ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΣ ΠΛΗΘΩΝ: Ο προφήτης του Άναγεννόμενου Ελληνισμού

Πλήθων Γεμιστός

Μακαρισμένος εσύ που μελέτησες

να τον ορθώσεις απάνω στους ώμους σου

το συντριμμένο ναό των Ελλήνων!

Του Νόμου τ’ άγαλμα σταίνεις κορώνα του,

στις μαρμαρένιες κολώνες του σκάλισες

τους λογισμούς των Πλωτίνων.

Στους χριστιανούς τους μισόζωους ανάμεσα

ξαναζωντάνεψες 'Ολυμπους άγνωρους,

έθνη καινούργιων αθάνατων κι άστρων·

μέσα σε σένα Λυκούργοι και Πλάτωνες

απαντηθήκαν· το λόγο ξανάνιωσες

των Ζωροάστρων.

Κωστής Παλαμάς

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ

Λόγος Στ' «Γύρω άπό μιά φωτιά» 

Ή εποχή πρίν τόν Πλήθωνα

Τό 529 μ.Χ. μέ αύτοκρατορικό διάταγμα τοΰ τότε αύτοκράτορα Ιουστινιανού κλείνει ή φιλοσοφική σχολή τών Αθηνών. Ένας πνεύμονας ή καλύτερα ό τελευταίος πνεύμονας τοΰ Αρχαίου φωτός σταμάτησε νά λειτουργεί.

Βαθύ σκοτάδι έπεσε πάνω πήν αρχαία γνώση κι αυτό τό σκοτάδι έγινε πιό πυκνό κι άποκρουστικό έπί Αύτοκράτορος Θεοδοσίου. Ή καταοτροφή στά χρόνια του όλοκληρώθηκε. Μαυρομοντυμένοι ρασοφόροι γυρνούσαν πόλεις καί χωριά καταστρέφοντας τά μνημεία πού μιλούσαν γιά τό ένδοξο ελληνικό παρελθόν.

Μάταια όμως ήταν σάν νά προσπαθούσαν νά σκοτώσουν τόν αέρα. Τά ελληνικά χώματα ξαναγεννοϋσαν μέ υπερφυσικό τρόπο τήν Έλληνική γνώση!!

Καί σάν νά μήν έφτανε μόνο αύτό ήρθε ή στιγμή πού οί ρα­σοφόροι διώκτες άναγνώρισαν τήν ανωτερότητα τών θυμάτων τους. Οι θησαυροί της αρχαιότητας άρχισαν νά μπαίνουν στά Βυζαντικά στεγανά κάνοντας παντού αίσθητή τήν φωτοβόλα παρουσία τους.

Μάλιστα ήρθαν ώρες πού ρασσοφόροι έλεγαν γιά τό δάσκαλο τοΰ βασιλιά 'Αλεξάνδρου, Αριστοτέλη «αυτός φα» δηλαδή αυτός (ό "Αριστοτέλης) τό είπε. 'Αναγνωρίζοντας έτσι τήν αυθεντία τοϋ Αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου.

Ή ζωή τοϋ Πλήθωνα

Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθωνας γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τό 1360. Ό πατέρας του κατείχε υψηλό λειτούργημα στήν πατριαρχική εκκλησία.

Δάσκαλος του ήταν ό πολυθεϊστής Έλισσαϊος πού δίδασκε στόν Οθωμανική αυλή. Ή μαθητεία του κοντά στόν Έλισσαΐο σήμαινε γιά τόν Πλή­θωνα» τήν μύηση του στόν νεοπλατωνισμό καί στόν Ζωροαστρισμό, φιλοσοφικά δόγ­ματα πού κατά τή διάρκεια της ζωής του πέτυχε νά συ­ζεύξει μέ μεγάλη επιτυχία.

Μετά τήν επιστροφή του άπό τήν οθωμανική αυλή άρ­χισε νά διδάσκει στήν Κων­σταντινούπολη. Κάτι τέτοιο όμως καί συγκεκριμένα τό άναψηλάφισμα τής "Αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας έκανε αρκετούς άπό τούς τότε κο­σμικούς καί εκκλησιαστικούς άρχοντες νά δυσαρεστη­θούν...

Αποτέλεσμα αυτής τής «αρχοντικής δυσαρέσκειας» ήταν ό έξορισμός τοϋ Πλήθω­να στόν Μυστρά, άπό τόν (Μανουήλ Β' Παλαιολόγο). Ό Πλήθωνας μέ μεγάλη χαρά α­πομακρύνθηκε άπό τήν αντι­δραστική πρωτεύουσα. Στόν Μυστρά καί κοντά στόν Δε­σπότη Θεόδωρο Β' Παλαιο­λόγο ανέλαβε τό αξίωμα τοΰ γενικού δικαστή.

Εδώ κοντά στόν Ταύγετο πού κεντρίζει τίς αρχαίες μνήμες ξαναβρίσκει τό λίκνο τής μεγάλης φυλής του. Τά πολλά του ταξίδια στή Δύση καί ol τιμές τών Δυτικών στό πρόσωπο του δέν τόν έκαναν ούτε γιά μιά στιγμή νά άπαρνηθή τή γωνιά αυτής τής Ελ­ληνικής γής!

Τά μαύρα σύννεφα πύκνω­ναν πάνω άπό τήν εναπομεί­νασα Βυζαντινή αυτοκρατο­ρία. Ή ασιατική πλημμυρίδα κοιτούσε μέ λαίμαργο μάτι προς τή δύση...

Καί δυστυχώς προπύργιο τής δύσης καί σέ κεϊνον τόν αγώνα ήταν ό Ελληνισμός.

Κάτω άπό τό πρίσμα τής τουρκικής απειλής ό Πλήθω­νας προσπαθεί μέ ό,τι έχει έ­νας Έλλην φιλόσοφος, τήν γραφίδα καί τήν ψυχή του νά πείσει τούς κυβερνώντες στήν Κωνσταντινούπολη γιά τήν ανάγκη τής πολιτειακής αναδημιουργίας τοϋ υπάρ­χοντος ακόμα Βυζαντινού Κράτους. Μάταια όμως ή κρα­τική μηχανή τοϋ Βυζαντίου είχε πάψει πρό πολλού νά λει­τουργεί. Εκφυλισμός καί πα­ρακμή είχαν καλύψει τήν πά­λαι ποτέ ένδοξη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ό Ελληνισμός όμως εξα­κολουθούσε νά ύπάρχη δί­νοντας τήν ευκαιρία στόν Έλ­ληνα φιλόσοφο νά άναπτύση τήν θεωρία τής εθνικής συ­νέχειας τών Ελλήνων περισ­σότερο άπ' όλους. Σέ γράμμα του στόν Αυτοκράτορα Μα­νουήλ Παλαιολόγο πού πα­ράλληλα πρέπει νά θεωρηθεί καί σάν απάντηση στους τότε Βυζαντινούς άνθέλληνες λέει:

«Έμείς έπί τών όποιων βασιλεύετε καί διοικείτε ανήκουμε στό γένος τών Ελλήνων όπως αποδει­κνύουν ή γλώσσα καί οί Αρχαίοι θεσμοί μας. Λέ­γοντες Έλληνες εννοούμε τούς κατοίκους τής Πελο­ποννήσου, τής παρακείμε­νης ηπειρωτικής χώρας καί τών νήσων πού γειτο­νεύουν. Αυτή ή γή έκατοικεϊτο άπό τούς ίδιους αν­θρώπους, άπό τούς Ιστο­ρικούς χρόνους καί κανείς δέν τήν κατείχε πριν άπό εμάς. Οι κάτοικοι τής Ελ­λάδας δέν ήρθαν σάν ξένοι γιά νά διώξουν κάποιους άλλους καί αυτοί οί ίδιοι δέν διώχθηκαν άπό κανένα λαό.

Τό αντίθετο μάλιστα. Οι "Ελληνες γεννήθηκαν σ' αυτή τή χώρα χωρίς ποτέ νά τήν εγκαταλείψουν».

Τό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα τοϋ Πλήθωνα

Ή αγάπη του γιά τήν ελλη­νική πατρίδα τόν κάνει νά προτείνει στους τότε άρχον­τες ολοκληρωμένο σχέδιο διοικητικής οίκονομικής καί κοινωνικής μεταρρύθμισης γιά τήν άμυνα τοΰ Μωρηά, τού μόνο ελεύθερου ακόμα τμήματος.

Το εξουσιαστικό σύστημα πού προτείνει είναι ολοκλη­ρωτικό καί θά μπορούσε νά ονομασθεί σάν πεφωτισμένη Μοναρχία, πλαισιωμένη άπό Ικανούς καί μέ υψηλό συναί­σθημα τού καθήκοντος συμ­βούλους.

Ή πολιτεία πού πρότεινε αποτελούνταν άπό δύο τά­ξεις:

α) τήν τάξη φυλάκων-πολεμιστών

β) τήν τάξη τών παραγω­γών.

Μέσα άπό τούς συλλογι­σμούς τοϋ Πλήθωνα βλέπου­με νά ξεπετάγεται μιά αρμονι­κή ελληνική πολιτεία, μιά πο­λιτεία στήν όποια υπάρχει θέση γιά τόν κάθε Έλληνα πολίτη. Μία πολιτεία πού άν γίνονταν πραγματικότητα θά στέκονταν εμπόδιο στά σχέ­δια τών Βαρβάρων.

Ό Πλήθων αρνιόταν ακόμη τήν έγγειο Ιδιοκτησία γιατί έ­βλεπε σ' αυτήν τήν γενομένη αδικία σέ βάρος τού ελληνι­κού λαού.

Διέβλεπε ακόμα καί τήν αν­τίδραση των γαιοκτημόνων στό πρόγραμμα του, πού έ­χοντας τεράστιες εκτάσεις ζούσαν πλουσιοπάροχα, α­φήνοντας τόν Ελληνικό λαό νά πεθαίνει μέσα στήν πείνα καί τήν εξαθλίωση.

Οι γαιοκτήμονες    αντι­δρούσαν στό μεταρρυθμιστι­κό πρόγραμμα τού Πλήθωνα γιατί έβλεπαν σ' αυτό τόν πε­ριορισμό   τών   προνομίων τους.

Παράλληλα μπορούμε νά εντοπίσουμε καί κάτι άλλο πού δικαιολογεί τήν αντίδρα­ση τους στό Εθνικό μεταρ­ρυθμιστικό πρόγραμμα τοΰ Έλληνα φιλόσοφου:

Ή δημιουργία Εθνικού στρατού!!

Τό μέτρο τής δημιουργίας εθνικού στρατού πού ό φιλό­σοφος θεωρούσε σάν τό Α καί τό Ω γιά τήν ανάπτυξη καί προστασία τής μελλοντικής Ελληνικής πολιτείας πού ο­νειρεύτηκε, πήγαινε κόντρα στα άποσχιστικά σχέδια τών μεγάλων γαιοκτημόνων πού δέν εμπιστεύονταν τόν Ελ­ληνικό λαό άλλά τούς ξένους μισθοφόρους τους!

Ύπαρξη Εθνικού στρατού σήμαινε ταυτόχρονα καί α­φύπνιση τής Ελληνικής συ­νείδησης. Αυτή ή αφύπνιση όμως ήταν αντίθετη στόν η­δονικό κοσμοπολιτισμό τών γαιοκτημόνων, γιατί διέβλε­παν σ' αυτήν τό τέλος τού μαλθακού τους βίου σέ συ­νάρτηση μέ τόν περιορισμό τών άπειρων προνομίων τους.

Αποτελέσματα

Οι ελπίδες τοϋ Πλήθωνα γιά τήν αναγέννηση τής αυτο­κρατορίας αποδείχθηκαν μά­ταιες. Ή προχωρημένη σήψη είχε κάνει καλά τή δουλειά της. Ό Βυζαντινός κόσμος ή­ταν γηρασμένος, πολύ συντη­ρητικός γιά τό παρελθόν του καί πολύ δύσπιστος γιά τό μέλλον του. Ό βυζαντινός χριστιανικός κλήρος διακήρυσε πώς ή σωτηρία θά έλθει μόνο μέ μιά εσωτερική μεταρ­ρύθμιση ηθικής συμπεριφο­ράς.

Ό Πλήθων αντίθετα πίστευε πώς μαζί μέ τήν εσωτερική αλλαγή πού θά επέλθει όχι άπό τήν χριστιανική πίστη, την όποια καί απέρριπτε άλλά άπό μιά ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ σύνθετη άπό τους Αρχαίους Ελληνικούς Θεούς καί άπό τό ηθικό θεο­λογικό καί ζωροαστρικό σύ­στημα, χρειάζεται καί αλλαγή ολόκληρου τοϋ πολιτειακού συστήματος.

Ή Βασιλεύουσα όμως πόλη τοϋ Κωνσταντίνου όπως λέει καί ό Παλαμάς στόν Δωδεκάλογο τοϋ Γύφτου «πόρνη σέ μετάνοιες ξενυχτούσε» κα­ταδικάζοντας τον Πλήθωνα τούς Έλληνες άλλά καί τόν εαυτό της.

Ό Γεώργιος Γεμιστός Πλή­θωνας πέθανε στήν Πελοπόν­νησο τό 1452 όταν στήν Κων­σταντινούπολη βασίλευε ό τελευταίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Ό θάνατος συνάντησε τόν Έλληνα φιλόσοφο δύο χρό­νια πρίν τήν πτώση τής βασι­λεύουσας τών Πόλεων.

Μετά τόν θάνατο τού Πλή­θωνα ό Γεώργιος Σχολάριος φανατικός Χριστιανός καί Πα­τριάρχης στήν Κωνσταντι­νούπολη αμέσως μετά τήν ά­λωση έκαψε τό σπουδαιότερο έργο τοϋ μεγάλου "Ελληνα φιλόσοφου. «Πραγματεία πε­ρί Νόμων»

"Άλλα έργα τοΰ Πλήθωνα είναι:    '

Περί διαφορών μεταξύ Πλάτωνα καί Αριστοτέλη

Περί είμαρμένης

Περί τύχης 

Πραγματείες περί τής Ενώσεως τών Εκκλησιών

Διορθώσεις στήν Γεωγραφία τού Στράβωνα.

Αξίζει ακόμα νά σημειώ­σουμε ότι άν καί πολέμιος τού χριστιανισμού ό Πλήθω­νας ήταν σφοδρά αντίθετος στήν ένωση τών εκκλησιών. Πήρε μέρος τό 1438 στή σύ­νοδο τής Φλωρεντίας γιά τήν ένωση στή Φερράρα σάν αυ­τοκρατορικός ακόλουθος, ό­που καί πολέμησε μέ όλη του τήν ψυχή τήν Παπική άποψη γιά ένωση τών "Εκκλησιών.

Ό Πλήθωνας στή σημε­ρινή πραγματικότητα

Κοιτάζοντας μέ ψυχραιμία τίς συνθήκες πού διέπουν σήμερα τή ζωή τού Έθνους μας άλλά καί τό μέλλον του όλοι θά συμφωνήσουμε ότι δέν προμηνύουν τίποτε ευ­χάριστο. Αντίθετα!!!

"Οπως καί τότε έτσι καί σή­μερα λίγες οικογένειες ελέγ­χουν τήν πολιτική κοινωνική καί οίκονομική ζωή τού "Ε­θνους μέ εκπροσώπους, τά ανδρείκελα πού τό μόνο που γνωρίζουν είναι να υπηρε­τούν κατά γράμμα τίς επιτα­γές, τών ξένων αφεντικών τους.

Αυτά τά ανδρείκελα συμ­πράττουν μέ τόν άπατρι διε­θνισμό προκειμένου νά εξα­σφαλίσουν ατομικά ώφέλη καί νά διαιωνίσουν έπ' άπει­ρον τήν εκφυλισμένη κυριαρ­χία τους.

Οί φιλελεύθεροι σήμερα άντικρύζοντας τό σύστημα τοϋ Πλήθωνα τό κατακρίνουν χαρακτηρίζοντας το ιδιαίτερα σκληρό γιά τό «σημερινό άν­θρωπο»...

Θά συμφωνήσουμε μαζί τους λέγοντας ότι ό Ταΰγε­τος δέν γαλουχεί άλλου εί­δους, ανθρώπους, άλλά αν­θρώπους, σκληρούς, τίμιους, καί όχι ύπουλους καί ψεύτες άρνησιπάτριδες πού εξαγο­ράζουν τήν εθνική τους ταυ­τότητα μέ τήν κοσμοπολίτικη άπροσωπία.

Οι εχθροί τού Ελληνισμού, όπως τότε, έτσι καί σήμερα βρίσκονται παρατεταγμένοι απέναντι του.

Ή φωνή τοϋ Μεγάλου Έλ­ληνα φιλοσόφου άς μιλάει στήν ψυχή τοΰ κάθε τέκνου τής Ελλάδος πού θέλει μιά μέρα νά δει τήν πατρίδα του ελεύθερη άπό προστάτες καί δυνάστες.

από την εφ. Νέα Θέσις