Δόλοπες και Δολοπία του Ευθυμίου Χριστόπουλου

Χριστόπουλος Ευθύμιος

O αγώνας και η προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών της ζωής, υπήρξε η πρώτη καθoριστική φροντίδα του ανθρώπου, από τότε που άρχισε να αντιμετωπίζει συστηματικά τη γύρω φύση και το περιβάλλον. Κι αυτό ακριβώς τον έκανε να επιζητά διαρκώς, όλο και καλύτερες συνθήκες και να ανακόπτει την προσπάθεια του αυτή, μόνο όταν εύρισκε ένα μέρος από αυτές η περισσότερο από εκείνο που ζητούσε. Στην αρχή ακριβώς αυτή υπήκοντας και οι άγνωστοι στους πολλούς Δόλοπες ένα μικρό και ολιγάριθμο γηγενές ελληνικό φύλο, μετά από διαρκείς μετακινήσεις,

περιπλανήσεις και δοκιμασίες, ήρθε από παρά πολύ παλιά και καταστάλαξε σε τούτη εδώ την περιοχή, αφού βρήκε εδώ εκείνο που επιζητούσε, την ανεξαρτησία αφού κανένας από τους γείτονες περίοικους δεν αμφισβήτησε η διεκδίκησε ποτέ. Δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ιστορικές μαρτυρίες για το πώς και πότε άρχισε η προσπάθεια για την εποίκηση της περιοχής. Τα σκόρπια όμως στοιχεία που συλλέγονται εδώ κα εκεί , παρέχουν χαρακτηριστικά κομμάτια από ένα πάζλ, που η ταξινόμηση και σύνθεση τους παρέχει τη δυνατότητα να καλύψουμε πολλά παρουσιαζόμενα κενά. Έτσι το πρώτο που διαφαίνεται είναι ένα ανικανοποίητο στην αναζήτηση των Δολόπων, από τα πρώτα ακόμα βήματα της εμφάνισης τους.

 Με πληροφορίες από το Θουκυδίδη από το Στράβωνα ,βεβαιώνεται ότι το φύλο αυτό, υπήρξε μια καθαρά ξεχωριστή θεσσαλική εθνότητα, άγνωστη όμως καταγωγής ,συγγενική προς τους θαλασσινούς κυρίως μαγνήτες, με τους οποίους όμως δεν παρουσιάζει το κοινό ενδιαφέρον για τη θάλασσα, αφού οι Δόλοπες την αποφεύγουν. Και φαίνεται αυτό και από το ότι η περιοχή που τελικά επέλεξαν δεν έχει κανένα σημείο της όχι να βρέχεται αλλά ούτε και να πλησιάζει κεντά σε θάλασσα. 

Παρά και το γεγονός ότι για ένα διάστημα άγνωστο το πώς πέρασαν τους βρίσκουμε πειρατές στην Σκύρο, απ όπου και πάλι , από το ανικανοποίητο , πέρασαν δυτικά στην περιοχή των Αχαιών, και ακολουθώντας ως φαίνεται τις κορυφογραμμές της αραιοκατοικημένης Όθρης, ήρθαν στην ακατοίκητη εδώ περιοχή και λαϊσαν Είναι αλήθεια, μια ειδυλλιακή βουκολική περιοχή, πλην όμως δύσκολη, 

Κάστρο Μενελαϊδος Σμόκοβο Καρδίτσης

δύστροπη, έρημη και απομονωμένη, που αν και τη ζώνουν γύρω της Θεσσαλοί Μάγνητες Φθιώτες, Λοκροί, Αινιάνες, Αυρυτάνες, Ακαρνάνες, κανένας τους δεν φαίνεται να δείχνει ουσιαστικό ενδιαφέρον γι αυτήν. Μια περιοχή περιφρονημένη, άβατη και αποκομμένη, με κύριο χαρακτηριστικό της το ελεύθερο και ανεξάρτητο, που φαίνεται ότι ιδιαίτερα επιζητούσαν οι Δόλοπες. Μια περιοχή μεταξύ Ηπείρου και Θεσσαλίας στην οποία, η οροσειρά της Πίνδου χωρίζεται στο ύψος των Αγράφων με κοιλάδες πλούσιες σε βοσκοτόπια και εκτείνεται κατά μήκος από βορρά προς Νότο , σχηματίζοντας ιδιαίτερα δυσκολοδιάβατα και ακατοίκητα περάσματα δημιουργώντας έτσι αποτελεσματικό συνοριακό τείχος στην Θεσσαλία Ήπειρο, που χώριζε με φυσικό τρόπο το Ανατολικό από το Δυτικό τμήμα της κεντρικής Ελλάδας. Η όλη αυτή περιοχή της πρώτης Δολοπίας περιλαμβάνει έκταση 1300 τετραγωνικών χιλιομέτρων, αραιοκατοικημένων. 

Σ αυτή ,λοιπόν την περιοχή ,αν και κατοικώντας με τα κοπάδια τους μακριά ο ένας από τον άλλον ουσιαστικά, μπόρεσαν οι Δολοπες να κρατήσουν βασικές πολιτιστικές αρχές, γύρω από θρησκευτικές κυρίως και αθλητικές εκδηλώσεις ιδίως διδάχτηκαν αυτά , ακολουθώντας με τους Δωριείς τον Ηρακλή σε εκστρατείες του, κατά των Λαπηθών της Θεσσαλίας, για παράδειγμα. Και μ αυτά οι Δολοπες, ως γένος . κράτησαν σίγουρα ανοιχτές τις πόρτες για απόλυτη μεταξύ τους ομαδική συνεννόηση, συνεργασία και προπαντός κοινή αντιμετώπιση των οποίων καταστάσεων προέρχονταν έξω απ αυτούς . Χαρακτηριστικά τους βλέπουμε άλλοτε να συμμαχούν με τους Αχαιούς –Έλληνες κατά των Τρώων, στον Τρωικό πόλεμο , ως ένα από τους πέντε υπαρχηγούς του Αχιλλέα , το γέρο παιδαγωγό του Φοίνικα, απ τον οποίο ασφαλώς πολλά διδάγματα πήραν, άλλοτε πάλι να συμμαχούνε τους Πέρσες εναντίον των Ελλήνων στη μάχη των Θερμοπυλών, άλλοτε να συμμαχούν με τους Μαλιείς- Αινιάνες-Θεσσαλούς εναντίον των Σπαρτιατών που κατείχαν την Ηράκλεια της Τραχίνας άλλοτε με τους Θεσσαλούς εναντίον των Αθηναίων στο Λαμιακό πόλεμο, άλλοτε να είναι αντιμέτωποι των Θεσσαλών και να υποδουλώνουν για λίγο βέβαια απ τους Φερέους και άλλοτε να συμμαχούν με τους Αιτολείς.

Κι όλα αυτά, ουσιαστικά τα παράδοξα όπως φαίνονται , είχαν δυο κοινές ρίζες :Πρώτα την αγάπη, ενδιαφέρον και προσπάθεια που έδειχναν οι Δόλοπες για τούτη την γη άγονη και φτωχή γη τους , να την κρατήσουν ελεύθερη και ανεξάρτητη και δεύτερον την απόλυτη αποδοχή, εξάρτηση και αφοσίωσή τους στο Αμφικτιονικό Πνεύμα. Γιατί οι ολιγάριθμοι Δόλοπες υπήρξαν από τα πρώτα ελληνικά φύλα που δέχτηκαν δίδαξαν και εφάρμοσαν ένα εξαιρετικό και ιδιαίτερο δημοκρατικό Πνεύμα, σε μια περιοχή που κυριαρχούσε η μοναρχία , τυραννία και η περιφρόνηση προς τον άνθρωπο.

 Οι Δολοπες, όπως και στο Πάριο μάρμαρο καταγράφεται από το 1522 πχ ακόμη, υπήρξαν απ τα ιδρυτικά μέλη της Πυλαϊκης Αμφικτιονίας, που είχε έδρα της το Ναό της Πυλαίας Δήμητρας παρά την αρχαία Ανθήλη , στην οποία η θέση , η γνώμη και η άποψη τους ¨έχαιραν ιδιαίτερης εκτίμησης και προσοχής , Και αυτή η ασταμάτητη και διαρκής συνακολουθία τους Αμφικτιονικό Πνεύμα είναι καθοριστικότατο δείγμα Φιλελεύθερης και γνήσια και απόλυτα σωστής δημοκρατικής νοοτροπίας και πιστεύω των Δολόπων, με την κατάδειξη και ενός επί πλέον χαρακτηριστικού που είχαν και τα άλλα Αμφικτιονικά φύλα:Το κατακάθαρο πειθαρχημένο φιλελεύθερο, ομαδικό και ανεξάρτητο στοιχείο, με την επίδραση του οποίου δεν παρατηρήθηκαν να ξεχωρίζουν προσωπικότητες αρχηγών η ηγητόρων. Και απλό δείγμα του υπήρξε και το ότι η αρχηγία διεξαγωγής κάθε Αμφικτιονικού Συνεδρίου μεταβιβαζόταν κάθε φορά και σε άλλο Κράτος Μέλος του, τηρούμενης έτσι της αρχής του ιδρυτού του Αμφικτύονα και του καθιερωτή τους Ηρακλή.

 Συμπληρωματικά ας αναφερθεί και ότι το σύνολο των Αμφικτυόνων χωριζόταν σε τρεις ομάδες, στη δεύτερη των οποίων την κεντρική συμμετείχαν και οι Δόλοπες, την αποτελούσαν τα περί την Οίτη γηγενή φύλα , δηλαδή οι Μαλιείς , οι Λοκροί, οι Οιταίοι, οι Αινιάνες και οι Δόλοπες. Όχι, Δεν υπήρξανε άγνωστοι οι Δόλοπες. Αρκεί να λάβουμε υπόψη μας ότι σε κάθε Πυλαϊκό Αμφικτιονικό Συνέδριο στο οποίο η ύπαρξη και παρουσία εκπροσώπων των Δολόπων ήταν διαρκής, αδιάλειπτη και καθαριστική. Σκοπός , φροντίδα και Επιδίωξη του συνεδρίου ήταν όλα εκείνα που σήμερα η πολιτισμένη Ευρωπαϊκή Ένωση περιλαμβάνει καταλεπτώς στα Άρθρα του Συντάγματος λειτουργίας της κατ αντιγραφή όλων εκείνων που πρωτοδιδάχτηκαν και πρωτοεφαρμόστηκαν, με το Αμφικτιονικό Πνεύμα εδώ, πριν από τρεις χιλιάδες οχτατακόσια χρόνια.

Κάστρο Μενελαϊδος Σμόκοβο Καρδίτσης

 Όλα αυτά, όπως προαναφέρθηκε, συνθέτουν με τα στοιχεία τους τα πάζλ της ξεχωριστής νοοτροπίας, των αρχών, της συμπεριφοράς και της ύπαρξης των Δολόπων , του φαινομενικά μεν άγνωστου , αλλά ουσιαστικά γνωστού και υπαρκτού αυτό ελληνικού φύλου. Κι αν ο σπόρος που έριξαν μπορεί να μην έφερε κάποτε καρπό, φαίνεται εντούτοις ότι δεν χάθηκε, δεν εξαφανίστηκε. Μπορεί οι Δόλοπες μετά την επιδρομή των Ρωμαίων και αργότερα των Γαλατών, να φαίνεται ότι χάθηκαν ως ιδιαίτερο φύλο, ολιγάριθμοι καθώς ήτανε ,αφού αναμίχθηκαν με συγγενικά- γειτονικά φύλα , η ιδέα όμως το Πνεύμα τους ο Σπόρος τους δεν χάθηκαν. Με τις παραδόσεις ζωντανά , με τα ήθη και έθιμα. Με τις μυθολογημένες πια διηγήσεις του παππού και της γιαγιάς, από γενιά σε γενιά , πέρασαν και περνούν στους γνήσιους απογόνους τους ατόφιες αναλλοίωτες, καθοριστικές. 

Και βλέπουμε να συνεχίζει και αμετακίνητα να παραμένει στη γη των προγόνων τους το πνεύμα των Δολόπων, αν ξεπετιέται εκεί που δεν αναμένεται , και να κάνει αισθητά, τα χαρακτηριστικά την παρουσία του, όταν και όπου χρειάζεται και πρέπει. Γι αυτό, και δεν θεωρείται τυχαία, σχεδόν από το τίποτα ουσιαστικά και με το τίποτα , μια απλή ιδέα-πρόταση, που έχει όμως μέσα της άσβεστη τη φλόγα της πίστης να παραμένει, αποτέλεσε το ένευσμα που κυριολεκτικά ξανά αδέλφωσε τ ανάδελφα τ αδέλφια και φώτισε .¨

Ευθύμιος Χριστόπουλος

Δάσκαλος Ιστόρικος