστροφή αλλά με τη διάδοση τους συνέβαλαν στην πνευματική και λογο­τεχνική ανάπτυξη των νη­σιών.

Ο Μ. Ναπολέων το 1977 κατέλυσε την ενετική κυριαρχία κι έστειλε στα Επτάνησα τον στρατηγό Γεντίλλη.

Δυστυχώς καμμία από τις υποσχέσεις περί πολι­τικής ανεξαρτησίας δεν ετήρησαν οι Γάλλοι κι έτσι τα Επτάνησα βρέθηκαν υπό πλήρη Γαλλική κυριαρχία. Μετά την καταστροφή του γαλλικού στόλου στο Αβου-κίρ τα Επτάνησα πέρασαν στα χέρια των Ρώσων και των Τούρκων με τη σύμ­φωνη γνώμη της Αγγλίας.

Το 1800 η Ρωσία εγκα­τέλειψε οριστικά τα νησιά, διατηρώντας τον τίτλο της προστάτιδας δύναμης, έτσι τα Επτάνησα απετέλεσαν την "Ιόνιον Πολιτείαν" υπό την επικυριαρχία της υψηλής Πύλης.

Οι κοινωνικές ανατα­ραχές ανάγκασαν την Ρωσία το 1802 να στείλει σστην Επτάνησο τον κόμη Γεώργιο Μοντσενίγο, ο οποίος έκανε γενικές εκλογές και στη συνέχεια με τους εκλεγέντες αντιπροσώπους συνέταξε νέο Σύνταγμα το 1803. Το Σύνταγμα τούτο συνιστά την Δημοκρατία της Επτανήσου με κύρια χαρακτηριστικά την καθιέρωση της Ελληνικής γλώσσας και την κατάργηση των προνομίων της κλη­ρονομικής αριστοκρατίας.

Νέες περιπέτειες γνωρίζουν τα Επτάνησα κατά την διάρκεια του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου. Μετά την υπογραφή της συνθήκης στο Τίλσιτ μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας, την οποία αναγνώρισε και η Τουρκία η Ρωσία μεταβίβασε τα επί της Επτανήσου δικαιώματα της στην Γαλλία.

Ο Μέγας Ναπολέων φοβούμενος Αγγλικό πραξι­κόπημα έστειλε αμέσως δυνάμεις υπό τον στρατηγό Μπερτιέ, ο οποίος κατέλαβε τον Αύγουστο του 1807 την Κέρκυρα και κατόπιν τα άλλα νησιά. Οι παρέρχοντες και η υπεροχή του Αγγλικού Στό­λου, ανάγκασαν τους Γάλ­λους να εγκαταλείψουν το 1809 την Ιθάκη, την Κεφαλ­ληνία, και την Ζάκυνθο.

Το 1810 αυτά τα νησιά κι η Λευκάδα περιήλθαν στην Αγγλική κατοχή. Έκ­τοτε η Ιόνιος Πολιτεία" περιελάμβανε μόνον την Κέρκυρα και τους Παξούς, ώσπου τον Ιούνιο του 1814 παρεδόθησαν κι αυτά στην Αγγλία.

Μόλις οι Άγγλοι έγιναν κυρίαρχοι της Επτανήσου, επεδίωξαν την πλήρη προ­σάρτηση της. Δεν κατόρ­θωσαν όμως να πετύχουν τα σχέδια τους γιατί συνά­ντησαν αντιδράσεις από τις άλλες δυνάμεις και από τους κατοίκους των νησιών οι οποίοι ζητούσαν σθεναρά την ανεξαρτησία τους. Κα­τόπιν διαμάχης μεταξύ Αγ­γλίας - Ρωσίας τα νησιά παραχωρήθηκαν στην Αγγλία όχι σαν κτήση αλλά σαν προστάτιδα δύναμη, μέ τη συνθήκη των Παρισίων τον Νοέμβρη του 1815 ονομα­ζόμενα "Ηνωμένα Κράτη των Ιονίων".

Φυσικά, ο πρώτος διορισθείς αρμοστής σερ Μαίτλανδ επέβαλλε πλήρη κυριαρχία κρίνοντας πως ο λαός της Επτανήσου δεν ήτο ακόμη ώριμος για αυ­τοδιοίκηση.

Οι κάτοικοι πρόβαλ­λαν έντονες αντιδράσεις διεκδικούντες την αυτονομία τους. Η αρχή της ελληνικής Επανάστασης (την οποία οι Επτανήσιοι στήριξαν με υλικά μέσα και με την συμ­μετοχή τους), αναπτέρωσαν τον πόθο τους για Ένωση με την Ελλάδα.

Αγωνίστηκαν πενήντα ολόκληρα χρόνια μέχρι την πολυπόθητη στιγμή της Ένωσης.

Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους και την θεμελίωση της Γαλλικής Δημοκρατίας το 1848, ο αγώνας ενετάθη. Ιδιαίτερα δε στην Κεφαλληνία, έλαβε απειλητικές διαστάσεις για τους Άγγλους κατακτητές. Ο τότε αρμοστής Ούαρδ, για να πνίξει τις εξεγέρσεις, προέβη σε καταστροφές οικιών και απαγχονισμούς πολιτών.

Το 1849 η Αγγλία ανα­γκάστηκε να παραχωρήσει μερικές ελευθερίες, οι οποίες δυνάμωσαν την φλόγα του αγώνα. Έντεκα αντιπρό­σωποι προτείνουν στην πρώτη εκλεγείσα Βουλή ψήφισμα, με το οποίο η Επτάνησος ενώνεται με την Ελλάδα. Ο αρμοστής διαλύει την Βουλή την ώρα της συνεδριάσεως και εξορίζει μερικούς βουλευτές.

Οι επόμενες Βουλές, επαναλάμβαναν το ψήφισμα χωρίς να προβαίνουν σε περαιτέρω νομοθετική ερ­γασία. Έτσι το Κράτος περιήλθε σε 2 κυβερνεία.

Η διεθνής κοινή γνώμη στηρίζει τις Εθνικές βλέψεις των Επτανησίων.

Έτσι, η Αγγλία ανα­γκάζεται να καταλάβει, πως η μόνη λύση είναι να εγκα­ταλείψει τα Επτάνησα.

14 Νοεμβρίου του 1863 με τη συνθήκη του Λονδίνου, η Αγγλία παραχωρεί τα Επτάνησα στην Ελλάδα, αφού πρώτα κατεδαφίζει τα φρούρια της Κέρκυρας.

Επιτέλους μετά από τόσες περιπέτειες και σκλη­ρούς αγώνες, τα νησιά του Ιονίου βρίσκονται ξανά στην αγκαλιά της μητέρας Ελ­λάδας.

ΑΝΝΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΑ

--------------------------------------------------------------------------------------------

το παρόν δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα 21ος ΑΙΩΝ τεύχος 41 Ιούνιος 1997